احمد مهری در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره پویش ملی سلامت(دیابت و فشارخون) و میزان اثرگذاری برگزاری این نوع پویش ها در نظام سلامت کشور، گفت:«کار پویش در مرحله اول اطلاع رسانی است و وزارت بهداشت با برگزاری این پویش به مردم درباره دیابت و پرفشاری خون و سایر عوامل خطر مرتبط با بیماری ها اطلاع رسانی می کند. تقریبا بین 7 تا 10 میلیون نفر از افراد در کشور یا به دیابت مبتلا هستند یا دچار پیش دیابت هستند که آماری نگران کننده است و متاسفانه سهم قابل توجهی از این افراد یا نسبت به بیماری خود اطلاعی ندارند یا خبر دارند اما درمان نمی شوند به عنوان مثال پزشک براساس تشخیصی که داده میزان قرص یا انسولین را برای فرد تجویز کرده اما ممکن است فرد مبتلا پیگیری چندانی برای درمان خود نداشته باشد.»
وی در ادامه گفت:« دیابت جزو بیماری هایی است که بسیاری از اعضای بدن از جمله چشم و کلیه را درگیر می کند و همچنین باعث بروز سکته و سایر ناهنجاری در فرد مبتلا می شود و حتی می تواند باعث قطعی عضو در فرد شود، این بیماری قابل درمان نیست و تنها قابل کنترل است. دو خبر بد درباره دیابت اینکه بار این بیماری بسیار زیاد است و جزو بیماری هایی است که داروهای آن سهم قابل توجهی از اعتبارات بیمه را می بلعد و به دلیل اینکه آمار مبتلایان به این بیماری به بسیار بالا است سهم هزینه کرد بیمه ای به شدت بالاست و وقتی هزینه کرد بیمه ها بالا باشد یعنی دولت هزینه بالایی را برای درمان این بیماران می پردازد.»
وی افزود:« دومین خبر بد این است که اگر با این روال پیش برویم تعداد بیماران به حدی افزایش پیدا می کند که تا سال 2035 احتمالا باید تعداد مراکز درمانی و کلینیک ها را در کشور چندین برابر کنیم و معلوم نیست چقدر بودجه باید در چاه ویل درمان دیابت بریزیم تا مردم خدمات درمانی دریافت کنند.»
وی گفت:« دو خبر خوب در زمینه دیابت یکی اینکه حدود 50 تا 70 درصد عوامل خطر دیابت و پرفشاری خون قابل پیشگیری است و هزینه کرد چندانی هم ندارد فقط افراد باید تحت مراقبت قرار گیرند و به صورت مستمر معاینه شوند و دارو دریافت کنند و براساس تغییر سبک زندگی بیماری را کنترل کنند و خبر خوب بعدی این است که بخش قابل توجهی از این خدمات رایگان است یعنی مراقبین سلامت و بهورزان و پزشکان عمومی که درقالب پزشک خانواده خدمت ارائه می دهند، خدمات آنها یا کاملا رایگان است یا قیمت خدمات برای بیماران دیابتی و پیش دیابتی یا پرفشاری خون ناچیز است. اکثر مراقبین سلامت دارای تحصیلات آکادمیک دانشگاهی هستند و سالها در حوزه بیماری های مختلف کار کرده اند و به مردم درباره این بیماری ها آموزش می دهند و در واقع نقش هشداردهنده و پیگیری کننده را دارند.»
برگزاری پویش یک ماهه اثرگذار نیست
وی گفت:« از نگاه کارشناسی، برگزاری پویش یک ماهه یا دو ماهه را نمی توانیم به عنوان یک اقدام حیاتی اثر گذار در نظر بگیریم چون ظرفیت نیروی انسانی متفاوت است و در پویش ها نیاز به یک روند آموزشی مستمر وجود دارد. دولت تصمیم گرفته یک کمپین پرفشاری خون و دیابت را راه اندازی کند اگر دولت بتواند این را درک کند که به جای اقدامات ناگهانی یک ماهه و دو ماهه بتواند از شیوه های درست آموزشی استفاده کند ما از نظر آموزش در حوزه دیابت و پرفشاری خون هیچ چیزی کم نداریم. باید مردم را طوری با مفاهیم جذاب و جالب آموزش دهیم که اولا متوجه ابتلا یا عدم ابتلای خود به دیابت یا پرفشاری خون شوند دوم اینکه اگر چنانچه به این بیماری ها مبتلا بودند بتوانند با هزینه کمی درمان شوند.»
وی تاکید کرد:« 50 درصد افرادی که پرفشاری خون دارند از بیماری خود آگاهی ندارند هرچه دولت افراد مبتلا را زودتر شناسایی کند و برای تشخیص زودهنگام دیابت و پرفشاری خون سرمایه گذاری کند از هزینه های هنگفت بعدی برای درمان این بیماری ها جلوگیری می شود. دولت اگر واقعا می خواهد برگزاری پویش های سلامت به نتیجه مطلوب برسد باید برای تامین نیروی انسانی در حوزه بهداشت و همچنین در حوزه تجهیزات پزشکی سرمایه گذاری کند، بسیاری از مراکزدرمانی ما دستگاه گلوکومتر(برای اندازه گیری قندخون) به اندازه کافی ندارند که نیاز به تامین اعتبار دارند. دولت هر یک دلاری که برای دیابت و پرفشاری خون هزینه کند 70 برابر در حوزه درمان از بیماری ها پیشگیری می شود. نکته مهمتر این است که اگر بیماران تشخیص داده شدند سریع با نظام ارجاع و با یک هزینه بسیار ناچیز به پزشک متخصص و غدد ارجاع داده شوند.»
وزارت بهداشت به برگزاری پویش های سلامت، مثل مسابقه نگاه می کند
مهری با بیان اینکه:«پویش فشار خون و دیابت برای خدمات با کیفیت است نه رقابت شتاب زده دانشگاه های علوم پزشکی برای ارائه آمار»، خاطرنشان کرد:«با برگزاری پویش اطلاع رسانی سلامت سهم قابل توجهی از جامعه تحت تاثیر اطلاعات درباره بیماری ها قرار می گیرند و اثر مثبت در هر پویشی وجود دارد اما متاسفانه نگاه برخی دانشگاه های علوم پزشکی به پویش ها یک اقدامات مسابقه ای است و دانشگاهها می خواهد در یک بازه زمانی محدود بگوید کاری انجام داده است در حالی که زمان برگزاری پویش هرقدر محدودتر باشد فشار به دانشگاه های علوم پزشکی بیشتر خواهد بود و خدمات با کیفیت به مردم ضعیف تر خواهد بود.»
وی در پاسخ به اینکه در گذشته هم پویش ملی فشارخون را داشتیم آیا واقعا اثرگذار بوده است، گفت:« مطالعه ای در دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره کمپین قبلی در این زمینه که در سال 98 برگزار شده بود منتشر شد و اعلام کرد این کمپین هزینه اثربخشی داشته است ولی مسئله این است که ما اگر بیماری را در افراد تشخیص دهیم باید برای وی برنامه ریزی داشته باشیم و نباید این افراد به حال خود رها شوند. اینکه به مردم بگوییم دیابت دارید کافی نیست بیمار باید به دکتر مراجعه کند و چون باید هزینه کند ممکن است درمان را رها کند اینجا هنر دولت است که اگر بیماری افراد در سیستم بهداشتی به موقع تشخیص داده شد برای دریافت درمان با هزینه کم ارجاع داده شوند. مردم از ترس هزینه های درمان بعد از غربالگری از آموزش ها پیروی نمی کنند. به عنوان مثال اگر دولت برای هر بیمار 40 هزارتومان هزینه کند همین بیمار اگر بستری یا دیالیز شود باید بیش از دو میلیون تومان برایش هزینه کند لذا وقتی بیماری فردی تشخیص داده می شود بلافاصله باید درمان وی شروع شود.»
پیشگیری از بیماری ها یک شبه محقق نمی شود
60 درصد پست های سازمانی در بخش بهداشت خالی است
وی تاکید کرد:« پیشگیری از بیماری ها با راهکارهای یک شبه محقق نمی شود معمولا دولت ها انتظار دارند کمپین های اطلاع رسانی در زمان محدود محقق شوند این اقدام چندان مبتنی بر شواهد نیست. تشخیص زودهنگام بیماری ها نیاز به نیروی انسانی دارد نیروی انسانی که بیش از 80 خدمت در سیستم بهداشت ارائه می دهد که چند خدمت آن مربوط به دیابت و پرفشاری خون است نمی تواند تمام وقت خود را برای این کمپین بگذارد از طرف دیگر 60 درصد پست های سازمانی در بخش بهداشت خالی است شما فکر کنید اگر این 60 درصد کامل باشد و بیماران دیابتی و پرفشاری خون و سایر بیماران زودتر تشخیص داده شوند و دولت بتواند از طریق نظام ارجاع برای آنها درمان ارزان داشته باشد دولت در کمتر از دو سال سود حاصل از این برنامه مداخله ای را طوری خواهد دید که بخش قابل توجهی از هزینه هایش کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین وزارت بهداشت باید علاوه بر صرف بودجه برای برگزاری کمپین بر علیه بیماری ها برای درمان ارزان بیماران هم بودجه در نظر بگیرد تا بیماران درمانشان را رها نکنند.»
مهری با تاکید براینکه آموزش های مردمی نباید آموزش های سنتی باشد، گفت:« مردم از توصیه ها درباره پرهیز از مصرف قند و چربی و نمک و ... خسته شده اند و این آموزش ها دیگر جوابگو نیست. در بهداشت می گوییم این آموزش ها، آموزش های غیرفعال هستند. باید جوری به مردم آموزش دهیم که اثرگذار باشد و افراد با آن ارتباط برقرار کنند در واقع باید در آموزش های سلامت خلاقیت به خرج دهند.»
وی افزود:«یک زمانی به رستوران های منتخب کشور نشان رستوران سالم اهدا می کردیم و هر رستورانی که بر سر میز خود نمک توزیع نمی کرد به عنوان رستوران سالم شناخته میشد که این اقدام بسیار اثرگذار بود. اینها خلاقیت هایی است که باید وزارت بهداشت برای آموزش مردم در نظر بگیرد.»
برای غربالگری فشارخون و دیابت به کجا مراجعه کنیم؟
وی در پاسخ به اینکه در کمپین دیابت و فشارخون، مردم کجا باید برای غربالگری مراجعه کنند، گفت:« مردم می توانند به نزدیکترین مرکز جامع سلامت، پایگاه سلامت یا خانه بهداشت مراجعه کنند و به صورت رایگان توسط بهورزان در روستاها و مراقبین سلامت در شهرها غربالگری و در صورت لزوم ارجاع می شوند. البته مردم می توانند به صورت غیرحضوری به سامانه health.mci.ir که توسط وزارت بهداشت راه اندازی شده است مراجعه کنند و با پر کردن پرسشنامه و ثبت اطلاعات سلامتی خود بر اساس یک رویکرد علمی که به آن ارزیابی خطر می گویند به افراد می گویند که وضعیت آنها از نظر دیابت و پرفشاری خون به چه صورتی است.»
وی افزود:« اگر وضعیت کاربران مطلوب باشد که تقریبا وضعیت 75 درصد مردم مطلوب خواهد بود به آنها توصیه های لازم را کرده و اطلاعات آنها در سیستم بهداشتی نزدیکترین محل سکونت آنها ثبت خواهد شد که و مراقب سلامت با آنها تماس خواهد گرفت تا در صورت نیاز مراجعه حضوری داشته باشند اما افرادی که اضافه وزن، دیابت و پرفشاری خون دارند توسط مراقب سلامت و تیم پزشک خانواده با آنها تماس گرفته می شود که برای درمان ارجاع داده شوند.»
وی در پایان گفت:« 80 کشور دنیا که نظام سلامت پیشرفته ای در دنیا دارند انواع سیاستگذاری ها را در حوزه سلامت اجرا کرده اند به عنوان مثال تاسیس بیمارستان های بزرگ و ... که همه این کشورها به این نتیجه رسیدند که به جای هزینه های هنگفت برای بخش درمان، باید در حوزه پیشگیری هزینه کنند. حاکمیت ایران بهترین فرصت را دارد که از تجارب سایر کشورها درس بگیرد و به دنبال اجرای سیاست پیشگیری از بیماری ها باشد و در مرحله اول برای پیشگیری هزینه کند تا در عمل در کمتر از دو سال نتیجه اثربخشی این مداخله را در کاهش هزینه های درمان ببیند که به دنبال آن افزایش جامعه سالم و سالمندانی سالم دارد را شاهد باشد.»
نظر شما