به گزارش سلامت نیوز به نقل از مای کلیولندکلینیک، آمبلیوپی یا تنبلی چشم زمانی رخ می دهد که یک چشم در دوران نوزادی یا کودکی ضعیف تر از دیگری شود. مغز از چشم قوی تر حمایت می کند و به چشم ضعیفتر اجازه می دهد با گذشت زمان بدتر شود. غربالگری زودهنگام بسیار مهم است زیرا درمان با تشخیص سریع موثرتر خواهد بود.
آمبلیوپی که اغلب تنبلی چشم یا تنبلی دید نامیده می شود، یک بیماری جدی چشمی است که بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد. بینایی ضعیف در یک چشم در دوران نوزادی یا کودکی ایجاد می شود و در صورت عدم درمان به مرور زمان بدتر می شود.
تنبلی چشم چگونه بر فرزند من تأثیر می گذارد؟
در یک کودک مبتلا به آمبلیوپی، یک چشم دارای دید تار و چشم دیگر دارای دید واضح است. مغز شروع به نادیده گرفتن تاری چشم می کند و فقط از چشمی با دید واضح استفاده می کند. در نهایت، مغز یاد می‌گیرد که به چشم قوی‌تر تکیه کند و به چشم ضعیفتر اجازه بدتر شدن می‌دهد.
کدام کودکان در معرض خطر تنبلی چشم هستند؟
برخی از کودکان ممکن است دارای عوامل خطر آمبلیوپی باشند، از جمله:
- کودکانی با سابقه خانوادگی مشکلات چشمی
- کودکانی با ناتوانی های رشدی
- کودکان نارس
- کودکانی با وزنی کمتر از حد طبیعی در بدو تولد
تنبلی چشم چقدر شایع است؟
آمبلیوپی شایع ترین دلیل از دست دادن بینایی در کودکان است که بین 2 تا 4 درصد از کودکان تا سن 15 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد. حتی اگر کودک مشکل قابل توجهی نداشته باشد، ممکن است تنبلی چشم داشته باشد؛ اما اگر در دوران کودکی تشخیص داده نشود و درمان نشود، می تواند مشکلات دائمی ایجاد کند. معاینات زودهنگام و منظم چشم در سلامت چشم کودکان مهم هستند.
چه چیزی باعث تنبلی چشم می شود؟
آمبلیوپی زمانی اتفاق می افتد که بین دو چشم تفاوت عمده ای در توانایی تمرکز وجود دارد و شایع ترین علت آمبلیوپی سایر مشکلات بینایی است. مهم است که شرایط دیگر را درمان کنید، در غیر این صورت مغز با دید بهتر شروع به تکیه بر چشم می کند که منجر به آمبلیوپی می شود.
کدام بیماری های چشمی منجر به تنبلی چشم می شود؟
شرایطی که ممکن است منجر به آمبلیوپی شود عبارتند از:
عیوب انکساری
این شرایط بر نحوه عبور نور از چشم تأثیر می گذارد. آنها عبارتند از:
- نزدیک بینی: مشکل در دید دوردست
- دوربینی: مشکل در دیدن از نزدیک
- آستیگماتیسم: قرنیه خمیده
استرابیسم (چشم های ضربدری)
قرار است چشم ها به صورت جفت با هم حرکت کنند، اما گاهی اوقات اینطور نیست. اگر یکی از آنها به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین حرکت کند، مغز ممکن است به یک چشم تکیه کند که منجر به آمبلیوپی می شود.
مشکلات ساختاری
گاهی اوقات، چشم دارای یک مشکل ساختاری است که می تواند منجر به آمبلیوپی شود، از جمله:
- آب مروارید که باعث کدر شدن عدسی و تاری دید می شود
- آستیگماتیسم
- افتادگی پلک
- جای زخم روی قرنیه
علائم تنبلی چشم چیست؟
آمبلیوپی همیشه واضح نیست. این عارضه اغلب تا زمانی که کودک آزمایش چشمی انجام نمی دهد، شناسایی نمی شود. بنابراین هر کودکی باید غربالگری بینایی زودهنگام و منظم داشته باشد.
کودک مبتلا به آمبلیوپی ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهد:
- زیاد به چیزهایی در یک سمت خاص برخورد کند
- تفاوت زیادی در نزدیک بینی یا دوربین بین دو چشم را تجربه کند
- از یک طرف بدن حمایت کند
- چشم های متقابل دارد
- افتادگی پلک داشته باشد
- یک چشم خود را ببندند یا زیاد چشمک بزنند.
- اغلب سرشان را به یک طرف خم کنند.
چه زمانی باید تنبلی چشم را تشخیص داد؟
تشخیص زودهنگام شانس بهبودی کامل را افزایش می دهد. انجمن بینایی سنجی آمریکا توصیه می کند که کودکان قبل از 6 ماهگی و دوباره قبل از 3 سالگی غربالگری کامل بینایی را انجام دهند.
بیشتر بدانید: طلائی ترین زمان برای تشخیص تنبلی چشم
چه آزمایشاتی می تواند آمبلیوپی را تشخیص دهد؟
یک متخصص اطفال، برنامه بینایی مدرسه، اپتومتریست یا چشم پزشک می تواند بینایی کودک را از نظر آمبلیوپی آزمایش کند. غربالگر ممکن است:
- قطره ای در چشم بریزند تا مردمک برای بررسی بزرگتر شود.
- به هر چشم یک نور بتابانند.
- هر بار یک چشم را بپوشانند و آزمایش کنند که آیا هر چشم می تواند یک جسم متحرک را دنبال کند یا خیر.
- از بچه های بزرگتر بخواهند حروف روی نمودار را در سمت دیگر اتاق بخوانند.
معاینه بینایی مشخص می کند که:
- آیا چشم ها نور را در تمام طول راه دنبال می کنند؟
- آیا هر دو چشم به یک اندازه خوب می بیند؟
- آیا چشم ها به درستی حرکت می کنند؟ آیا آنها با هم حرکت می کنند؟
- آیا چشم ها به درستی تراز شده اند؟
- آیا بینایی بین دو چشم متفاوت است؟
- آیا یکی از چشم ها می چرخد؟
- آیا آب مروارید با یک ابزار بزرگنمایی روشن قابل مشاهده است؟
راه های درمان تنبلی چشم چیست؟
درمان آمبلیوپی اگر زود شروع شود، در حالی که ارتباطات بین چشم و مغز هنوز در حال توسعه است، بسیار موثرتر است. استراتژی‌ها بر این تمرکز دارند که مغز کودک را از چشم ضعیفتر استفاده کند. گزینه های درمانی عبارتند از:
- چشم بند چشمی برای کودکان: کودک شما ممکن است حداقل چند ساعت در روز یک چشم بند مخصوص روی چشم بهتر بپوشد. این درمان موثر می تواند ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. این چشم بند ها مغز را مجبور می‌کند از تصاویر چشم ضعیفتر استفاده کند و در نهایت آن چشم را قوی‌تر می‌کند.
- عینک: عینک نیز یک درمان رایج تنبلی چشم است. آنها می توانند با بهبود نزدیک بینی، دوربینی و تلاقی چشم به درمان آمبلیوپی کمک کنند.
- قطره های چشمی: برای موارد خفیف، پزشک ممکن است قطره چشمی (آتروپین) را برای تاری موقت دید در چشم بهتر توصیه کند. هدف همان چشم بند چشمی است: مجبور کردن مغز به استفاده از چشم ضعیف تر.
- جراحی: عمل برای آمبلیوپی نادر است. پزشک شما ممکن است جراحی را برای رفع برخی از علل آمبلیوپی مانند آب مروارید پیشنهاد کند.
بیشتر بدانید: درمان تنبلی چشم سالمندان
آیا می توانم از تنبلی چشم جلوگیری کنم؟
شما نمی توانید از آمبلیوپی یا سایر مشکلات بینایی که ممکن است باعث آن شود جلوگیری کنید. اما می توانید از بدتر شدن آن یا ایجاد مشکلات دائمی جلوگیری کنید. بهترین راه برای جلوگیری از کاهش بینایی در اثر تنبلی چشم، انجام معاینات منظم چشم است. اطمینان حاصل کنید که کودک شما در سن 6 ماهگی و سپس مجدداً در 3 سالگی معاینه کامل چشم را انجام دهد.
آیا می توانید تنبلی چشم را با ورزش رفع کنید؟
اگرچه ورزش‌های چشمی به تنبلی چشم آسیبی نمی‌رسانند، شواهد خوبی وجود ندارد که نشان دهد آنها می‌توانند به تنهایی تنبلی چشم را درمان کنند. در ترکیب با سایر درمان های اثبات شده، تمرینات زیر را می توان امتحان کرد:
- یک مداد را نزدیک بینی خود نگه دارید. آن را دور کنید، سپس آن را نزدیک کنید. در حین حرکت روی آن تمرکز کنید.
- پازل ها را در حالی که یک چشم بند روی چشم قوی تر زده اید انجام دهید.
- در حالی که یک چشم بند چشمی روی چشم قوی‌تر می‌زنید بخوانید.
چگونه می توانم به بهترین نحو از فرزندم مبتلا به آمبلیوپی مراقبت کنم؟
برای کمک به تنبلی چشم کودک خود می توانید چندین قدم بردارید:
- مراقبت از چشم: کودک شما باید به طور منظم معاینه چشم را انجام دهد، یکی در 6 ماهگی و دیگری در 3 سالگی.
- به درمان پایبند باشید: فرزندتان را تشویق کنید که عینک یا وصله بزند، حتی اگر او مایل نباشد. سعی کنید جایزه بدهید و توضیح دهید که چرا اینقدر مهم است.
- تقویت چشم: کودک خود را تشویق کنید تا هنگام استفاده از عینک یا وصله به طور فعال از تنبلی چشم استفاده کند. با هم پازل بخوانید یا انجام دهید.
نکات زیر را به خاطر بسپارید
- اصولا کودکان تمایل به بستن چشم ندارند و از این کار امتناع می‌کنند اما والدین باید کودک خود را متقاعد به انجام کاری کنند که به نفع وی است. پیگیری و دقت شما در اجرای دستورهای پزشک، از عوامل مهم در موفقیت درمان است.
- در صورت تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم، بینایی در اکثر کودکان بهبود می‌یابد. احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم ناشی از استرابیسم یا عیوب انکساری نابرابر در دو چشم، در 9 سال اول زندگی بیشتر است. معمولا بعد از گذشت این دوره زمانی، احتمال بهبود تنبلی چشم بسیار بعید است.
- درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی مانند آب مروارید، فقط در صورتی موفقیت آمیز است که تشخیص و درمان علت زمینه‌ای آن در دو تا سه ماه اول زندگی صورت گیرد.
نظر شما