سلامت نیوز: وقتی پلاسمای بهبودیافته‌های کرونا به عنوان یک درمان برای مبتلایان توسط متخصصان در دنیا مورد تایید قرار گرفت، اهدای آن در کشور از اردیبهشت‌ ماه نیز آغاز شد البته با لحاظ کردن شرایطی خاص، اما آیا به راستی پلاسمای خون نجات‌یافتگان کرونایی در نجات مبتلایان نیز موثر است؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،پلاسما درمانی قدمتی بیش از یک قرن دارد، در ۱۸۹۰ میلادی از این روش برای درمان بیماری دیفتری استفاده شد، روشی که در دهه‌های اخیر برای درمان سارس، مرس و ابولا هم استفاده شد، اما حالا با یافته‌های جدید بسیاری از کشورها در حال تحقیق روی این روش درمانی هستند تا از میزان اثربخشی آن روی بیماری کووید ۱۹ مطمئن شوند.

آنچه در حال حاضر می‌توان به طور قطعی در مورد درمان بیماری کووید ۱۹ مطرح کرد، این است که روش‌های مختلف در جهان در مرحله تحقیق و کارآزمایی بالینی قرار دارند و تاکنون هیچ داروی قطعی و اختصاصی برای آن معرفی نشده است.

از آغاز اردیبهشت ماه امسال سازمان انتقال خون جمع آوری پلاسمای بهبود یافتگان کووید۱۹ را در قالب پویش شکرانه سلامت آغاز کرد و در این پویش، بهبود یافته های کرونا به شکرانه سلامت خود و به منظور نجات جان بیماران مبتلا به کرونا پلاسمای خون خود را اهدا کردند.

پلاسما درمانی به عنوان یکی از روش‌ها می‌تواند روزنه‌ای امیدبخش برای جهان باشد و اگر همانند سارس، مرس و ابولا در مورد کووید ۱۹ هم تاثیر بگذارد، قدر مسلم میزان مرگ و میر جهانی ناشی از این ویروس نوپدید را به طور جدی و قابل توجه کم خواهد کرد.

در حال حاضر یکی از روش‌های نجات افراد مبتلا به کووید ۱۹، استفاده از پلاسمای خون بهبود یافتگان این بیماری است. پس از مدتی پلاسمای افراد بهبود یافته فاقد ویروس می‌شود ولی همچنان سرشار از آنتی‌بادی‌هایی است که در درمان بیماران بدحال موثر است. آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌های تولید شده توسط بیماران بهبود یافته سیستم ایمنی بدن بیماران جدید را تا زمانی که سیستم ایمنی بدن بیمار بتواند پادتن خود را تولید کند، تأمین و تقویت می‌کند.

این پادتن‌های ارزشمند با روشی بنام پلاسمافرزیس استخراج می‌شوند. طی این فرآیند، خون کامل از اهداکننده گرفته می‌شود، سپس پلاسمای آن جدا ‌شده و گویچه‌های قرمز، سفید و سایر اجزاء خون دوباره به اهداکننده برگردانده می‌شود. این فرآیند حدود ۴۵ - ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. با گذشت زمان پس از بهبودی، مقدار این پادتن‌ها در بدن فرد بهبود یافته کاهش می‌یابد و بالطبع اثربخشی این روش درمانی هم کاهش می‌یابد، بنابراین زمان مراجعه فرد داوطلب و بهبود یافته حیاتی است. در حین پلاسما فرزیس ابتدا پزشک مسئول در محیطی کاملا خصوصی در ارتباط با سابقه تندرستی داوطلب، سوالاتی پرسیده و سپس وی را به دقت معاینه می‌کند.

بهبودیافته های کرونا چه زمانی می توانند پلاسما اهدا کنند؟
بشیر حاجی بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون گفت :  کسانی که مبتلا به این بیماری شده باشند پس از گذشت ۲۸ روز از بهبودی و رفع علائم بیماری می توانند برای اهدای پلاسمای خون اقدام کنند.  شرایط عمومی اهدای این پلاسما مانند اهدای خون است و شخص اهدا کننده باید کارت ملی همراه داشته  و محدوده سنی وی ۱۸ تا ۶۰ سال باشد. کلیه مراحل و شرایط ثبت نام و پذیرش اهدا کننده دقیقا مانند اهدای خون کامل است.  
وی ادامه داد: شرایط اختصاصی اهدای پلاسمای کوید ۱۹ عبارت است از: ارائه مستندات مربوط به ابتلای بیماری از جمله نتیجه آزمایش PCR، نتیجه آزمایش های سرولوژیک، مستندات بستری در بیمارستان و یا عکس سی تی اسکن ریه که توسط اهدا کننده ارائه می شود.

حاجی بیگی تاکید کرد: حین اهدا ابتدا پزشک مسئول در محیطی محرمانه در ارتباط با سابقه تندرستی اهداکننده  سوال می پرسد.  طبق ضوابط سازمان انتقال خون مصرف داروهای ضد فشار خون مشروط بر کنترل شدن فشار خون و عدم وجود عوارض این بیماری مانند عوارض قلبی، بلامانع است.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: بیماران مبتلا به دیابت در صورتیکه قند خونشان کنترل شده باشد طی یک ماه اخیر تغییر دوز دارو نداشته باشند و عوارض دیابت به وجود نیامده باشد می توانند پلاسمای خود را اهدا کنند. مصرف آسپرین سبب منع اهدای پلاسما نمی شود و کسی که حین بستری آنتی بیوتیک مصرف می‌کرده نیز می تواند پلاسمای کووید خود را اهدا کند و طبق استانداردهای سازمان انتقال خون ایران میزان هموگلوبین قابل قبول در آقایان ۱۳ تا ۱۷.۵ و میزان قابل قبول هموگلوبین در خانم ها حداقل ۱۲.۵ است.


وی با اشاره به اینکه طبق دستور العمل ها  اهداکنندگان در ابتدا و انتهای فرآیند توسط پزشک از نظر ضربان قلب، فشار خون، تعداد تنفس و دمای بدن کنترل می شوند، افزود: برای دریافت پلاسما ابتدا محل رگ در بازوی اهداکننده ضدعفونی می شود و نمونه خون اهدا کننده برای انجام آزمایش های لازم جمع آوری می شود و بر روی آن تمام آزمایش های غربالگری که بر روی اهدا کنندگان خون کامل صورت می گیرد از قبیل آزمایش هپاتیت B ، C و ایدز و بیماری سیفلیس انجام می شود.  
حاجی بیگی گفت: پس از ضد عفونی سطح پوست، سوزن متصل به ست یک بار مصرف وارد رگ اهدا کننده می شود و از این طریق خون وارد ست می شود و پس از جدا سازی پلاسما از طریق همان رگ، خون و سایر اجزای آن غیر از پلاسمای حاوی آنتی بادی، به بدن برمی گردد.  
حجم پلاسمای جمع آوری شده ۵۰۰ سی سی است
سخنگوی سازمان انتقال خون اعلام کرد: حجم پلاسمای جمع آوری شده ۵۰۰ سی سی است و با توجه به اینکه بیشتر آن آب است در عرض ۴۸ ساعت در بدن جایگزین می شود.  

حاجی بیگی گفت: طبق دستور العمل های استاندارد هر اهداکننده می تواند بعد از یک ماه و تازمانی که میزان آنتی بادی در بدنش مناسب است و اگر سابقه اهدای خون کامل داشته باشد پس از ۸ هفته برای اهدای مجدد اقدام کند.  
وی تاکید کرد:متخصصان انتقال خون توصیه می کنند برای اینکه هنگام اهدای خون وضعیت مناسبی داشته باشید شب قبل از اهدا استحمام کنید و مقدار زیادی مایعات بدون الکل مصرف کنید و همچنین از ۲۴ ساعت قبل از اهدای پلاسما از مصرف تخم مرغ و غذاهای چرب بپرهیزید.
سخنگوی انتقال خون گفت : به شما توصیه خواهد شد که حتما ۱۵ دقیقه در محل خونگیری استراحت کنید و نوشیدنی و مواد خوراکی که در اختیارتان قرار می گیرد مصرف کنید و بعد از پایان اهدای پلاسما برای جبران مایعات بدن ۸ لیوان نوشیدنی بنوشید و البته بهتر است این نوشیدنی چای، قهوه یا نوشابه های تحریک کننده نباشد و همچنین یک ساعت قبل ازاهدای پلاسما از استعمال دخانیات پرهیز کنید و تا ۴ ساعت بار سنگین حمل نکنید و تا ۲۴ ساعت فعالیت های غیر معمول و استرس زا انجام ندهید و روز خود را به آرامی بگذرانید.


اهدا کنندگان پلاسما به کجا مراجعه  کنند؟
وی گفت :  افرادی که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و یک ماه از بهبودی آنها گذشته، در تهران می توانند به مراکز وصال شیرازی (اداره کل انتقال خون استان تهران) و ستاد مرکزی سازمان انتقال خون واقع در جنب برج میلاد مراجعه کنند و از آنها ۵۰۰ سی سی پلاسما گرفته می‌شود و پلاسمای اهدایی آنها فریز و بعد از غربالگری و تست سلامت ذخیره می‌شود و به مراکز درمانی که درخواست کننده این پلاسما برای درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا باشند ارسال می شود و در اختیار آنها قرار می گیرد.
وی ادامه داد: بهبودیافته های کرونا در دیگر نقاط کشور برای اهدای پلاسما می توانند به مراکز انتقال خون سراسر کشور مراجعه کنند و نجات دهنده جان بیماران مبتلا به کرونا باشند.

سه روز نخست ابتلا به کرونا طلایی‌ترین زمان دریافت پلاسما
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: سه روز نخست ابتلا به کرونا طلایی‌ترین و حیاتی‌ترین زمان برای تزریق و دریافت پلاسمای اهدایی توسط بهبودیافتگان کروناست و از همه بهبودیافته‌های کرونا می خواهیم پلاسمای خود را اهدا کنند.
 حاجی بیگی افزود: درخواست پلاسما بهبودیافتگان کرونا برای بیماران مبتلا به کرونای بستری شده در بیمارستان ها با درخواست پزشک معالج انجام می شود و دریافت پلاسما در سه روزه نخست ابتلا برای این بیماران حیاتی است.
وی با بیان اینکه پلاسمای بهبود یافتگان کرونا اکنون به عنوان یک درمان در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، گفت: با گذشت چندین ماه از شیوع کرونا و با توجه به افزایش میزان شیوع ویروس در ماه‌های اخیر، تقاضا از سوی بیمارستان ها برای دریافت پلاسمای بهبود یافتگان افزایش یافته و باید تامین این تقاضا محقق شود.

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: متاسفانه آمار اهدا کنند گان پلاسما بهبودیافتگان در مقایسه با آمار مبتلایان بسیار پایین تر از حد انتظار است و فقط دو درصد از بهبودیافته ها پلاسما اهدا می کنند و بیشترین میزان مراجعه بهبود یافتگان کووید۱۹ برای اهدای پلاسما مربوط به استان‌های تهران، اصفهان، خوزستان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی و مازندران است.

وی ادامه داد: بهبودیافتگان پلاسما ۲۸ روز بعد از بهبودی می توانند پلاسما اهدا کنند و بنابراین از بهبودیافتگان پلاسما می خواهیم با توجه به اینکه با گذر زمان میزان پادتن تولیدی در خون آنها کاهش می یابد و دو ماهه ابتدای بعد از بهبودی بهترین زمان ممکن برای اهدای پلاسما است، برای اهدای پلاسما به مراکز انتقال خون مراجعه کنند و به یاری هموطنان بیمار بشتابند.
حاجی بیگی تاکید کرد: اهداکنندگان خون و همین طور پلاسما اطمینان داشته باشند که سازمان انتقال خون بر اساس آخرین استانداردهای سازمان بهداشت جهانی و سازمان‌های انتقال خون جهان، همه نکات ایمنی و بهداشتی را رعایت می کند. همه مراکز انتقال و اهدای خون و تمام تجهیزات این مراکز در کشور اکنون و همیشه، ضد عفونی و استریل می شوند. اهدا کنندگان با اطمینان خاطر خون و پلاسما اهدا کنند.