سلامت نیوز: دکتر حریرچی درباره خطاهای درمانی با اشاره به خبری اشتباه مبنی بر سوختگی کودکی در بیمارستان صومعه سرا، گفت: بحث خطاهای درمانی از موضوعات مهم در دنیاست. البته نباید فوری گفت که پزشک در این خطاها مقصر است بلکه برخی از این خطاها سیستماتیک و ناشی از نظام موجود است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از  پایگاه اطلاع رسانی وزارت بهداشت، دکتر ایرج حریرچی قائم مقام و و معاون کل وزارت بهداشت در ششمین نشست خبری با اصحاب رسانه  با اشاره به احساس بالا رفتن خطاهای پزشکی در کشور در ماه‌های اخیر افزود: نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که ایجاد فضای مجازی که در آن اخبار سریعا منتشر می‌شود و نقش خبرنگار برای صحت سنجی آن از بین می‌رود، این اخبار را سریعا منتشر می‌کند.

سخنگوی وزارت بهداشت به برخی اخبار درباره سوختگی نوزادی که به دلیل بیماری زردی در دستگاه قرار گرفته بود و گفته می‌شد که به دلیل درجه بالای دستگاه دچار سوختگی شده، اشاره و اظهار کرد: این خبر منتشر و گفته شده که نوزاد دچار سوختگی شده است. حتی ممکن است پدر نوزاد نیز این را مطرح کرده باشد که ما او را درک می‌کنیم؛ چراکه بعد از 9 سال صاحب بچه شده و ممکن است که اشتباه استنباط کرده باشد یا کسی چنین موضوعی را به او گفته باشد.

وی با بیان اینکه نگاه یک پزشک به این نوزاد همه چیز را مشخص می‌کند، ادامه داد: اگر این نوزاد دچار سوختگی شده بود آیا ممکن بود که قسمتی از بدنش بسوزد و قسمت دیگری نسوزد؟ یعنی حرارت به یک قسمت زانو رسیده و قسمت دیگر آن دچار سوختگی نشده است؟

سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه درصد بالای سوختگی در نوزاد منجر به فوت می‌شود، از زنده بودن این نوزاد خبر داد و افزود: این نوزاد اکنون در بیمارستان 17 شهریور تحت درمان است. همچنین سه متخصص پوست ما او را دیده‌اند و بیماری "فو راس" را برای او تشخیص دادند که به درمان آنتی بیوتیک هم پاسخ می‌دهد. همچنین نوزاد دیشب شیر خورده و این یعنی اینکه به درمان پاسخ داده است. بنابراین متخصصین پوست ما سوختگی نوزاد را کاملا رد کرده‌اند. البته ما شرایط والدین کودک را درک می‌کنیم. البته اقدامات درمانی بیماری "فور اس" را برایش انجام می‌دهیم که تا کنون هم به درمان پاسخ داده است.

قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه با بیان اینکه متاسفانه خطاهای پزشکی در همه کشورهای دنیا رخ می‌دهد، گفت: حتی یک مورد از خطای درمانی نیز زیاد است و راه حل آن این است که اصول ایمنی بیمار را که پیچیده و پرهزینه هستند، انجام دهیم. البته دلیل اینکه اخبار خطاهای درمانی را در کشور اخیرا زیاد دیده و شنیده‌ایم، اولا فضای رسانه‌ای موجود و دوما حساسیت شخص وزیر و وزارت بهداشت به این موضوع است. به طوری که وزیر بهداشت دستور داده‌اند که در این موارد ناظران طوری رسیدگی کنند که انگار خطایی برای خانواده‌ خودشان رخ داده است.

دکتر حریرچی همچنین گفت:‌ برآورد ما این است که با توجه به اعتباربخشی‌ ما در بیمارستان که قسمت عمده‌ای از این اعتباربخشی مربوط به اقدامات پیشگیرانه است، خطاهای درمانی ما کاهش یافته است. البته این میزان ایده‌آل نیست و یک مورد این خطاها نیز زیاد است البته گاهی اخبار ناشی از این است که برخی افراد از چیزی ناراضی بودند و این نارضایتی در فضای رسانه‌ای منتشر شده است.

وی با بیان اینکه ارقام خطاهای درمانی در کشور‌های دنیا از جمله آمریکا قابل توجه است، گفت: بنابراین باید اقدامات جدی‌تر و بیشتری در این زمینه انجام دهیم. البته خطاهای درمانی هنوز وجود دارند و بیشتر سیستماتیک هستند.

*شاخص "دالی" میزان امید به زندگی و سالهای از دست رفته عمر
دکتر حریرچی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به بحث درمان موثر اشاره و اظهار کرد: زمانی می‌گوییم یک درمان یا اقدام بهداشتی موثر است که یا به طول عمر فرد یا جامعه مورد مداخله بیفزاید یا کیفیت زندگی فرد وجامعه مورد مداخله را افزایش دهد. بنابراین باید پرسید اگر درمانی تاثیر چندانی در میزان بقای بیماران نداشت یا کیفیت زندگی بیماران را بهبود نمی‌بخشید، آیا درست است که برای آن هزینه کنیم؟ البته این موضوع گاهی پیچیده می‌شود؛ به طوری که گاهی درمانی اعم از گران یا ارزان در بیماری تاثیر دارد، اما یا تاثیرش ناچیز است یا به صرفه نیست. مثلا اگر بگوییم می‌توانیم با انجام یک درمان برای یک بیمار شش ماه به میزان بقایش اضافه کنیم، اما بیمار باید چهار ماه از این شش ماه را در بیمارستان باشد و حال مساعدی هم ندارد، آیا باید این کار را انجام داد یا خیر؟
وی  به معیاری به نام "دالی" اشاره کرد و گفت: بر اساس این شاخص اگر در جامعه‌ای میزان امید به زندگی 70 سال است و یک بیماری فردی را در 40 سالگی از بین می‌برد، آن فرد 30 سال را از دست داده است. حال مشخص کرده‌اند که اگر فردی یک پایش را از دست دهد یا یک بیماری دیگر داشته باشد، چند سال از عمرش را از دست می‌دهد. بنابراین این بحث دو جزء دارد. یکی سال‌های از دست رفته عمر و دیگری سال‌های از دست رفتن عمر به دلیل زندگی کردن با یک بیماری.

دکتر حریرچی بابیان اینکه قبل از انجام چنین مطالعاتی به بیماری‌های روانی توجه چندانی نمی‌شد، گفت: اما بعد از آن اولویت‌ها تغییر کرد. در حال حاضر از 10 بیماری اصلی دنیا که بار بیماری ایجاد می‌کنند، دو مورد به بیماری‌های روانی اختصاص دارد که یکی از آنها اسکیزوفرنی است. حال این شاخص "دالی" به ازای هر سال قیمت‌گذاری شده است. به این معنی که برای بدست آوردن یک سال عمر چقدر باید هزینه کنیم. بسیاری از افراد در صحبت‌های خود می‌گویند که حاضریم برای زنده ماندن، همه زندگی‌مان را بدهیم، اما آیا می‌توان در سطح جامعه چنین تصمیماتی را گرفت.

وی ادامه داد: علمای اقتصاد بهداشت و درمان دنیا می‌گویند در کشورهای مختلف به ازای یک سال عمر با کیفیت، یک الی سه برابر سرانه درآمد ناخالص ملی را هزینه کنید و این مناسب است. بنابراین چنین هزینه کردی به تصمیم دولت‌ها بستگی دارد و نظام بهداشت و درمان باید تصمیم بگیرد که مثلا برای یک دارو یک میلیارد هزینه کند که مثلا آیا اگر برای یک دارو یک میلیارد هزینه کند "دالی" بیشتری به دست می‌آورد. البته این تصمیم، تصمیم‌گیری تلخی است؛ چرا که از یک طرف منافع کل جامعه مدنظر است و از طرف دیگر منافع فرد.

*کارکرد راهنماهای درمانی در نظام‌های سلامت
قائم مقام وزیر بهداشت در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره ضرورت وجود گایدلاین‌های سلامت برای چنین تصمیم گیری‌هایی گفت: در کشورهای دنیا در نظام‌هایی که پرداخت آنها مبتنی بر "فی فور سرویس" است، گایدلاین‌ها تاثیر چندانی ندارند. این راهنماهای بالینی در نظام‌هایی شکل درستی به خود می‌گیرند که بیمه‌ها و دولت در تامین منابع نقش مهمی داشته باشند. در نظامی که بیمه و دولت نقش ویژه‌ای ندارد و زمانی که در خدمات سرپایی 10 تا 20 درصد بازار در اختیار بیمه است، نمی‌توان گایدلاین‌ها را اعمال کرد. ما در کشور برای همه چیز در 10 سال گذشته گایدلاین‌های متعددی نوشته‌ایم. همچنین توانستیم با استفاده از این گایدلاین‌ها مصرف 10 داروی گران قیمت را در کشور کاهش دهیم. در زمینه برخی پروتزها نیز این اتفاق رخ داد.

دکتر حریرچی با بیان اینکه اشکال اصلی نظام‌های "فی فور سرویس" تقاضاهای القایی است، گفت: البته این تقاضاها تنها از سوی پزشک اعمال نمی‌شود، بلکه توسط مجموعه‌ای از افراد ایجاد می‌شود و حل آن راه‌حل‌های متعدد و طولانی دارد. در این زمینه باید نقش تولیت و تامین منابع در سیستم تقویت شود. اشکال اصلی در نظام‌های "فی فور سرویس" این است که هرچه بیشتر عمل جراحی انجام دهند، دستمزد بیشتری می‌گیرند. اما اگر قرار باشد به جای انجام عمل جراحی، پیشگیری کنیم رفتار نیز تغییر می‌یابد.

وی ادامه داد: نظام‌های پرداخت در مقابل خدمت مشکل اصلی شان تقاضای القایی است که توسط مجموعه‌ای از افراد صورت می‌گیرد البته این معضل راه حل‌های پیچیده و طولانی دارد می‌بایست راهنمای بالینی وجود داشته باشد و هر فرد ارائه کننده خدمت باید مسئول سلامت افراد باشد. یکی از مشکلات این نظام این است که هر چه بیشتر عمل کنیم دستمزد بیشتری می‌گیریم. اگر به جای عمل کردن پیشگیری کنیم و رفتارمان را تغییر دهیم،‌مهمترین عامل تشویقی درنظام‌های بازار پیچیده می‌باشد.

80 درصد مردم توان مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی را ندارند
سخنگوی وزارت بهداشت گفت: 80 درصد مردم توان مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی با تعرفه های فعلی را ندارند.
دکتر حریرچی افزود: بین 15 تا 16 درصد مردم با کمک بیمه های تکمیلی و بین 5 تا 6 درصد آنان با طیب خاطر توان مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی را دارند.
سخنگوی وزارت با اشاره به کمبود شدید تخت‌های بیمارستانی ادامه داد: برای رفع این کمبود، وزارت بهداشت با پروتکل‌هایی که در نظر دارد برنامه ریزی برای تحویل 20هزار تخت دولتی جدید را در نظر گرفته است.

وی گفت: در ده سال اخیر سالانه 2هزار تخت اضافه شده است که در این دو سال اخیر در اجرای طرح تحول نظام سلامت و کمک گرفتن از بودجه بهداشت و نیز یک درصد ارزش افزوده، به رشد چندین هزار تخت سالانه رسیده ایم.

*فرسودگی 53 درصد تخت‌های بیمارستانی
حریرچی افزود: 53 درصد تخت‌های بیمارستانی فرسوده است که برخی از تخت‌های جدید جایگزین آنها می‌شود.
سخنگوی وزارت بهداشت گفت: این وزارتخانه برای ورود بخش خصوصی به این سیستم و  سرمایه گذاری بمنظور ارائه خدمت در بخش بهداشت از ساخت بیمارستان تا خرید تجهیزات در وزارت بهداشت را درنظر گرفته است، مثلا سرمایه گذار خصوصی می تواند، با ارائه زمین و تضمین خرید خدمت از سوی ما، با متوسط 70 درصد تعرفه دولتی و 30 درصد تعرفه تکمیلی، خدمات ارائه کند.

وی افزود: این پیشنهاد به بخش خصوصی شده است و یک پیشنهاد دیگر نیز برای سرمایه گذاران در دست بررسی است که برای درصدی از جامعه که بیمه تکمیلی دارند بیمارستانی احداث کنیم که جذب سرمایه کنند.


*خالی بودن 40 درصد تخت‌های بیمارستانی بخش خصوصی
دکتر حریرچی ادامه داد: هم اکنون 40 درصد تخت های بیمارستانی بخش خصوصی خالی است بنابراین ارائه کننده خدمت در بخش خصوصی باید در نحوه تامین منابع مالی و نوع خدمت خود و با تولید مناسب، انبوه و قیمت مناسب و با در نظر گرفتن استطاعت مردم، ارائه خدمت کنند.

*تاکید رییس جمهوری بر تخصیص به موقع منابع بهداشت و درمان
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه در پاسخ به سئوال خبرنگاری درباره کسری بودجه وزارت بهداشت عنوان کرد: تعریف از کسری بودجه متفاوت است و اگر بخواهیم رقم دقیقی را در این زمینه ارائه کنیم باید درآخرین روز اسفندماه این کار را انجام دهیم. در حال حاضر عمده مشکلی که با آن مواجهیم، تاخیر دیرکرد پرداخت از طریق بیمه‌ها است. همچنین در قسمتی از منابع که دولت باید تخصیص دهد نیز با تاخیر مواجهیم، اما ارزیابی ما این است که تا پایان سال تمام یا عمده منابع از طریق دولت تخصیص خواهد یافت، البته قسمت اعظم مشکل ما تاخیر بیمه‌هاست.

وی بیان داشت: ما با دولت صورت جلسه‌ای را امضا کردیم که ابلاغ شده است و بر اساس آن بنا شده تا بودجه هدفمندی، یک درصد مالیات بر ارزش افزوده به صورت 100 درصد تخصیص داده شود و برخی بودجه‌ها نیز به میزان 80 درصد یا 60 درصد تخصیص داده شوند. تعداد قابل توجهی از منابع مطابق با زمان بندی تخصیص داده شده است. اما تعامل مثبت میان وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه و خزانه وجود دارد.

دکتر حریرچی ادامه داد: همچنین در هفته گذشته که شورای عالی سلامت غذا برگزار شد، آقای رئیس جمهور تخصیص به موقع منابع بهداشت و درمان را مهم خواندند و دکتر نوبخت تاکید کردند که تاخیرها را جبران می‌کنند. البته ما به عنوان شهروند ایرانی و عضوی از دولت، کاهش قیمت نفت و تاخیر زمانی در برجام را درک می‌کنیم و در حال مفاهمه با دولت هستیم.

*مبتلایان به بیماری‌های روان، نیازمند مداخلات طولانی هستند
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه و در پاسخ به سئوال دیگری درباره خدمات روان‌درمانی و مشاوره گفت: بیمار‌ی‌ها و تنش‌های روانی در سطح کشور ما و دنیا رقم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد. البته رقم کسانی که به مداخله روانپزشکی یا روانشناسی احتیاج دارند در استان‌ها و دوره‌های مختلف، متفاوت بوده است. در عین حال تاکید می‌کنم که بیماران مبتلا به بیماری‌های روان که نیازمند بستری و مداخلات طولانی هستند، کمتر از یک درصد جامعه را تشکیل می‌دهند. اما مواردی مانند اضطراب، وسواس و غیره در جامعه ما آمار قابل توجهی دارد و ارقام 25 و 30 درصدی نیز در این زمینه وجود دارد که در دنیا نیز همین میزان است و غیر عادی نیست.

دکتر حریرچی ادامه داد: ما باید شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه را طوری اصلاح کنیم که عوارض بیماری‌های روان به حداقل برسد. در این حوزه اصل بر پیشگیری است، اما در زمینه ارائه خدمات نیز تقسیم بندی‌های قانونی انجام شده و تعرفه‌های قانونی نیز اعلام شده است. بنابراین هر کس از این تعرفه‌ها تخطی کند، کار غیرقانونی انجام داده است. در حوزه روانشناسی خدمات مشاوره و روانشناسی تحت پوشش بیمه هستند، اما خدماتی مانند مشاوره ازدواج،‌ خانواده و غیره تحت پوشش بیمه قرار ندارند. حال باید ببینیم که بیمه‌های درمانی باید این نقش را ایفا کنند یا اینکه باید منابع دیگری برای این خدمت ایجاد کرد.

وی یکی از مشکلات حوزه بیماری‌های روان را وجود سقف برای بیمه خدمات روان پزشکی عنوان کرد و گفت:‌ بیمه‌ها می‌گویند ما مسئول کار درمانی هستیم. این در حالی است که برخی بیماران مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی در خانه قابل نگهداری نیستند و در دنیا مدل‌های ترکیبی از مراقبت در منزل و مرکز مراقبت‌ وجود دارد که ما نیز باید در طول زمان این را تغییر دهیم.

*تصور مردم این است که برای درمان به شهرهای بزرگ مراجعه کنند
دکتر حریرچی همچنین در پاسخ به سوالی درباره مراجعه افراد از شهرستان‌ها به شهرهای بزرگی مانند تهران برای دریافت خدمات درمانی گفت: سالانه پنج تا شش درصد به میزان متخصصین ما در کشور افزوده می‌شود و خدمات تخصصی بیشتری ارائه می‌کند، اما به دو دلیل چنین مراجعه‌هایی وجود دارد؛ اول اینکه ممکن است در جایی نتوانیم پزشک متخصص تامین کنیم و مشکل دومی که داریم، این است که عمده مردم ما فکر می‌کنند که بهتر است برای درمان به شهرهای بزرگی مانند تهران مراجعه کنند. البته در هیچ نظام بهداشتی  درمانی امکان ندارد که ارجاع به مراکز بزرگتر به صفر برسد؛ چرا که برخی رشته‌ها باید در شهرهای کلان یا متوسط باشند. در دنیا نیز این موضوع وجود دارد.

*تشکیل کمیته ویژه برای بیماران نادر
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه در پاسخ به سئوال خبرنگاری درباره بیماران نادر گفت: در این زمینه دستور العملی را ارائه کرده‌ایم، متاسفانه بیماریهای نادر برای افراد مبتلا و اطرافیانشان تاثیر بسیار بدی دارد و ما به این دغدغه‌ها احترام می‌گذاریم و از این مشکلات شرمنده‌ایم، اما آیا کشوری وجود دارد که برای این بیماران درمان داشته و بتواند همه چیز را برایشان فراهم کند؟ مسلم است که این طور نیست. بنابراین باید برای این بیماران چند کار انجام شود؛ نخستین موضوع توجه به پیشگیری است و دوم اینکه افراد مبتلا کمترین مشکل را داشته باشند. اما اینکه بتوانیم تمام مشکلاتشان را حل کنیم مشخص است که در هیچ کجای دنیا این طور نیست و عمده مشکل این بیماران را انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد باید بررسی کنند.

دکتر حریرچی، درمان ناپذیری، هزینه‌های بالای درمان و هزینه‌های زندگی و خانوار را از مهمترین مشکلات بیماران نادر دانست و گفت: وزیر بهداشت امروز دستور دادند که کمیته خاصی برای بیماران نادر تشکیل شود. البته باید بگویم که ما برای برخی از این بیماری‌ها هزینه‌های زیادی را انجام می‌دهیم. برای مثال برخی از شیر خشک‌های آنها سالانه 30 تا 70 میلیون هزینه دارد. همچنین درمان یک بیماری نادر سالانه 500 میلیون تا یک میلیارد هزینه بر می‌دارد.

وی در پاسخ به سئوالی درباره درخواست انجمن بیماری‌های نادر مبنی بر وارد کردن داروهای این بیماران از طریقی غیر از نمایندگی برای کاهش هزینه آنها عنوان کرد:‌ تا قبل از شروع طرح تحول سلامت در کشور برای سال‌های متمادی این روال وجود داشت که دارو فقط از طریق نمایندگی می‌توانست وارد کشور شود، در حالیکه اکنون این انحصار وجود ندارد. البته یعنی برای داروهای مجازی که در لیست دارویی قرار دارند، انحصاری نبوده و هر فرد می‌تواند داروی استاندارد را فراهم کند. اما ممکن است دارویی در لیست دارویی ما وجود نداشته باشد که این موضوع دیگری است. بنابراین در اصل ورود داروهایی که در لیست دارویی کشور وجود دارند، انحصاری وجود ندارد.

حریرچی همچنین درباره لزوم انجام تست‌های ژنتیکی برای پیشگیری از تولد افراد مبتلا به بیماری‌های نادر خاطرنشان کرد: انجام تست‌های ژنتیکی به این معنا نیست که ما می‌توانیم به طور کامل تولد فرد مبتلا به بیماری نادر را پیش بینی کنیم. البته در برخی بیماری‌ها مانند تالاسمی این موضوع بسیار تاثیرگذار است، اما در همه بیماری‌ها این طور نیست در غیر این صورت در کشورهای توسعه یافته می‌توانند از بروز این بیماری‌ها پیشگیری و آنها را غربالگری کنند. بنابراین برای بیماری‌هایی که پیشگیری از آنها با امکانات موجود امکانپذیر بوده و مقرون به صرفه است، می‌توان این کار را انجام داد./