منی چیست؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از سایت چطور، سمن یا مایع منی مایعی غلیظ و سفید است که در لحظه اوج لذت جنسی (ارگاسم) از آلت تناسلی مرد خارج می‌شود. به خروج مایع منی انزال می‌گویند. مایع منی حاوی اسپرم یا سلول‌های تولیدمثلی مرد است که محتوای ژنتیکی لازم برای تشکیل بچه را فراهم می‌کند. منی علاوه‌ بر اسپرم، حاوی مایع، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است که به حرکت و غذارسانی به اسپرم کمک می‌کنند.

اگر مردی نابارور باشد، یکی از علل آن ممکن است مشکلات مربوط به مایع منی و اسپرم باشد. کاهش تعداد اسپرم یا حضور اسپرم‌های بی‌تحرک ممکن است موجب ناباروری شود، درنتیجه بعد از یک سال تلاش برای فرزنددارشدن، بارداری صورت نمی‌گیرد. آزمایش اسپرم به تشخیص مشکلات احتمالی مربوط به مایع منی و اسپرم کمک می‌کند.

کاربرد آزمایش اسپرم چیست؟

اسپرموگرام اسامی دیگری مثل آزمایش باروری مردان، آزمایش سمن یا مایع منی و آزمایش شمارش اسپرم هم دارد و برای تشخیص مشکلات احتمالی مربوط به اسپرم و مایع منی به‌ کار می‌رود که ممکن است موجب ناباروی شوند.

اسپرموگرام برای بررسی موفقیت وازکتومی هم مناسب است. وازکتومی نوعی جراحی دستگاه تناسلی مردان است که برای کنترل بارداری انجام می‌شود. در این روش، لوله‌های انتقال‌دهنده اسپرم در بیضه‌ها بریده می‌شوند تا اسپرم نتواند وارد مایع منی شود. آزمایش اسپرم معمولا ۸ تا ۱۶ هفته بعد از وازکتومی انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که مایع منی هیچ اسپرمی ندارد.

آزمایش اسپرم چگونه است؟

برای انجام این آزمایش لازم است که نمونه منی تهیه کنید و برای نتیجه دقیق‌تر، باید نمونه مایع منی سریع و قبل از مرگ اسپرم بررسی شود. به همین دلیل معمولا نمونه‌گیری در اتاق‌های مخصوص در آزمایشگاه با خودارضایی یا با حضور همسر انجام و نمونه در ظروف استریل جمع‌آوری می‌شود. احتمالا مسئولان آزمایشگاه از شما می‌خواهند که قبل از نمونه‌گیری ادرار کنید و دست و آلت تناسلی‌ خود را بشویید تا باکتری وارد نمونه نشود.

برای نتیجه دقیق رعایت چند نکته ضروری است، از جمله:

از روان‌کننده یا بزاق استفاده نکنید، زیرا ممکن است به اسپرم آسیب بزنند.
سعی کنید تمام مایع منی را جمع کنید. حتی اگر مقداری از آن را از دست دادید، باید به پزشک اطلاع دهید.
در صورت تمایل، می‌توانید نمونه‌گیری را در منزل هنگام رابطه جنسی و با استفاده از کاندوم‌های خاصی که پزشک در اختیارتان قرار می‌دهد انجام دهید. البته باید آن را در دمایی معادل دمای بدن نگه دارید و طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از نمونه‌گیری به آزمایشگاه تحویل دهید.

از آنجایی که تعداد و کیفیت اسپرم‌ها در روزهای مختلف متفاوت است، شاید نیاز باشد طی ۱ یا ۲ هفته، ۲ یا چند نمونه منی تهیه کنید. اگر درباره تهیه نمونه منی سؤالی دارید یا نگرانید، مسئله را با پزشک مطرح کنید.

آمادگی برای شرایط آزمایش اسپرم

۲ تا ۳ روز قبل از جمع‌آوری نمونه باید از رابطه جنسی که منجر به انزال می‌شود اجتناب کنید. با این کار مطمئن می‌شوید که تعداد اسپرمتان در بیشترین حالت ممکن است. پزشک دستورالعمل‌های دقیق را به شما ارائه می‌دهد.

تفسیر آزمایش اسپرم

آزمایش منی شامل ارزیابی‌های مختلفی است که وضعیت منی و اسپرم را توصیف می‌کنند، از جمله:

حجم منی: حجم کم با احتمال ناباروری همراه است.
تعداد اسپرم: تعداد کم اسپرم ممکن است بارداری را سخت کند.
غلظت اسپرم: فاصله یا میزان نزدیکی اسپرم‌ها به هم در مایع منی را مشخص می‌کند. غلظت کم نشانه مشکل است.
تحرک اسپرم: درصد اسپرم‌هایی با حرکت رو به جلو را مشخص می‌کند. اسپرم باید بتواند برای لقاح با تخمک رو به جلو حرکت کند.
شکل اسپرم (مورفولوژی): تعداد اسپرم‌های با شکل طبیعی را نشان می‌دهد. اسپرم با شکل غیرطبیعی احتمالا توانایی بارورکردن تخمک را ندارد.
پی.اچ (pH): میزان اسیدی‌بودن منی را مشخص می‌کند. اسیدیته غیرطبیعی ممکن است اسپرم را بکشد یا بر توانایی حرکت آن اثر بگذارد.
سلول‌های سفید خون (لوکوسیت‌ها): ممکن است نشانه عفونتی باشد که بر باروری اثر می‌گذارد.
طبیعی‌نبودن آزمایش اسپرم به‌معنی ناباروری دائمی نیست، اما مشخص می‌کند که اسپرم بخشی از مشکل شما و همسرتان برای باروری است. ممکن است پزشک برای یافتن علت مشکل و درمان آن آزمایش‌های بیشتری تجویز کند.

عوامل دیگری هم در ناباروری نقش دارند، از جمله:

عادات خاصی که باید تغییر کنند مثل سیگارکشیدن؛
مشکلات جسمی در بیضه مثل بزرگ‌شدن سیاهرگ (واریکوسل)؛
اختلالات ژنتیکی خاص یا عارضه‌هایی مانند اختلالات هورمونی، دیابت و سیستیک فیبروزیس.
درمان ناباروری به علت آن وابسته است. ممکن است پزشک برای بهبود احتمال باروری، شما را به متخصص ناباروری ارجاع دهد.

نتایج ارزیابی منی برای وازکتومی

نتیجه آزمایش منی حضور اسپرم در منی را نشان می‌دهد. در وازکتومی موفق، انزال باید بدون اسپرم یا با تعداد کمی اسپرم بی‌تحرک باشد. وازکتومی ناموفق حاوی اسپرم‌های متحرک یا تعداد زیادی اسپرم بدون تحرک است. اگر در آزمایش اسپرم بعد از وازکتومی اسپرم مشاهده شد، باید آزمایش را تا زمانی که هیچ اسپرمی نباشد ادامه دهید. در این مدت شما و همسرتان باید از سایر روش‌های کنترل و پیشگیری از بارداری استفاده کنید. اگر در انزال اسپرمی وجود نداشت، شما و همسرتان می‌توانید استفاده از سایر روش‌های کنترل باروری را کنار بگذارید.

کیت خانگی ارزیابی اسپرم

کیت‌های خانگی شمارش اسپرم هم وجود دارد. بعضی از این کیت‌ها اطلاعات بیشتری در اختیارتان قرار می‌دهند، اما داده‌های هیچ‌کدام به‌اندازه آزمایش اسپرم نیست. برای استفاده از کیت‌های خانگی نمونه منی را جمع می‌کنید و خودتان شمارش اسپرم را انجام می‌دهید. بعضی از کیت‌ها با استفاده از دستگاهی به تلفن هوشمند متصل می‌شوند و نحوه حرکت اسپرم و میزان تراکم منی شما را بررسی می‌کنند. با کیت جمع‌آوری نمونه هم می‌توانید در خانه نمونه منی را جمع کنید و به آزمایشگاه بفرستید. این کیت‌ها بیش از آزمایش‌های خانگی اطلاعات در اختیارتان قرار می‌دهند، اما نمی‌توانند کاملا جایگزین آزمایشی اسپرمی شوند که متخصص انجام می‌دهد.

پرسش و پاسخ آزمایش اسپرم

۱. آیا آزمایش اسپرم خطر دارد؟
خیر. آزمایش اسپرم هیچ خطری ندارد.

۲. از نتیجه اسپرموگرام بعد از وازکتومی چه انتظاری باید داشت؟
این آزمایش چند هفته بعد از وازکتومی انجام می‌شود. در این زمان انتظار می‌رود که هیچ اسپرمی (آزواسپرمی) در آزمایش اسپرم مشاهده نشود یا تعداد کمی اسپرم‌های بدون تحرک مشاهده شود. تا رسیدن به این نتیجه باید از روش‌های کنترل بارداری مثل کاندوم استفاده کنید.

۳. نتایج غیرطبیعی در تفسیر آزمایش اسپرم به چه معنی است؟
نتایج غیرطبیعی این آزمایش نشان می‌دهد که احتمال باردارشدن همسرتان توسط شما کم است. اما اسپرموگرام تنها آزمایش برای ارزیابی ناباروری مردان نیست. معمولا به آزمایش‌های دیگری نیاز است که می‌توانند تعداد کم اسپرم، عفونت، کمبود تستوسترون، غیرطبیعی‌بودن هورمون، عوارض جانبی دارو، مشکلات پزشکی و انسدادهایی را که مانع خروج اسپرم می‌شوند تأیید کنند.

۴. اسپرموگرام برای چه مواردی نیاز است؟
ممکن است برای چند مورد به آزمایش اسپرم نیاز داشته باشید، از جمله:

داشتن حداقل ۱۲ ماه رابطه جنسی ناموفق به قصد بارداری؛
انجام وازکتومی و اطمینان از نبود اسپرم در مایع منی.