یکی از مواردی که بسیاری از افراد در بروز جراحت‌های پوستی به خصوص در نواحی دست و صورت از آن واهمه دارند، باقی‌ماندن اثر زخم و جراحت به صورت یک تیرگی لک‌مانند روی پوست است.

تیره‌شدن جای زخم روی پوست، شدت این تیرگی و زمان از بین رفتن آن به دو عامل اصلی (وسعت آسیب‌دیدگی پوست و نوع پوست) بستگی دارد. پوست بدن ما از 3 لایه اصلی رویی (اپیدرم)، میانی (درم) و عمقی (چربی زیرپوستی) تشکیل شده که عمق جراحت ممکن است به هر یک از این سه لایه نفوذ کند؛ اگر آسیب‌دیدگی پوست تنها مربوط به لایه اپیدرم باشد معمولا جای زخم تیره نمی‌شود و اثر آن بعد از مدتی از بین می‌رود اما زمانی که عمق آسیب ‌دیدگی پوست به لایه‌های پایین‌تر برسد معمولا در پوست‌های تیره‌تر باید انتظار بروز تیرگی جای زخم را داشت اما این جای زخم چطور به وجود می‌آید؟

سیستم ترمیمی پوست طوری طراحی شده که با بروز هر نوع آسیب یا جراحت همه سلول‌های آن منطقه برای بازسازی بخش آسیب‌دیده به صورت فعال به محل آسیب می‌آیند، از جمله این سلول‌ها، سلول‌های رنگساز پوست که در لایه اپیدرم قرار دارند و ذرات رنگین پوست را تولید می‌کنند هم هستند. وقتی عمق جراحت به بافت درم می‌رسد ذرات رنگی تولیدشده در سلول‌های رنگساز به این بافت هم نفوذ می‌کنند. ذرات رنگین در بافت درم باقی می‌مانند و در محل زخم جایی مانند خالکوبی یا تاتو ایجاد می‌کنند. این تیرگی ممکن است تا مدتی باقی بماند و به‌تدریج از بین برود ولی این احتمال هم وجود دارد که این تیرگی‌ها به دلیل حجم بالای سلول‌های رنگی، هیچ‌گاه از بین نروند و تیرگی برای همیشه روی پوست باقی بماند. به همین دلیل مراقبت از زخم برای بهبود سریع‌تر می‌تواند در کاهش میزان تیرگی محل زخم تاثیر داشته باشد و توصیه می‌شود افراد از دستکاری زخم‌های دلمه بسته و کندن آنها خودداری کنند.

با وجود تمام این مسایل، پیشرفت علم و تکنولوژی تا حد زیادی مشکل به جا ماندن تیرگی جای زخم در افراد را از بین برده است. به‌طوری که با استفاده از لیزرهای مخصوص می‌توان این تیرگی‌ها را از بین برد. متخصصان پوست با اشعه لیزر سلول‌های تیره شده (ماکروفاژها) را بدون ایجاد آسیب به سایر سلول‌ها و بافت‌ها منهدم می‌کنند. به این ترتیب ذرات رنگی موجود در آنها پراکنده می‌شود و بخشی از آن توسط مجاری لنفاوی جذب و به‌تدریج از بافت پوست خارج می‌شود. البته در سال‌های اخیر برخی از درمان‌های موضعی از جمله برخی پمادها برای از بین بردن تیرگی به جا مانده از زخم‌ها وارد بازار شده است که متاسفانه باید گفت این روش‌ها به هیچ‌وجه مورد تایید نیست و اثر زخم را از بین نمی‌برد و تنها جنبه تبلیغاتی دارد.

آیا تیره بودن جای زخم طبیعی است؟

یک اسکار معمولی در ابتدا تیره تر می شود و پس از مدتی شروع به محو شدن می کند. اسکارهای تیره می توانند برای سال ها یا برای مدت نامحدود در افرادی با پوست تیره تر باقی بمانند.

چه چیزی اندازه زخم را تعیین می کند؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از بیودرمیست اندازه اسکار را می توان با عوامل متعددی که هنگام ایجاد زخم و در طول فرآیند بهبود زخم رخ می دهد تعیین کرد. منبع زخم نقش مهمی در تأثیرگذاری بر اندازه اسکار دارد. زخمی که در اثر سوختگی، بثورات جاده ای یا جراحی گسترده ایجاد می شود، نسبت به زخمی که از بریدگی کوچک از یک جسم تیز به دست می آید، به جای زخم بیشتر منجر می شود. البته این کاملاً واضح به نظر می‌رسد: هر چه زخم گسترده‌تر باشد، جای زخم بیشتر می‌شود. با این حال، هیچ دو نفری فرآیند ترمیم زخم را دقیقاً به یک شکل انجام نمی دهند. حتی اگر دو نفر در اثر یک رویداد زخمی به اندازه یکسان داشته باشند، دو زخم بسیار متفاوت می توانند ایجاد شوند. اما دلیل این امر چیست؟

این واقعاً به دو عنصر مربوط می شود: مراقبت از زخم و ژنتیک. مراقبت از زخم به معنای مراقبت از زخم با تمیز کردن، محافظت و استفاده از یک پماد ضد باکتری برای کمک به بهبود آن است. با انجام این مراحل، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که زخم عفونی یا خشک نمی‌شود، که هر دو می‌توانند روند بهبودی را طولانی‌تر کرده و جای زخم را افزایش دهند. عنصر دوم، ژنتیک، چیزی است که ما کنترلی روی آن نداریم، همانطور که با مراقبت مناسب از زخم انجام می دهیم. نوع پوست یک فرد و اینکه بدن او چگونه به زخم ها پاسخ می دهد می تواند مدت زمان روند بهبود زخم و میزان اسکار ایجاد شده را تعیین کند. به عنوان مثال، افرادی که دارای رنگ پوست تیره تر هستند، در معرض خطر بیشتری برای اسکارهای کلوئیدی هستند.

چه چیزی رنگ زخم را تعیین می کند؟

اسکارها می توانند به صورت هزاران رنگ مختلف ظاهر شوند: قرمز، بنفش، سفید یا قهوه ای. رنگ یک اسکار به خوبی نشان می دهد که اسکار در چرخه زندگی خود چقدر قدیمی است. اسکار قرمز یا بنفش به احتمال زیاد یک اسکار جدیدتر است که هنوز اثرات فرآیند بهبود زخم را تجربه می کند.

در طول فرآیند بهبود زخم، بدن سیگنال هایی را برای هدایت جریان خون بیشتر به ناحیه آسیب دیده ارسال می کند. این در واقع به انتقال اکسیژن و مواد مغذی حیاتی که به بهبود زخم کمک می کند کمک می کند. بهبود زخم همچنین با التهاب مشخص می شود که می تواند باعث شود اسکار شما متورم، دردناک و تغییر رنگ به نظر برسد.

در بیشتر موارد، اسکار قرمز یا بنفش به مرور زمان محو می شود (گاهی اوقات تا یک سال). با این حال، اگر شما فردی هستید که دچار کلوئید یا اسکار هیپرتروفیک می‌شوید، ممکن است برای مدت طولانی‌تری با یک اسکار تغییر رنگ گیر کنید.

از سوی دیگر، اسکارهای سفید معمولاً بسیار قدیمی‌تر از اسکارهای قرمز یا بنفش هستند. اصطلاح فنی برای اسکار سفید، اسکار هیپوپیگمانته نامیده می شود. اغلب، این اسکارها در نتیجه یک عمل جراحی که اغلب ماهیت زیبایی دارند، ایجاد می‌شوند. علت خاص اسکارهای سفید به دلیل پروتئین ملانین تولید شده توسط سلول های ملانوسیت در لایه های عمیق پوست ما است. هنگامی که این سلول های ملانوسیت به دلیل آسیب از بین می روند، هیپوپیگمانتاسیون می تواند رخ دهد.

چه مدت طول می کشد تا جای زخم سیاه شود؟

ممکن است 12 تا 18 ماه پس از جراحت یا عمل جراحی شما بهبود یابد تا جای زخم بهبود یابد. یک اسکار معمولی در ابتدا تیره تر می شود و پس از مدتی شروع به محو شدن می کند. اسکارهای تیره می توانند برای سال ها یا برای مدت نامحدود در افرادی که پوست تیره تر دارند باقی بمانند.

چگونه می توانم از سیاه شدن جای زخم هایم جلوگیری کنم؟

اشعه ماوراء بنفش می‌تواند جای زخم‌ها را در انواع پوست تیره کند، بنابراین برای جلوگیری از تیرگی بیشتر، اجتناب از نور خورشید ضروری است. هر بار که به بیرون از منزل می روید از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید یا لباسی را روی جای زخم خود بپوشید. وقتی بیرون هستید در سایه بنشینید و هرگز برنزه نشوید.

آیا سیاه شدن جای زخم طبیعی است؟

چند دلیل وجود دارد که چرا جای زخم ممکن است تیره شود. به عنوان مثال، اگر یک اسکار در طول فرآیند بهبودی در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد، احتمال زیادی وجود دارد که بافت اسکار رنگدانه شود. اسکارهای تیره همچنین می توانند به دلیل التهاب، بهبود ضعیف یا ژنتیک پوست و نحوه بهبود پوست ایجاد شوند.