به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، دکتر عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره مشکلاتی که گریبانگیر جامعه پرستاری شده است، میگوید: «حدود 100هزار پرستار کم داریم و این واقعیتی است که نمیتوان کتمان کرد. اگر بخواهم براساس آمار و ارقام توضیح بدهم، حدود 160 هزار تخت بیمارستانی داریم که برای ارائه خدمات باید پرستار داشته باشند.
البته خدمات پرستاری فقط منحصر به بیمارستانها نیست. در حوزه بهداشت، مراقبت در منزل، درمانگاه‌ها، کلینیک‌ها و... هم پرستاران مشغول فعالیت و خدماترسانی هستند اما اگر بخواهیم فقط بر خدمات بیمارستانی متمرکز شویم برای نزدیک شدن به استاندارد جهانی به ازای هر تخت، یک وهشت دهم از گروه پرستاری نیاز داریم. گروه پرستاری یعنی همکاران پرستار از مقطع کارشناسی تا دکتری گرفته تا همکاران اتاق عمل، گروه هوشبری، کمکبهیار و کمکپرستار است. تعداد مجموعه فعال این گروه در کشور 210 هزار نفر است اگر این نسبت را بگیریم، در حال حاضر نسبت گروه پرستاری برای هر تخت نزدیک به یک و2دهم است، یعنی به ازای هر تخت شش دهم گروه پرستار در کشورکم داریم.»
او با توضیح اینکه آمار کمبود نیرو در استانها متفاوت است، میگوید: «آماری که گفتم برای کل کشور است. اگر به تفکیک استانها نگاهی بیندازیم، استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان بویژه مجموعه دانشگاهی جندیشاپور تعداد پرستار کمتری به نسبت آمار کلی کشور دارند.»
کمبود گروه پرستاری با کمبود پرستار تخصصی متفاوت است به این شکل که تعداد پرستار تخصصی به ازای هر تخت 9 دهم است، دکتر عبادی در این‌باره توضیح می‌دهد: «اگر بخواهیم بر مبنای همان یک وهشت دهم استاندارد کشور حساب کنیم، نیازمند 50 درصد ظرفیت برای فقط پرستار تخصصی هستیم. تعداد پرستاران تخصصی شاغل بالغ بر 200 هزار نفر است، یعنی حدود 100هزار پرستار کم داریم. هر چند ظرفیت آموزش گروه پرستاری طی 10 سال گذشته سه برابر شده است، اما تأمین این تعداد قطعاً در کوتاه مدت میسر نخواهد بود.»
27 هزار نفر استخدام میشوند
در سال‌های 92 و 93 سالانه حدود سه‌هزار دانشجوی پرستاری داشتیم که سال گذشته این عدد 10 هزارو600 دانشجو بود که با گروه اتاق عمل و هوشبری این رقم به 15 هزار نفر رسید. معاون پرستاری وزارت بهداشت با اشاره به اینکه این وزارتخانه در حوزه آموزش عملکرد خوبی دارد، بیان می‌کند: «مشکل جذب نشدن افراد بعد از فارغ التحصیلی در بازار کار است که دو علت دارد؛ اول اینکه مجوزهای کمی برای استخدام نیرو داریم. حدود شش ماه پیش بارها اعلام کردیم که میخواهیم 27 هزار نفر جذب کنیم، اما روند برگزاری آزمون فقط با وزارت بهداشت نیست و بخشی از آن مربوط به سازمان اداری و استخدامی و برنامه و بودجه است که فرآیندها را بسیار کند، می‌کند. مقرر شده بود در پاییز 1403 این آزمون برگزار شود، اما به بهار 1404 موکول شد.»
هرچند جذب نیرو برای کاهش فشار کار می‌تواند گامی مؤثر باشد، اما مجموعه وزارت بهداشت چقدر در نگهداشت نیروها تلاش می‌کند تا شاهد مهاجرت و ترک شغل کادر سلامت نباشیم؟ دکتر عبادی در پاسخ به این پرسش میگوید: «درست است. علت دیگر کمبود نیروها در حوزه پرستاری به نگهداشت آنها مرتبط است. متأسفانه بسیاری از افرادی که جذب کار پرستاری میشوند به علت ماهیت کار که توأم با سختی و فشار است بعد از مدتی ترک کار می‌کنند و میل به ماندن و ادامه فعالیت به عنوان پرستار نیستند. سختی کار پرستاری از یکسو به نیروها فشار میآورد از سوی دیگر پرداختی‌های کم و نامنظمی شامل حالشان می‌شود که انگیزه کار را بشدت کاهش می‌دهد.»
با هر پرستاری که صحبت کنید، گلایه‌های متعددی دارند از شیفتهای نامتعارف تا اضافهکاریهای اجباری و تعطیلاتی که هیچ وقت شامل حال این گروه نمیشود و با توجه به کمبودی که در نیروهای پرستاری داریم هر نفر باید کار دو پرستار را انجام بدهد که همین امر فرسودگی جسمی و روانی ایجاد می‌کند. به گفته معاونت پرستاری وزارت بهداشت مجموعه این چالش‌ها باعث ترک خدمت همکاران کادر سلامت می‌شود و به نسبت کادر سلامت ترک کار در گروه‌های پرستاری بیشتر از سایر گروه‌ها رخ می‌دهد.
75 درصد از پرستاران را بانوان تشکیل میدهند
کافی است به مراکز درمانی مراجعه کنید، درمیان پرستاران حاضر، تعداد بانوان همیشه چشمگیر بوده است؛ موضوعی که دکتر عبادی به آن اشاره می‌کند و میگوید: «حدود 75 درصد از گروه پرستاری را بانوان تشکیل میدهند که با توجه به فرهنگ ایران، بانوان تعهد اقتصادی به خانواده ندارند، اگر شرایط مالی این حرفه برایشان جاذبه ایجاد نکند، همین موضوع زمینه ترک کار را مهیا میسازد؛ هر چند در مورد آقایان پرستار هم این رخداد بعید نیست و در مراکز درمان دولتی ترک کار پرستار آقا هم بسیار است. از طرفی در شهرهای بزرگی مثل تهران با وجود مجوزهای قابل قبول برای جذب نیرو داوطلب استخدام کم داریم و تمام این مشکلات به علت دستمزد پایین این حرفه است و با نوع کارش همخوانی ندارد.»
هر پرستار در ابتدای کارش حدود 14 تا 15 میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند، اگر با اضافهکاریهایی که معمولا نیز تمایلی به آن ندارند، حساب کنیم هر ساعت اضافه کاری برای آنها حدود 70 هزار تومان تمام می‌شود. اگر فردی 80 ساعت اضافه‌کاری داشته باشد، 5 میلیون و 600 هزار تومان به حقوق پایه‌اش اضافه می‌شود. تعرفه خدمات پرستاری هم دارند که می‌تواند اندوخته‌ای باشد و اگر پرستاری دو شیفته کار کند، میانگین دریافتی‌اش 25 تا 30 میلیون تومان خواهد بود. اما گاهی وقفه‌های طولانی‌مدت در پرداخت تمام و کمال مطالباتشان این دریافتی را ناچیز می‌کند. این وقفه به حدی محسوس شد که سال گذشته شاهد اعتراضات پرستاران بودیم.
معاون پرستاری وزارت بهداشت دراین باره توضیح می‌دهد: «مشکلات در گروه پرستاری به حدی رسیده بود که به محض روی کار آمدن دولت چهاردهم، اقدامات مهمی انجام شد.
در گذشته میانگین پرداخت هر ساعت اضافه‌کاری حدود 30 هزار تومان بود که با تغییر فرمول اضافه کاری این رقم اکنون به 80 هزار تومان رسیده است که در سال جدید با افزایش ضرایب ریالی 20 درصد دیگر به آن اضافه می‌شود. یعنی هر ساعت میانگین 95 هزار تومان محاسبه خواهد شد. در این میان عقبماندگیهای 12 ماهه در پرداخت اضافه کاری و کارانه پرستاران داشتیم که با مساعدت مقام معظم رهبری مبلغی را از صندوق ذخیره ارزی برای حوزه دارو و معوقات پرسنلی تخصیص دادند. بعد از آن از 12 ماه عقب‌ماندگی به 6 ماه رسیدیم. میانگین کشوری پرداخت تعرفه پرستاری شهریور و مهر 1403 است و میانگین اضافه کاری هم پایان آذر و اول دی ماه است که حدود سه ماه عقب ماندگی در پرداخت داریم.»
کمبود پرستار؛ معضل جهانی
معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه حرفه پرستاری در دنیا جزو مشاغل پرجاذبه است و فرصت شغلی بسیاری دارد، میگوید: «طی چندسال آینده هوش مصنوعی می‌تواند حدود 40 درصد از مشاغل را حذف کند، اما حرفه پرستاری همچنان در سرلیست نیازهای جوامع وجود دارد. 28 میلیون پرستار در دنیا مشغول کار هستند که نیاز امروزمان 34 میلیون است که در حال حاضر 6 میلیون پرستار کم داریم که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 این کمبود به 9 میلیون برسد. در حال حاضر کشورهای در حال توسعه سعی در ایجاد فضای جذاب برای پرستاران دیگر کشورها دارند تا آنها را جذب کنند.»
دکتر عبادی در مورد تعداد پرستارانی که قرار است با آزمون بهار 1404 به جمع کادر سلامت اضافه شوند، میگوید: «مجوزی که برای استخدام دریافت کردیم، حدود 24 هزار نفر است که سه هزار مانده مجوز هم از استخدامی قبلی داریم که روی هم 27 هزار نفر امکان جذب داریم.
به طور معمول 50 درصد این ظرفیت به گروه پرستاری اختصاص دارد که پیش‌بینی می‌شود بالغ بر 12 هزار پرستار جذب و در مراکز درمانی مشغول به کار شوند. البته نگهداشت آنها بسیار مهم‌تر از جذبشان است، چرا که سال 1402 حدود 570 نفر مهاجرت قطعی داشتیم و همان سال دوهزارو 150 نفر از سیستم پرستاری خارج شدند. حالا هر چقدر بخواهیم استخدام کنیم چقدر میتوانیم این نیروی از دست رفته را جبران کنیم. اگر نظام پرداخت منطقی برای این گروه داشته باشیم، میتوانیم این تعداد نیرو را حفظ کنیم، اما متأسفانه بعد از برگزاری آزمون و فرآیند جذب نیرو، همکاران پرستار بعد از چندسال از کار خارج میشوند.»
نظر شما