بخش کوچکی از جمعیت ایران یعنی حدود هشت درصد ایرانی‌ها، ثروتمند هستند. نکته درخور توجه آنکه ثروت ثروتمندان ایرانی با رشد خیره‌کننده افزایش یافته است و در مقابل جمعیت فقیر ایران در عرض سه سال دو برابر شده است.

داده‌های پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان که تنها جمعیت یارانه‌بگیران را رصد می‌کند، گزارش داده است ۷۷ میلیون و ۴۰۰ هزار ایرانی یارانه دریافت می‌کنند و از این جمعیت ۳۵ درصد فقیر، ۵۷ درصد جزء طبقه متوسط و ۸ درصد از طبقه برخوردار و ثروتمند محسوب می‌شوند.

شکاف وحشتناک طبقاتی در ایران چگونه رخ داده است؟چرا شکاف طبقاتی پیدا کرده است؟
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه شکاف طبقاتی به وجود آمده در جامعه ایرانی ناشی از توزیع ناعادلانه ثروت در کشور است، اظهارداشت: طی پنجاه سال اخیر اقتصاد ایران متکی به درآمدهای نفت بوده، به طوری که کشورمان بیش از ۱.۵ تریلیون دلار نفت فروخته، این در حالی است که اگر بخشی از این ثروت سرمایه‌گذاری بهینه بر روی آن انجام می‌شد، الان در صندوق ثروت ایرانیان بیش از ۳ تریلیون دلار منابع ارزی انباشته شده بود.

وی افزود: در حال حاضر ساختار اقتصادی در کشور متکی به درآمدهای نفت بوده، اما متاسفانه در بازتوزیع این ثروت عادلانه عمل نکرده‌ایم، در این رابطه امروز بیش از ۳۰ درصد از خانوارهای کشور زیر خط فقر هستند، که عملا جمعیتی قابل توجهی را شامل می‌شوند.

شقاقی گفت: این شکاف طبقاتی به نوعی در آمار و ارقام منعکس شده به طوری که در ابتدای اوائل دهه ۹۰ ضریب جینی حدود ۳۶ بوده، اما الان شاخص افزایش پیدا کرده و در حال حاضر ۴۱.۵ است و در صورتی که مرز ۴۵ را رد کند، به نوعی به مرز هشدار را رد خواهد کرد، در چنین شرایطی جامعه دو قطبی خواهد شد، که نتیجه آن یک اقلیت ثروتمند و یک اکثریت فقیر خواهد بود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه عدم بازتوزیع عادلانه ثروت در کشور ناشی از کژ کارکردی سه نظام اقتصادی در کشور است، اضافه کرد: نظام‌های مالیاتی، بانکی و یارانه‌ای با مشکلات بسیار زیادی روبرو هستند و به نوعی نتوانسته‌اند، به درستی عمل کنند، که نتیجه آن نیز امروز این است که شکاف طبقاتی در جامعه ایران هر روز بیشتر می‌شود به نوعی هر سه نظام در خدمت ثروتمندان بوده‌اند و با توجه به ساختار تورم‌زا در اقتصاد ایران و عملکرد این سه نظام ثروتمندان روز به روز بر دارایی‌های خود می‌افزایند، در حالیکه قشر نیازمند جامعه هر روز در وضعیت سخت‌تری قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: متوسط تورم در ایران طی یک دهه اخیر حدود ۲۴ درصد بوده، در حالیکه در سه سال اخیر این رقم به ۳۴ درصد افزایش پیداکرده، در چنین شرایطی افراد ثروتمند از نظام بانکی تسهیلات با نرخ ۱۸ درصدی دریافت می‌کند، در حالیکه در حال حاضر نرخ تورم دو برابر این رقم است، با توجه به این موضوع، این افراد به دلیل نفوذ و رانتی که دارند در نظام بانکی، سود سرشاری را از اخذ وام می‌برند، با توجه به اختلاف نرخ تسهیلات با نرخ تورمی که در اقتصاد کشور وجود دارد.

شقاقی تصریح کرد: درحالی که مردم عادی از چنین امکانی برخوردار نیستند، بنابراین هرقدر که تورم افزایش پیدا کند، ثروت اغنیا افزایش پیدا می‌کند، از سوی دیگر نظام یارانه‌ای نیز در خدمت ثروتمندان است، به طوریکه ماهیانه حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان انرژی در کشور توزیع می‌شود که بخش عمده‌ای از این یارانه به جیب ثروتمندان می‌رود، زیرا آن‌ها مصرف بیشتری دارند.

این اقتصاددان تصریح کرد: نظام مالیاتی نیز به هیچ عنوان نتوانسته به وظایف خود عمل کند، در حال حاضر در کشور پایه‌های مالیاتی نظیر مالیات بر مجموع ثروت، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مصرف کالاهای لوکس و...، در کشور وجود ندارد و هر زمانیکه که قرار است این پایه‌های مالیاتی اجرایی شود، قشر ثروتمند وغنی با توجه به نفوذی که دارند، مانع از این کار می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: باید این سه نظام با اصلاحات اساسی و ساختاری روبرو شوند، تا بازتوزیع ثروت در کشور عادلانه شود، در غیر این صورت شکاف طبقاتی باز هم عمیقتر خواهد شد، از سویی اگر در آینده ضریب جینی از مرز ۴۵ عبور کند، جامعه دوقطبی خواهد شد که بیش از ۹۰ درصد مردم نیازمند خواهند بود و در مقابل ۱۰ درصد از جامعه ثروت بسیار هنگفتی خواهند داشت.

شقاقی با تاکید بر اینکه برای تغییر این وضعیت باید ساختارهای اقتصادی در کشور با اصلاحات اساسی روبرو شوند، گفت: یکی از این اصلاحات، رسیدگی به اوضاع ارز ۴۲۰۰ تومانی است، در این زمینه طی چند سالی که دلار ۴۲۰۰ تومانی توزیع شده، بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان توزیع رانت صورت گرفته، که این منابع در اختیار یک اقلیت ۱۰ هزار نفری قرار گرفته، در حالیکه عموم مردم از این منابع ارزی به هیچ عنوان بهره‌ای نبرده‌اند، بنابراین باید این وضعیت هر چه زودتر اصلاح شود.