سلامت نیوز:ارتودنسی در اغلب بیماران یک انتخاب است و نه یک اجباریا اضطرار. به عبارت دیگر بیمار مجبور نیست که ارتودنسی کند و ارتودنسی نکردن تهدیدی برای زندگی وی نخواهد بود. ولی اگر ارتودنسی به درستی انجام شود با اصلاح فرم دندان ها و صورت و اصلاح لبخند بیمار به بالاتر رفتن کیفیت زندگی وی کمک می کند.

به گزارش سلامت نیوز، دکتر صابر سید گوگانی متخصص ارتودنسی در مقاله ای برای سلامت نیوز نوشت: در مورد ارتودنسی مطالب و متون زیادی در اینترنت وجود دارند که می توانید برای داشتن اطلاعات بیشتر به آن ها مراجعه کنید. در این نوشته فرض ما این است که شما کلیات ارتودنسی را می دانید و فقط اشاره ای کوتاه به آن ها خواهیم کرد و هدف اصلی بیان حقایقی بدون تعارف در مورد ارتودنسی است.
این نوشته گرچه برای ارتودنسی نوشته شده ولی اصولی کلی را مبنی قرار داده که مطالعه آن به شما در مورد تصمیم گیری برای درمان های دیگر هم کمک می کند!
ارتودنسی درتاریخ اولین تخصص رسمی دندانپزشکی به شمار می آید که در ابتدا به هدف مرتب کردن دندان ها انجام می شده ولی امروزه چیزی فراتر از مرتب کردن دندان ها می باشد. با افزایش پیشرفت علم در ارتودنسی، زمینه فعالیت تخصص ارتودنسی بسیار وسیع تر شده است . به شکلی که امروزه یک ارتودنتیست علاوه بر مرتب کردن دندان ها می تواند فرم صورت را هم بهبود دهد و حتی بر تکلم و جویدن بیمار هم تاثیر بگذارد.
ارتودنسی امروزه فقط صاف کردن دندان ها نیست! نحوه جفت شدن دندان های جلو و عقب با هم، ارتباط بین دندان های مجاور و مقابل، برجستگی دندان ها، فرم لب ها ، تناسب صورت و ... همه مواردی است که در یک ارتودنسی ایده آل و کامل باید به آن ها توجه شده، در جهت رسیدن به حداکثر منافع برنامه ریزی و حرکت شود.
اما چه کسانی به ارتودنسی نیاز دارند؟
ارتودنسی در اغلب بیماران یک انتخاب است و نه یک اجباریا اضطرار. به عبارت دیگر بیمار مجبور نیست که ارتودنسی کند و ارتودنسی نکردن تهدیدی برای زندگی وی نخواهد بود. ولی اگر ارتودنسی به درستی انجام شود با اصلاح فرم دندان ها و صورت و اصلاح لبخند بیمار به بالاتر رفتن کیفیت زندگی وی کمک می کند.
 دهان و دندان و فرم لبخند از اولین خصوصیات یک انسان است که انسان های دیگر در جامعه در ارزیابی ظاهر فرد به آن توجه می کنند. این موضوع در جوامع اسلامی که پوشش ها شرایط خاصی را ایجاب می کند، بیشتر هم نمود پیدا می کند. از نظر روانشناسی و جامعه شناسی، نازیبا بودن خصوصیتی است که مغز انسان در اغلب موارد به آن عادت نمی کند. به عبارتی اگر شما خصوصت نازیبایی داشته باشید، حتی با گذر زمان هنوز این خصوصیت در ذهن بیننده جلب توجه می کند و براحساس انسان هایی که با آن ها رابطه اجتماعی یا خصوصی دارید تاثیر می گذارد.
بنابراین ارتودنسی اگر درست انجام شود، گرچه زندگی فرد را متحول نمی کند ولی بر احساسی که فرد در خود دارد یا در دیگران ایجاد می کند تاثیر می گذارد و کیفیت آن را بالا می برد.
هزینه ارتودنسی زیاد نیست؟
شاید به همان دلیل که ارتودنسی یک درمان نجات بخش حیاتی نیست، بسیاری به این بیاندیشند که درمان پر هزینه و  لوکسی  است. خوب، این تصور تاحدودی درست است. ولی همیشه باید پرسید " دربرابر آن چه از دست می دهیم، چه به دست می آوریم؟". پاسخ درست به این سوال کلید رهایی از این گرفتاری فکری است.
اگر شما فکر می کنید که نیاز به ارتودنسی دارید و یک ارتودنتیست حاذق این نیاز را تایید کند بهتر است به ارزش صرف کردن این هزینه بیاندیشید وسبک-سنگین کنید که اگر گزینه بهتری برای مصرف این هزینه ندارید، به ارتودنسی جدی فکر کنید .ولی اگر از نظر مالی تحت فشار هستید، هیچ اجباری برای ارتودنسی نیست!
فراموش نکنید که در زندگی ما هزینه های زیادی برای زیبا تر به نظر رسیدن یا شادتر شدن می کنیم ولی به ندرت پیش می آید چیزی را که با صرف هزینه به دست آورده ایم را همیشه با خود داشته باشیم و همواره درمعرض دید باشد.
ولی دندان و لبخند را همیشه با خود داریم!
در انتخاب بین گستره هزینه ها هم چند مطلب را در نظر بگیرید: هر گرانتری بهتر نیست، هر ارزانتری باصرفه نیست، هیچ ارزانی بی دلیل نیست.
پس اول روش ارتودنسی و ارتودنتیست مناسب را پیدا کنید و بعد ببینید این انتخاب مناسب شما هست یا باید انتخاب دیگری در نظر گیرید.
ارتودنسی درست برای ما کدام است؟ کدام ارتودنتیست بهتر است؟
این سوالی است که پاسخ دادن به آن بسیار مشکل است. اغلب پاسخ های سلیقه ای به آن داده می شود. گاه بیماران به تجارب دوست و فامیل رجوع می کنند و گاه درگیر چنبره تبلیغات در این مورد می شوند.
اما بهترین جواب این است: ارتودنسی درست آن است که توسط یک ارتودنتیست حاذق و پس از طی صحیح پروسه ی " تشخیص و طرح ریزی درمان" پیشنهاد می شود و با همکاری درست بیمار و " اجرای درست درمان" به انجام می رسد.
در این بین برخی تکنیک ها گرانتر هستند و برخی ارزانتر. اما همه اگر به درستی و با انتخاب درست انجام شوند و مناسب شما باشند، به جواب خواهید رسید. در این بین برخی تکنیک ها راحتی بیشتری در طی درمان برای شما ایجاد  می کنند و حتی در برخی طول دوره درمان ممکن است کم شود: مانند سیستم دیمون.
اما پاسخ به این که کدام ارتودنتیست بهتر است، پیچیده است. برای جواب به این سوال باید از خود بپرسید که از ارتودنسی چه می خواهید. ارتودنتیست خوب کسی هست که شما را بیشتر به هدفتان برساند!
اگر کیفیت درمان برای شما مهم است، باید کیفیت درمان های ارایه شده توسط وی را ارزیابی کنید. در این بین آنچه از تعداد کل بیماران مهمتر است، تعداد بیمارانی است که درست درمان شده اند و کیفیت درمان بالایی دارند.
درمان خوب گاهی اتفاقی انجام می شود. ولی تداوم و تکرار ارایه درمان خوب است که تبحر ارتودنتیست را نشان می دهد و ثایت می کند که این کیفیت خوب اتفاقی نیست.
فرض کنید ارتودنتیستی 100 بیمار را درمان کرده باشد و 50 نفر به درمان مناسب رسیده باشند ولی ارتودنتیست دیگری 1000 بیمار را درمان کرده باشد و 200 نفر به درمان مناسب رسیده باشند: درست است که دومی تعداد کلی بیمار "خوب درمان شده " بیشتری دارد ولی اولی تعداد نسبی بالاتری را خوب درمان کرده و ارتودنتیست بهتری است.
بنابراین اگر ارتودنتیستی را نمی شناسید، هرچه بیشتر نمونه های درمان شده از وی را ببینید بهتر است. ارایه کمیت بیشتر از درمان های باکیفیت انجام شده توسط یک ارتودنتیست،  نشان دهنده شانس بالاتر شما برای دریافت درمان بهتر از آن ارتودنتیست خواهد بود. بنابراین بدون هیچ تعارفی از دکتر مورد نظر بخواهید که گالری یا آلبوم بیماران خود را نشان دهد. به تصاویر نگاه کنید و بررسی کنید تا ببینید افرادی که مشکل مشابه شما داشته اند به چه شکلی درمان شده اند. این تصاویر را حتما با بیماران ارتودنتیست های دیگر مقایسه کنید زیرا گرچه ممکن است شما قدرت تشخیص کاری که انجام شده را به شکل حرفه ای و تخصصی نداشته باشید، ولی با مقایسه می توانید  متوجه شوید که کدام درمان دلنشین تر و اطمینان بخش تر است مشکلات بیشتری را برطرف کرده و نتایج بهتری ایجاد کرده است. فراموش نکنید که "شنیدن کی بود مانند دیدن؟".
چه نوع ارتودنسی انجام دهم؟ شفاف؟ پشت دندان؟ دیمون؟
در واقع ارتودنسی مناسب برای شما نوعی است که منافع بیشتر و ضر های کمتر داشته باشد. هر انتخابی فراتر از ارتودنسی معمول هزینه شما را بالاتر خواهد برد. ارتودنسی با دیمون برای بعضی ارزش دارد چون کمک می کند از کشیدن دندان نجات پیدا کنند و در عین حال درمان با کیفیتی هم دریافت کنند. برخی دیمون را ترجیح می دهند چون شانس بیشتری برای درمان راحت تر یا کوتاهتر دارند. برخی براکت های همرنگ دندان را انتخاب می کنند چون به خاطر شرایط کار یا زندگی دوست دارند براکت هایشان کمتر دیده شود. برخی دوست دارند براکت اصلا دیده نشود به همین خاطر به سمت براکت لینگوال (ازپشت دندان ها و سمت زبان) رو می آورند که هم هزینه بالاتر دارد و هم مشکلات بیشتر برای بیمار و ارتودنتیست و گاه حتی درمان طولانی تر. برخی هم به ارتودنسی با دستگاه های پلاستیکی شفاف رو می آورند. توجه کنید که بسیار اندک هستند ارتودنتیست هایی که سیستم اینویزالاین را در ایران ارایه می دهند و اغلب این کار را با دستگاه شفاف انجام می دهند. در اصل اینویزالاین هم همین دستگاه شفاف است ولی با جنس و تکنولوژی متفاوت و محدود به شرکت خاص.
پس با ارتودنتیست خود صحبت کنید و با همفکری وی بهترین انتخاب را برای خودتان انجام دهید.
آیا درمان ارتودنسی هیچ ناراحتی ندارد؟
درمان ارتودنسی بسیار کمتر از آن که شما نگرانش هستید درد و ناراحتی دارد. در اغلب موارد 2-3 روز اول بعد از ویزیت دکترتان، دندان ها ممکن است حساس و گاه حتی دردناک شوند ولی این ناراحتی به ندرت حتی نیاز به مصرف داروی مسکن پیدا می کند. ناراحتی در ارتودنسی اغلب محدود به ناراحتی های اندکی است که آن هم بعد از اتمام ارتودنسی فراموش خواهد شد. به خصوص اگر به مراد خود رسیده باشید!
این مشکلات در سیستم هایی مثل دیمون بسیار کمتر و در سطح حداقل است به خصوص اگر بیمار در رعایت بهداشت دهان دقت کافی داشته باشد.
درمان چقدر طول می کشد؟
برخی درمان ها در 2-3 ماه انجام می شوند ولی درمان های ارتودنسی جامع و کامل رو فک به طور متوسط 1-2 سال طول می کشد و به ندرت بیشتر. این زمان در موارد نیاز مند کشیدن دندان به حدود حداقل 1.5 سال و در موارد بدون کشیدن دندان گاه حتی زیر 1 سال است.
در این بین دو مورد تاثیر زیادی دارد: عملکرد ارتودنتیست ( توانایی و سلیقه و دقت و تکنیک وی) و بیمار (همکاری و ...) و پیچیدگی مشکل قبل و حین درمان.
گاه بیمار خوشحال است که درمان وی بدون دندان کشیدن انجام شده و زمان کوتاهی برا این کار صرف کرده در حالبکه بهتر بود برای وی دندان کشیده می شد. و گاه برای بیماری می شد با سیستم های نوین مانند دیمون درمان بدون کشیدن دندان درمان را در زمان کوتاهتر و با مشکلات کمتر انجام داد.
در نهایت مهم این این  است که درمان بهتر و کاملتری انجام شود و ثبات درمان بالاتر باشد. حال اگر برای این کار کشیدن لازم است، بهتر است این زمان اضافی صرف شود و نه اینکه به خاطر عجله بیمار یا ارتودنتیست و به بهانه زمان کمتر، درمان کمتر مناسب انجام شود.
آیا ارتودنسی مختص نوجوانان است؟
 بهتر است اولین ویزیت ارتودنسی حدود 7-8 سالگی انجام شود.به ندرت در بیمارانی که شکاف لب و کام دارند یا نقص شدید فک دارند حتی مداخله زود تر و نزدیک تولد لازم می شود. گاه درمان های نظارتی یا هدایت رشد فک و صورت و یا رویش دندان ها قبل از درمان ارتودنسی ثابت انجام می شود. به هر حال ارتودنسی امروزه محدود به سن نیست. حتی در دهد 50 زندگی می توان ارتودنسی کرد و از مزایای آن بهره برد. ارتودنسی حتی در بارداری هم قابل انجام است.
البته در سنین بالاتر و در شرایطی مانند بارداری محدودیت هایی وجود دارد و تبحر بیشتری برای درمان لازم است.
اینکه کجا ارتودنسی بکنم مهم است؟
 ارتودنسی را ارتودنتیست انجام می دهد و اینکه چگونه انجام می دهد مهم تر است از اینکه کجا انجام می دهد. ممکن است ارتودنتیستی در یک درمان گاه خیریه درمانی را انجام دهد که فرد دیگر در مجلل ترین مطب انجام نمی دهد.
اما به هر حال در این بین مسایلی مهم است. طراحی مطب ریزه کاری هایی دارد که در مطب های خصوصی، به ویژه اگر طراحی علمی و حرفه ای داشته باشند این ریزه کاری ها بیشتر رعایت می شوند و این در راحتی و کیفیت روحی بیمار حین انتظار و درمان تاثیر می گذارد. یونیت (صندلی) های جدید تر نه تنها ازنظر ارگانومی راحت ترند، بلکه از نظر امنیتی و استریلیزاسیون هم امکانات بهتری ارایه می کنند. مطب های جدید تر به سیستم هایی مانند ساکشن (بزاق کش) های قوی و مرکزی  مجهز هستند که همه بخارات موجود در دهان و اطراف را با مکندگی قوی از محیط دهان خارج می کنند. در مجموع جلسات راحت تر و ایمن تری خواهید داشت خصوصا در جلسات طولانی تر چسباندن یا جابجا و جدا کردن اتصالات که زمان طولانی باید کار روی دهان شما انجام شود.
در نهایت تکنولوژی مطب در کیفیت نهایی ممکن است تعیین کننده نباشد ولی در طی مسیر درمان موثر است.
آیا من می توانم اطمینان داشته باشم که درمان عالی دریافت می کنم؟
چرا که نه؟ اگر ارتودنتیست شما تبحر کافی داشته باشد و شما هم به درستی دستورات را رعایت کنید این اطمینان را داشته باشید. موراد بسیار معدودی وجود دارند که کنترل شرایط از دست متبحر ترین ارتودنتیست هم خارج شود و بیمار هم با همکاری عالی باز به نتیجه نرسد (مثلا وقتی دندان نهفته ای به فک جوش خورده باشد و ...).
از کجا بدانم درمان من با ثبات باقی می ماند و اصطلاحا نتیجه درمان برگشت نخواهد داشت؟
 هیچ ارتودنتیستی نمی تواند به شما قول دهد که دندان های شما بعد از درمان جابجا نمی شوند، چون در واقع دندان های همه انسان ها در همه عمرجابجا می شوند. این جابجایی در برخی باعث می شود که دندان ها با مرور زمان کج شوند ولی در برخی جابجایی در حدی نیست که این اتفاق بیوفتد.
بنابراین بعد از درمان ارتودنسی باید بیماران از ریتینر یا نگهدارنده استفاده کنند تا خیالشان راحت باشد که دندان ها تکان نمی خورند. البته در این بین ارتودنتیست با درمان درست و مناسب و انتخاب های به جا شانس تکان خوردن دندان ها را به حداقل و گاه صفر می رساند. بیمار هم باید همکاری کافی در استفاده از ریتینر داشته باشد.
حرف آخر:
انتخاب کردن همیشه چالش برانگیز و زمانبر است. برخی این کار را برای خود راحت می کنند و به حرف دوستان و آشنایان بسنده می کنند. برخی علاوه بر توصیه دیگران دقت بیشتری کرده دست به تحقیق هم می زنند. به هر حال در هر تصمیم گیری ای بهتر است قبل از انتخاب تحقیق کنید و آن چه با شرایط احساسی و مالی و زمانی شما مناسب است را انتخاب کنید و بعد از انتخاب اعتماد به ارتودنتیست خود داشته باشید و با کمال همکاری با وی در راه رسیدن به بهترین نتیجه قدم بردارید!