به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو ،یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد تلفات انسانی آلودگی هوا فقط در سه، چهارسال گذشته بیشتر از ۱۳۰هزار نفر آمار رسمی است که از بهمن ۹۸ تا امروز بر اثر کرونا جان باخته‌اند! به نظر می‌رسد آلودگی هوا در تهران و شهرهای صنعتی کشور چنان عادی و تکراری شده که کسی به شمار کشته‌های سالانه آن توجه نمی‌کند و حتی خسارات هنگفت چند میلیارد دلاری هم توجهی برنمی‌انگیزد؛ رقمی که چند منبع مختلف آن را تایید کرده‌اند.
تکرار آلودگی هوای در شهرهای بزرگ و کوچک کشور سبب شده حتی واکنش مسوولان نیز به این موضوع تکراری و درعین‌حال همراه با اثر حداقلی باشد. هرسال با بروز آلودگی هوا چندباری جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران با مصوبات تکراری برگزار می‌شود. دیروز نیز این جلسه برگزار شده و همانند هزاران جلسه دیگر مصوبات یکسانی داشته که از ممنوعیت تردد شبانه کامیون‌ها گرفته تا جلوگیری از فعالیت‌های عمرانی تشدیدکننده آلودگی هوا، جلوگیری از روشن ماندن اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها در پایانه‌های مسافربری تا ضرورت کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و پرهیز از سفرهای غیرضروری را شامل می‌شود! گویا صورت‌جلسه‌های این کمیته از روی یکدیگر طی 10سال اخیر کپی شده است.
تلفات انسانی آلودگی هوا فراتر از کرونا
در شرایطی که براساس گزارش سال گذشته اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، سالانه ٣٠هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا جان می‌سپارند؛ رقمی که اگر امسال بیشتر نشده باشد، حداقل ثابت مانده است؛ این رقم بزرگ اما در بررسی‌های وزارت بهداشت حتی به ۴۲هزار نفر هم می‌رسد؛ گروه «سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار» وزارت بهداشت اعلام کرده، مواجهه طولانی‌مدت با آلاینده ذرات معلق در کشور، سالانه باعث بروز ۴۱هزار و ۷۰۰مورد مرگ زودرس می‌شود.
براساس برآوردها، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم تحمیلی ناشی از آلودگی هوا بسیار زیاد است؛ طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، در ایران بیش از ۳۰میلیارد دلار و برابر با ۲.۴۸تولید ناخالص ملی است؛ در حوزه بهداشت، این هزینه‌ها در کنار مرگ، شامل تشخیص و درمان یا نگهداری از هزاران بیمار آلودگی هوا می‌شود که سالانه دچار بیماری‌های مزمن تنفسی، سرطان، قلب و سکته‌های مغزی می‌شوند.
علل و عوامل آلایندگی هوا
دیروز 14ایستگاه تهران از نظر کیفیت هوا در وضعیت قرمز قرار گرفت. همچنین شاخص هوای تهران عصر دیروز و در زمان تنظیم این گزارش به عدد155 رسیده بود که در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌هاست. سازمان هواشناسی نیز پیش‌بینی کرده است که تا روز چهارشنبه کلان‌شهرهای کشور همچنان درگیر آلودگی هوا خواهند بود؛ البته تغییرات جوی در روز چهارشنبه و پنجشنبه هم به نظر می‌رسد در اندازه‌ای نباشد که بتواند موجب پاک شدن هوای شهرهای بزرگ و آلوده کشور شود.
درباره علل و عوامل آلایندگی هوا در شهرهای صنعتی کشور تاکنون موارد متعددی برشمرده‌اند اما درمجموع می‌توان نقش بخش‌های مختلف را به این شرح (در شهر تهران) خلاصه کرد که آلایندگی صنایع ۴۰درصد، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها ۱۷درصد، کامیون‌ها ۱۶درصد، خودروهای سواری ۱۴درصد، موتورسیکلت‌ها ۱۰درصد و دیگر بخش‌ها سه درصد در آلوده کردن هوای تهران نقش دارند.به این ترتیب، در یک جمع‌بندی صنایع دولتی و شبه‌دولتی، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها و خودروسازان، مسبب اصلی آلودگی هوای شهرها هستند و نقش مردم در آلودگی هوا کمتر است؛ اگرچه صفر نیست.
از سویی، براساس مفاد قانون هوای پاک که در سال۱۳۹۶ مصوب شده، بیش از ۲۰دستگاه مختلف در کشور متولی رفع یا کاهش آلودگی هوا هستند اما با گذشت حدود چهار سال همچنان بخشی از آیین‌نامه‌های اجرایی آن مورد بی‌توجهی قرار گرفتند و به مرحله اجرا نرسیده‌اند. براساس این قانون، وزارتخانه‌های کشور، راه‌وشهرسازی، نفت، صمت، نیرو، بهداشت، جهاد کشاورزی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست، استاندارد، جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، هواشناسی، انرژی اتمی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، بهینه‌سازی مصرف سوخت، پلیس راهور نیروی انتظامی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و صداوسیما نهادهایی هستند که قانون هوای پاک، مسوولیت‌هایی را برعهده آن‌ها نهاده و وظایف مشخصی را تعیین کرده است.
مرور نام این همه سازمان و وزارتخانه نشان می‌دهد، چرا معضل آلودگی هوا تاکنون لاینحل باقی مانده است؛ درواقع آنچه سبب شده هرکدام از این دستگاه‌ها مستقیم یا غیرمستقیم، از زیر بار مسوولیت آلودگی هوا شانه خالی کنند، نبودن یک متولی مرکزی و اصلی است که وظیفه نظارت و اجرای مسوولیت دیگر نهادها را داشته باشد و به اصطلاح عملکردهای زیرمجموعه‌ها را پایش کند؛ به‌عنوان نمونه، اگر موضوع خودروهای آلاینده را در نظر بگیریم، مجموعه‌ای از نهادها شامل پلیس راهور، وزارت صمت، سازمان شهرداری‌ها و غیره همگی با هم مسوولیت دارند یا در حوزه آلودگی کارخانه‌ها، مجموعه‌ای از حداقل پنج وزارتخانه و ۶نهاد دیگر باید در یک هم‌افزایی و هماهنگی تلاش کنند که تاکنون محقق نشده است.
کاهش کم‌خرج آلودگی هوا
از طرفی، مرور تجربه موفق برخی کشورها نشان می‌دهد، رفع واقعی آلودگی هوا در یک کشور، موضوعی فرابخشی و چندمحوری است که نیازمند عزمی همه‌جانبه ازسوی نهادهای حاکمیتی است و لزوما نیاز به بودجه ویژه یا شرایط خاصی ندارد. یوسف رشیدی، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهیدبهشتی پیش از این دراین‌باره به «صبح‌نو» گفته بود: مدیریت آلودگی هوا در کشور مستقل از شرایط اقتصادی دولت است و می‌توان به‌صورت خودگردان آن را مدیریت کرد، بدون آنکه فشار اقتصادی به بودجه عمومی دولت وارد شود.
تنها باید در این حوزه خوب فکر کرد، نقطه نظرات همه ذی‌نفعان در نظر گرفته شود و از نظرات متخصصان و دانشگاهیان هم بهره گرفت و درعین‌حال اشتباهات را پذیرفت و درصدد اصلاح آن‌ها برآمد؛ به‌طورمثال، در بحث خودروهای فرسوده مدت‌ها دولت به‌دنبال تامین منابع مالی بود اما از زمانی که واردات خودرو منوط به از رده خارج شدن خودروهای فرسوده شد، این اقدام بدون دخالت دولت و بار مالی، به‌صورت خودکار در حال انجام است و ادامه یافت.او در ادامه نیز اظهار داشت: می‌توان با تفکر بیشتر و به‌کارگیری متخصصان در حوزه‌های اقتصادی و مدیریت، طرح‌های کاهش آلودگی هوا را با کارایی بیشتر و حداقل بار مالی در کشور به انجام رساند. اینکه منتظر باشیم تا دولت پولی را تهیه و برای کاهش آلودگی هوا هزینه کند، روشی ناپایدار و شکننده است.
باید هر گونه اقدامات کاهش آلودگی هوا به‌لحاظ مالی خودگردان باشد و با تغییر دولت‌ها نیز خللی در اجرای این برنامه‌ها ایجاد نشده و همچنان پایدار باقی بماند. رشیدی اضافه کرد: دولت که نمی‌تواند در شرایط فعلی هر عددی را که برآورد کنیم تامین کند اما به‌واقع برخی اقدامات هیچ نیازی به صرف پول ندارد. اجرایی شدن دولت الکترونیک، اصلاح معاینه فنی و گارانتی کردن کاتالیز خودروها ازجمله این اقدامات است.
او در توضیح مفهوم دولت الکترونیک گفته بود: سیستم اداری ما بسیار قدیمی است، بخش عمده سفرهای درون‌شهری برای کارهای اداری ازجمله رفتن به ادارات بیمه، مالیات و تامین اجتماعی است. در تمام دنیا یکی از اقداماتی که انجام دادند توجه به دولت الکترونیک بود که ترافیک کم شود. کرونا ثابت کرد سیستم اداری ما با یک‌سوم کارمندان نیز می‌چرخد. ما ظرفیتی داریم به نام دورکاری، البته دورکاری به معنی واقعی که از میزان تردد کاسته و نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا دارد.
این کارهای کوچک انجام شده و اثرگذاری بالایی دارند. در مملکت ما هرچیزی را می‌خواهند اجرا نشود، بزرگ کرده و چشم‌انداز وسیعی برایش می‌بینند. براساس برآوردها، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم تحمیلی ناشی از آلودگی هوا بسیار زیاد است؛ طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، در ایران بیش از ۳۰میلیارد دلار و برابر با ۲.۴۸تولید ناخالص ملی است
نظر شما