به گزارش سلامت نیوز به نقل از npr، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که با آموزش مناسب، ربات‌های هوش مصنوعی می‌توانند در ارائه درمان‌های سلامت روان به‌اندازه پزشکان انسانی—و حتی در برخی موارد مؤثرتر—عمل کنند. این نتایج حاصل نخستین کارآزمایی بالینی تصادفی برای درمان مبتنی بر هوش مصنوعی است که در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شده است.
مطالعه‌ای که توسط محققان کالج دارتموث انجام شده، به یکی از بحران‌های مزمن ایالات متحده پاسخ می‌دهد: کمبود شدید ارائه‌دهندگان خدمات سلامت روان. به گفته نیک جاکوبسون، روانشناس بالینی و عضو تیم تحقیقاتی، «یکی از مسائلی که به خوبی قابل مقیاس نیست، انسان‌ها هستند.» طبق برخی آمارها، در آمریکا به ازای هر ۳۴۰ نفر تنها یک روان‌درمانگر وجود دارد.
ربات‌هایی با آموزش بالینی دقیق
در حالی‌که بازار مملو از ربات‌های هوش مصنوعی است که ادعای ارائه خدمات سلامت روان دارند، بسیاری از این ابزارها نتایج مشکوکی داشته‌اند؛ برخی حتی به رفتارهای پرخطر مانند خودآزاری دامن زده‌اند. اما پروژه دارتموث متفاوت است. جاکوبسون و تیمش بیش از پنج سال روی آموزش دقیق ربات خود براساس بهترین شیوه‌های درمانی بالینی کار کردند؛ فرآیندی که با آزمون و خطاهای فراوان همراه بود.
نتایج نهایی این مطالعه نشان داد که اثربخشی درمان با ربات با نتایج بهترین درمان‌های روان‌درمانی مبتنی بر شواهد برابری می‌کند. در این آزمایش، ۲۰۰ فرد با اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات خوردن مشارکت داشتند. نیمی از آن‌ها تحت درمان با ربات قرار گرفتند و در مقایسه با گروه کنترل (بدون درمان)، بهبود چشمگیری را نشان دادند.
پیوند عاطفی با ربات‌های درمانگر
یکی از یافته‌های جالب توجه مطالعه، قدرت پیوند درمانی میان کاربران و ربات‌ها بود. جاکوبسون می‌گوید: «افراد رابطه‌ای قوی و مبتنی بر اعتماد با ربات‌ها برقرار کرده بودند. احساس می‌کردند که می‌توانند علائم روانی خود را با کمک آن‌ها مدیریت کنند.» در واقع، پیوند میان درمانگر و مراجعه‌کننده یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در درمان شناختی رفتاری (CBT) محسوب می‌شود.
در دسترس بودن ربات‌ها
یکی دیگر از نقاط قوت درمانگران رباتی، در دسترس بودن در هر لحظه است. جاکوبسون توضیح می‌دهد که بیماران در هر ساعتی از شبانه‌روز—حتی نیمه‌شب—برای صحبت درباره مشکلاتی مانند بی‌خوابی با ربات‌های خود ارتباط می‌گرفتند. این قابلیت، مزیتی مهم در مقایسه با محدودیت‌های زمانی درمانگران انسانی است.
احتیاط در کنار امید
با وجود این نتایج امیدوارکننده، انجمن روانشناسی آمریکا (APA) هشدار داده که استفاده کنترل‌نشده از ربات‌های درمانگر می‌تواند خطرناک باشد. اما این نهاد از تلاش محققان دارتموث برای آموزش بالینی دقیق مدل خود حمایت کرده است.
وایل رایت، مدیر دفتر نوآوری مراقبت‌های بهداشتی در APA، می‌گوید: «این ربات مجموعه‌ای از معیارهایی را که امیدوار بودیم فن‌آوری به آن‌ها وارد شود، بررسی کرده است. این ابزار ریشه در علم روانشناسی دارد، اثربخشی و ایمنی اولیه را نشان می‌دهد و با هدف حل بحران سلامت روان طراحی شده است.»
جایگزینی یا مکمل؟
اگرچه نتایج اولیه امیدوارکننده است، محققان تأکید دارند که این فناوری هنوز آماده ورود به بازار نیست و نیاز به مطالعات گسترده‌تر دارد. از سوی دیگر، کارشناسان تأکید می‌کنند که ربات‌ها جایگزین درمانگران انسانی نخواهند شد.
رایت در این‌باره می‌گوید: «با توجه به کمبود شدید نیروی انسانی در حوزه سلامت روان، نیازی به نگرانی درباره حذف انسان‌ها از معادله نیست. ما به هر درمانگر باکیفیتی که بتوانیم، چه انسانی و چه ربات، نیاز داریم.»
نظر شما