به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، دریاچه خزر ۳۷۱ هزار کیلومترمربع مساحت داشته و به سواحل پنج کشور محدود می‌شود که تحت‌تاثیر مستقیم نوسانات تراز آب دریا هستند.مطالعه و تحقیق درموردمیزان این نوسانات به‌عهده مرکز ملی مطالعات وتحقیقات دریای خزراست.این مرکز زیرمجموعه وزارت نیروست که از سال ۱۳۶۰ تاسیس شده است.
حالا گزارش‌ها نشان می‌دهد که «پسروی خزر» یک واقعیت است، اما در این میان گویی کارشناسان هنوز به یک جمع‌بندی درست نرسیده‌اند و مباحثی همچون «تا ۷۰سال دیگر اثری از خزر باقی نمی‌ماند» یا«این اتفاق دردهه‌های قبل هم رخ داده وموضوع جدیدی نیست» همه چیز را در ابهام نگه می‌دارد. اما موضوع نگران‌کننده این‌که با پسروی خزر برخی ساخت‌وسازها در سواحل صورت می‌گیرد و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این اکوسیستم وارد می‌کند. تا نیم قرن پیش که بارش‌های خوبی صورت‌می‌گرفت، حال دریاچه و تالاب‌های ایران هم عالی بود. در دهه ۶۰ تراز آب دریای خزر به حدی بالا آمد که وزارت کشور به‌ناچار موج‌شکن‌هایی را کنار ساحل با سنگ‌چینه‌های فراوان ایجاد کرد. اما طی سال‌های اخیر به‌خاطر پسروی آب خزر نه‌تنها آن سنگ‌ها بیرون آمده، بلکه بخشی از سواحل هم به پارکینگ ماشین تبدیل شده است. این پسروی‌ها به حدی رسیده که در برخی نقاط ساخت‌وسازهایی صورت‌می‌گیرد. براساس مطالعه صورت‌گرفته در سال ۲۰۱۷، مشخص شد که آب خزر تا سال ۲۰۵۰ پسروی خواهد داشت و این پسروی به علت تغییرات اقلیمی است. به‌خاطر همین پیش‌بینی‌ها خبرهایی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد که تا ۷۰ سال دیگر دریای خزر مانند دریاچه ارومیه خشک خواهد شد.
در همین رابطه رئیس محیط‌زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران اعلام کرده که هرگونه ساخت‌وساز و دخل‌وتصرف در حریم ساحل ممنوع است. سیدمحسن کاظمی‌تبار می‌گوید: «با توجه به موضوع پسروی دریا، با تمامی شهرهای ساحلی مکاتبه کرده‌ایم تا این مساله به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد.»
وی تاکید می‌کند: «با توجه به این اتفاقات و پسروی دریا افرادی که می‌خواهند فعالیت اقتصادی و گردشگری داشته باشند باید مجوز لازم را دریافت کنند.»
به گفته این مسئول، در این حوزه متولی جهادکشاورزی و منابع طبیعی است که هشدارهای لازم داده شده است. کاظمی‌تبار با تاکید بر این‌که پسروی دریای خزر یک هشدار است که باید جدی گرفته شود، خاطرنشان می‌کند: «با توجه به پسروی آب خزر، عرصه‌ها نباید درگیر ساخت‌وساز شوند؛ به این دلیل که در صورت ساخت‌وساز عوارض جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.»
سطح آب، دو متر پایین‌تر
کافی است از سواحل خزر بگذرید تا فاصله موج‌شکن‌های بزرگ از آب دریا را مشاهده کنید. موج‌هایی که تا چندی پیش و در هوای بارانی با شدت تمام به تخت‌سنگ‌ها می‌کوبیدند و شن‌های نرم ساحل را به وسط معرکه می‌کشاندند، حالا ده‌ها متر عقب‌تر به آرامی در حرکت هستند. دکتر حمیدرضا جلالی، کارشناس مسائل اقتصادی حوزه دریای خزر با بیان این‌که در دهه‌های ۶۰ و۷۰ سطح آب خزر ۵/۲متر بالا آمد وحالا تغییرات اقلیمی آن را۲متر پایین برده است، می‌گوید: «براساس گزارش‌های مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریاچه خزر، آب این دریاچه به‌علت تغییر شرایط اقلیمی تا سال۲۰۵۰ پسروی خواهد داشت.»
وی ادامه می‌دهد: «نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد فقط ۵۰درصد از پسرفت خزر مربوط به سرعت تبخیر آب است که درصورت ادامه این روند، ۲۰ تا ۲۵درصد از مساحت آن در بخش‌های شمالی که سواحل روسیه را در بر می‌گیرد، کاهش می‌یابد.»
این کارشناس مسائل اقتصادی حوزه دریای خزر تصریح می‌کند: «سطح تراز آب دریای خزر با سرعت فوق‌العاده زیاد در حال کاهش است. میزان جابه‌جایی خط ساحل تابع شیب ساحل است. شدت آسیب‌پذیری فرسایشی مناطق ساحلی به معیارهای مهمی ازجمله شتاب نوسانات سطح تراز آب دریای خزر، پهنای ناحیه خاکریز ماسه‌ای، شیب بخش خشک ساحل، ارتفاع و دوره موثر امواج و جنس رسوبات ساحلی بستگی دارد.»
جلالی با بیان این‌که افت سطح تراز آب دریای خزر با سرعتی معادل صدبرابر و در جهت عکس آب اقیانوس‌ها به‌وقوع می‌پیوندد، می‌گوید: «پهنای ناحیه خشک ماسه‌ای با شتاب فزاینده در حال افزایش است. در این میان ساختارهای حفاظتی کارایی خود را از دست داده‌اند و تنها سبب عدم دسترسی گردشگران به ساحل دریای خزر شده‌اند و اسکله‌های بندری در حال خروج از آب دریا و رودخانه‌ها در حال حفر بستر خود در ناحیه دهانه هستند.»
نوسانات امیدبخش
براساس گزارش مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر، بررسی نوسانات آب این دریا از سال ۱۸۳۷ میلادی بر مبنای قدیمی‌ترین ایستگاه ترازسنجی آغاز شده است.رفتار خزر با توجه به دوره‌های افزایشی وکاهشی، افت‌وخیزهای زیادی داشته که اثرات آن به‌ویژه در ۵۰ سال اخیر به‌وضوح در سواحل دیده می‌شود. سطح آب دریاچه طی سال‌های۱۳۲۰ تا ۱۳۵۶ به‌طورکلی روندی کاهشی داشته و به پایین‌ترین سطح خود در سال ۱۳۵۶رسید.پس از آن در دهه‌های ۶۰ و۷۰ سطح آب نزدیک به ۲.۵متر افزایش یافت که این روند تا سال ۱۳۷۴ ادامه پیدا کرد. پس از آن تا امروز سطح تراز آب دریای خزر ۲متر کاهش یافته است.مطالعه رفتار نوسانی خزر در سال‌های اخیر نشان می‌دهد ازسال۱۳۸۵ تاکنون سطح آب دریا،سالانه ۱۰سانتی‌متر کاهش یافته است. طبق بررسی‌های این مرکز، سطح آب دریا طی سال‌های اخیر نزدیک به ۵۰سانتی‌متر افت سطح تراز داشته است.
دریای خزر مدت‌هاست که خشمش را به کسی نشان نداده و خطوط ساحلی به‌جامانده از جلبک‌های قدیمی هر روز کمرنگ و کم‌رنگ‌تر می‌شوند. این تراژدی در شرق مازندران و سواحل غربی استان گیلان بیشتر از جاهای دیگر دیده می‌شود و مسافرانی که همه‌ساله به مازندران می‌آیند، می‌توانند به آب‌رفتن دامنه این بزرگ‌ترین حوضچه آبی جهان گواهی دهند؛ مسافرانی که دانسته یا نادانسته در شکل‌گیری این فرسایش طبیعی سهیم هستند اما به دخالت بشر در برهم‌خوردن نظم طبیعت اعتقادی ندارند.
نظر شما