مهرداد جلالیپور ـ مدیركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت ـ در گفتوگو با ایسنا وضعیت صادرات و واردات دارو و تجهیزات پزشكی و نیز مشكلات موجود بر سر راه توسعه صادرات دارو را تشریح كرد.
وی به مقایسه وضعیت تولید و تعداد داروخانهها، اقلام تولید دارو در داخل كشور طی سال 84ـ76 پرداخت و گفت: تعداد كارخانههای تولیدكننده دارو از 52 واحد تولیدی در سال 76 به 62 واحد تولیدی در سال 84 رسیده و تعداد داروخانههای فعال نیز از چهار هزار و 200 واحد به هفت هزار واحد افزایش یافت، همچنین اقلام داروهای تولیدی نیز از 600 قلم در سال 76 در حال حاضر به حدود هزار قلم رشد داشته است.
به گفته وی تعداد تولیدكنندگان مواد اولیه نیز از 14 واحد در سال 76 به 42 واحد در حال حاضر رسیده و تعداد اقلام تولیدی آنها نیز از 21 قلم به 123 قلم افزایش یافته است.
* 4 قلم داروی صادراتی
وی با بیان اینكه تولید و صادرات دارو در قانون برنامه چهارم جزو تولیدات صنعتی هایتك با ارزش افزوده بالا محسوب میشود عنوان كرد: در حال حاضر تعداد اقلام دارویی صادراتی كشور كه از تكنولوژی و ارزش افزوده بالایی برخوردارند به چهار قلم رسیده است كه صادرات داروی ضد HIV بزرگترین دستاورد آن محسوب میشود.
مدیركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت در ادامه وضعیت تولید دارو در كشور را مورد ارزیابی قرار داد و عنوان كرد: در حال حاضر 63 كارخانه تولید دارو در كشور فعالند كه مهمترین آنها به لحاظ فروش ریالی و میزان تولید شامل شركتهای روز دارو، داروپخش، سبحان، حكیم، كیمیا دارو، اكسیر، آریا، عبیدی، تولید دارو و ورامین هستند و در بین شركتهای فعال در زمینه تولید دارو، شركتهای داروپخش، فارابی، اكسیر، جابربن حیان، كوثر، روز دارو، آریا، عبیدی، سینا دارو و تهران شیمی نیز بیشترین فروش را در بازار داخلی در اختیار داشتهاند.
* آموكسیسیلین و كدئین پر طرفدارترین داروها
وی با بیان اینكه آموكسیسیلین، كودئین، آموكسی كلاو، سیفكسیم و سفالكسین به ترتیب از جمله داروهای پرفروش در سالهای اخیر بودهاند، افزود: طبق آمار و اطلاعات موجود 95 درصد نیاز كشور به دارو از تولید داخل است و تنها پنج درصد از محل واردات تامین میشود كه این میزان واردات به لحاظ ارزش سهم 28 درصدی را به خود اختصاص میدهد.
جلالیپور ادامه داد: در حال حاضر چهار شركت برتر صادركننده دارو در سالهای 83، 84 و 85 در زمینه صادرات دارو فعالیت دارند كه شامل اكسیر، فارابی، داروپخش و جابربن حیان است و در بین این چهار شركت، اكسیر روند صعودی قابل توجهی داشته و از سه میلیون دلار صادرات در سال 83 به 9 میلیون دلار در سال 84 و اخیرا نیز به صادرات 16 میلیون دلاری رسیده است و فارابی نیز با طی روند صعودی از سه میلیون دلار به چهار میلیون دلار در سال 84 رسیده و جابربن حیان نیز از 800 هزار دلار به 2/2 میلیون دلار صادرات رسیده است.
به گفته او صادرات دارو و تجهیزات پزشكی از نظر وزنی بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت بیانگر آن است كه در سال 80، صادرات دارو 17 میلیون دلار و واردات آن 7/409 میلیون دلار بوده است كه در سال 81 میزان صادرات به 32 میلیون دلار و واردات به 9/659 میلیون دلار رسیده است، همچنین در سال 82 میزان صادرات به 38 میلیون دلار و میزان واردات به 731 میلیون دلار رسید و در سال 83 نیز میزان صادرات به 40 میلیون دلار افزایش یافت و در همین سال 781 میلیون دلار واردات دارو به كشور انجام شد.
* كاهش صادرات دارو
جلالیپور گفت: براساس همین آمار میزان صادرات دارو در سال 84 به 66 میلیون دلار رسید كه در مقایسه با سال قبل از آن با هشت درصد كاهش مواجه بود و در مقابل نیز 869 میلیون دلار واردات انجام گرفت علاوه بر این در سال 85 نیز 61 میلیون دلار صادرات انجام گرفت و طبق آمار پنج ماهه در سال 86 نیز حدود 18 میلیون دلار صادرات انجام شده كه در مقایسه با قبل با 18 درصد كاهش روبهرو بودهایم.
وی با اشاره به رشد 123 درصدی در عملكرد پیشبینی شده صادرات دارو گفت: مقایسه شاخصهای صادرات دارو و تجهیزات در سال 84 در حالی كه صادرات دارو 66 میلیون دلار بوده صادرات تجهیزات حدود 640 هزار دلار بوده كه بسیار ناچیز است.
جلالیپور همچنین كشورهای آسیای میانه، ارمنستان، آذربایجان، تركمنستان، خاورمیانه، عراق، لبنان، امارات و سوریه، مصر و سودان و نیز پاكستان و افغانستان را از جمله مهمترین بازارهای هدف صادرات داروی كشورمان برشمرد و گفت: علاوه بر دارو، مواد اولیه دارو نیز از كشور صادر میشود كه مقصد عمده آنها به اروپای شرقی، آسیای جنوب شرقی و آمریكای شمالی است.
به گفته وی مقایسه آمار صادرات دارو در سال 83 و 84 بیانگر طی روند صعودی صادرات دارو در مقایسه با كشورهایی چون افغانستان، عراق، CIS، امارات، ژاپن و سایر كشورهای آسیایی و نیز كانادا بوده است اما در سال 85 صادرات دارو به افغانستان و عراق روند نزولی یافته است.
مدیركل توسعه صادرات كالا و خدمات سازمان توسعه تجارت گفت: در حال حاضر 66 درصد داروی ایران به بازار افغانستان صادر میشود، 17 درصد به عراق، چهار درصد امارات عربی، چهار درصد اوكراین، آذربایجان، ژاپن و كانادا هر یك دو درصد و سهم كشورهای آفریقایی صفر و سایر كشورها نیز یك درصد است.
* تركیب داروهای صادراتی
وی درباره تركیب داروهای صادراتی نیز اظهار كرد: در مجموع كشورمان 940 قلم داروی صادراتی دارد كه اقلام عمده آن شامل آنتی بیوتیكها (یك درصد)، مواد اولیه دارویی نظیر نوس كاپین (28 درصد)، داروهای هورمونی (سه درصد)، سرمها (دو درصد)، ویتامینها (سه درصد)، مشتقات خونی و آلكولوئیدها (سه درصد) است.
جلالیپور درباره مشكلاتی كه منجر به كاهش صادرات دارو شده است گفت: نبود مطابقت بین استانداردهای تولید دارو در داخل كشور با استانداردهای بین المللی از مهمترین مشكلات است به طوری كه كشوری مثل افغانستان نیز استاندارد GMP از ایران میخواهد و جالبتر اینكه ما تنها یك تولیدكننده دارای این استاندارد در كشور داریم.
وی تكنولوژی پایین ماشین آلات فرسوده را یكی از معضلات اصلی در تولید دارو بیان كرد و گفت: متاسفانه توجه تولیدكنندگان بیشتر معطوف به بازار داخل است در حالی كه بازار داخل نیز از سوی داروهای خارجی وارداتی در حال اشباع شدن است، علاوه بر این رقابت ناسالم تولیدكنندگان برای حضور در بازارها از جمله بازار افغانستان از طریق قیمت شكنی از مشكلات جدی است كه موجب كاهش صادرات دارو شده است.
* رقبای قدرتمند در منطقه
به اعتقاد او رقبای قدرتمندی چون چین، هند و پاكستان و حتی اردن و مصر را از دیگر مشكلات موجود در صادرات دارو برشمرد و افزود: صادرات دارو فرآیند خاصی دارد و باید برای حضور در بازار كشور دیگر، شركتی در آن كشور به ثبت برسانیم كه پروسه شش ماه نیاز دارد و در مرحله دوم پس از ثبت شركت كه شرایط آن داشتن GMP اعلام شده باید دارو ثبت شود كه برای هر دارو هزینه جداگانه پرداخت شود از 500 دلار تا پنج هزار دلار كه آن هم به یك پروسه شش ماهه نیازمند است لذا طی همه این مراحل به هزینههای بسیاری نیاز دارد كه تولیدكنندگان خرد قادر به انجام آن نیستند.
جلالیپور به تعریف بسته حمایتی صادرات دارو اشاره كرد و گفت: لازمه بالا بردن استاندارد تولید دارو است كه تسهیلات ارزان قیمت و یارانه در اختیار صادركنندگان قرار گیرد و سپس هزینههایی به عنوان اخذ GMP در قالب اعتبارات به شركتها پرداخت شود و از ابزار قهری و تشویقی از جمله جایزه و جریمه و حتی محروم كردن از بازار داخل استفاده كنیم.
وی افزود: پوشش بخشی از هزینههای مربوط به ثبت شركت و دارو در كشورهای هدف و نیز هزینههای ارتقای كیفی صادرات برای مواد اولیه دارو CE برای اتحادیه اروپا و استانداردهای ISO نیز از جمله راهكارهای حمایتی محسوب میشوند.
به اعتقاد او پوشش بخشی از هزینههای حضور در نمایشگاههای تخصصی دارو و بین المللی، اختصاص یارانه حمل و نقل و نیز تشكل اتحادیه صادركنندگان دارو و تجهیزات پزشكی از مواردی است كه به رشد صادرات دارو كمك میكند.
* تشكیل شركتهای مدیریت صادرات
وی پیشنهاد تشكیل شركتهای مدیریت صادرات دارو را مطرح كرد و افزود: صادركنندگان ما در برابر شركتهای بزرگ دنیا حد و اندازه كوچكی دارند كه برای تقویت آنها باید شركتهای صادراتی تشكیل شود.
جلالیپور همچنین درباره وضعیت صادرات تجهیزات پزشكی نیز گفت: در حال حاضر 10 شركت صادركننده و تولیدكننده در زمینه تجهیزات پزشكی فعالیت دارند كه عمدتا دستگاههای مانیتورینگ، یونیتهای دندانپزشكی، سرنگ، تجهیزات توان بخشی، تختهای جراحی و غیره صادر میكنند.
مدیركل توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت گفت: بازار اصلی و عمده تجهیزات پزشكی شامل بلاروس، ازبكستان، ارمنستان، تاجیكستان، امارات، قرقیزستان، آذربایجان، بنگلادش، عراق و افغانستان است اما تنوع صادرات تجهیزات بسیار كم بوده و میزان صادرات آن حدود 600 میلیون دلار است.
وی اظهار كرد كه در زمینه تجهیزات صادركنندگانمان حتی نسبت به دارو كوچكتر هستند و R&D ضعیفی دارند.
نظر شما