به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، این فیلم که از سوی کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت منتشر شده، انتقاد مرد خشمگین از مسئول سنجش ادارۀ آموزش‌وپرورش استثنایی شهرستان فلاورجان نشان می‌دهد. او می‌پرسد که چرا منشی‌ای در اختیار این دختر که برای آزمون ورودی مدرسۀ نمونه‌دولتی آماده شده بود، قرار نداده‌اند؟ این اتفاق در حالی رخ داده است که چهار روز پیش «روح‌الله خزائی»، رئیس ادارۀ آموزش‌وپرورش استثنایی اصفهان به ایرنا گفته بود: «این مجموعه با کسری قابل‌توجه نیروی انسانی و مربیان متخصص در این مدارس روبه‌رو است.» پیروی انتشار گستردۀ این ویدئو در شبکه‌های مجازی، وزیر آموزش‌وپرورش دستور ویژه‌ای صادر کرد که مشکل این دانش‌آموز حل شود.
روابط عمومی اداره‌کل آموزش‌وپرورش اصفهان نیز با صدور اطلاعیه‌ای در این رابطه توضیح داد: «این دانش‌آموز در فرآیند ثبت‌نام فراموش کرده بود گزینۀ «نیاز به منشی» را انتخاب کند. با این حال متصدی برگزاری آزمون موظف بود مقدمات برگزاری آزمون این دانش‌آموز را فراهم سازد و برهمین اساس با متصدی یادشده به‌دلیل ناهماهنگی، برخورد قانونی صورت پذیرفت.»
هرچند حالا دیگر حداقل ۵ سال است که کمبود نیرو در تمام بدنۀ آموزش‌وپرورش خودش را نشان داده است. اما کمبود نیروی آموزش‌دیده و بامهارت در مدارس آموزش فراگیری که قرار بود خانۀ امنی برای فراهم‌کردن فرصت‌های برابر برای همۀ دانش‌آموزان فارغ از تفاوت‌هایشان باشد، شاید با اختصاص‌ندادن منشی به دانش‌آموز نابینای فلاورجانی که برای آزمون ورودی مدرسۀ نمونه‌دولتی آماده شده بود، بیشتر به چشم بیاید.
کمبود نیروی معلم‌های رابط در مدارس آموزش فراگیر که نقش تسهیلگر را برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه بازی می‌کنند، البته مشکل تازه‌ای نیست. به‌طور مثال «محسن غفوریان»، معاون وقت آموزش و توانبخشی سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی در سال ۹۵، تعداد معلم‌های رابط ۳۶۴ نفر برای کل کشور اعلام کرده بود که موظف بودند در طول هفته بین ۲ تا ۸ ساعت با میانگین ۴ ساعت به دانش‌آموزان خدمات ویژۀ یادگیری بدهند.
این تعداد تا سال ۱۴۰۰ اما به گزارش طرح پژوهشی «ارزیابی کیفیت و اثربخشی آموزش تلفیقی-فراگیر در آموزش‌وپرورش کشور» طی سال‌های ۹۹ تا ۱۴۰۱ از سوی سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور به انجام رسیده بود، ۲۰۹ نفر رسید.تعداد معلم‌های رابط از ۳۶۴ نفر در سال ۹۵ به ۲۰۹ نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است
این معلم‌ها برای کودکان با نیازهای ویژه وظیفۀ پشتیبانی و همکاری مشترک با معلم پذیرا، ارائه تسهیلات و خدمات آموزشی، پرورشی و توانبخشی مناسب به‌عهده دارند. همچنین، در کنار این معلم‌ها، منشی‌ها از طرف ادارۀ آموزش‌وپرورش استثنایی برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه اختصاص داده می‌شوند که در زمان امتحان پاسخ سؤالات را برای آنها به برگۀ امتحانی منتقل کنند.
پژوهشگران آخرین گزارش سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور از میزان اثربخشی اجرای طرح آموزش فراگیر نشان می‌دهد که دستمزدهای کم، وظایف سنگین آموزشی در کنار فقدان برگزاری مستمر دوره‌های ضمن خدمت برای این معلم‌ها از دلایلی به‌شمار می‌رود که بر کیفیت آموزش تأثیرگذار است. شاید این دلایل را بتوان به بخشی از دلایل کمبود نیروی معلم‌های رابط و منشی‌ها نیز تعمیم دارد.
بیشتر چه دانش‌آموزانی در مدارس فراگیر هستند؟
گزارش طرح پژوهشی سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور که در ۵ استان خوزستان، کرمان، تهران، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی پیاده شد. بر اساس این گزارش این طرح، از بین هزار و ۱۳۲ نفر دانش‌آموز، ۵۱.۳ درصد با آسیب شنوایی در این مدارس هستند. همچنین ۲۱.۱ درصد آسیب‌دیدگان حسی-حرکتی را تشکیل می‌دهند.
پس از آن گروه آسیب‌دیدگان بینایی با ۱۴.۸ درصد بیشترین تعداد دانش‌آموز در مدارس بوده‌اند. گروه آسیب‌دیدگان شنوایی در حالی بزرگ‌ترین گروه دانش‌آموزان حاضر در مدرسه‌های پذیرای آموزش فراگیر هستند که پژوهش دیگری در سال ۱۴۰۰ در استان مرکزی انجام شده بود، نشان می‌داد که والدین گروه آسیب‌های شنوایی تدریس محتوای آموزشی در مدارس عادی را برای فرزندانشان نامناسب توصیف کرده‌اند.
همچنین در زمان شیوع ویروس کرونا، والدین این دانش‌آموزان ناتوانی آنها در لب‌خوانی به دلیل ماسک معلمان را از جمله دیگر مشکلات این دانش‌آموزان گزارش کرده بودند.بررسی‌های «پیام ما» از برنامه هفتم توسعه نیز نشان می‌دهد که آموزش فراگیر برای این دانش‌آموزان باز هم برای یک دوره پنج ساله دیگر به دست فراموشی سپرده شده است.
کمبود نیرو یک مسئله ریشه‌دار
براساس آخرین گزارش طرح پژوهشی «ارزیابی کیفیت و اثربخشی آموزش تلفیقی-فراگیر در آموزش‌وپرورش کشور» طی سال‌های ۹۹ تا ۱۴۰۱، تعداد مدارس عادی و پذیرا در آموزش فراگیر به بیش از ۲۰ هزار مدرسه می‌رسد. همچنین ۱۵۲ هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه در حال تحصیل در این مدارس هستند. بااین‌حال این گزارش می‌گوید که در قبال هر ۱۰ دانش‌آموز با نیازهای ویژه، یک معلم وجود دارد و برای هر ۶.۱۶ دانش‌آموز آموزش تلفیقی و فراگیر نیز فقط یک معلم رابط وجود دارد.
این درحالی‌است که باید در ازای هر ۵ تا ۸ دانش‌آموز، یک معلم و برای هر ۶ دانش‌آموز، یک معلم رابط وجود داشته باشد. از آنجایی که وزارت آموزش‌وپرورش سالنامۀ آماری خود را منتشر نمی‌کند، نمی‌توان صحبتی از تعداد معلمان در آن سال کرد. اما به استناد از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در همان سال تحصیلی کمبود معلم به رقم ۱۹۷ هزار نفر رسیده و پیش‌بینی شده بود که در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ این رقم به میزان ۲۲۴ هزار نفر برسد. پس از این برآورد وزیر آموزش‌وپرورش سابق، در اردیبهشت سال ۱۴۰۱، تعداد معلمان رسمی و پیمانی را ۹۷۰ هزار نفر و چهار ماه بعد عدد یک میلیون نفر را برای تعداد معلمان فعال اعلام کرد.
همچنین گزارش «تحلیل و بررسی وضعیت نیروی انسانی شاغل در وزارت آموزش‌وپرورش، و پیش‌بینی مشمولین بازنشستگی تا سال ۱۴۰۶» که در سال ۱۳۹۷ توسط معاونت امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه‌وبودجه تهیه شده است، جمعیت بازنشستگان آموزش‌وپرورش تا سال ۱۴۰۶، بیش از ۴۶۳ هزار نفر پیش‌بینی کرده بود.
این گزارش می‌گفت که که حدود ۷۱درصد از این تعداد قبل از سال ۱۴۰۲ بازنشسته خواهند شد. همچنین، بیشترین میزان بازنشستگی معلمان در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ صورت خواهد پذیرفت که طی آن بیش از ۱۱۱ هزار نفر معلم از آموزش‌وپرورش خارج می‌شوند. به‌این‌ترتیب، از سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶، شاهد سیر نزولی در تعداد معلمان بازنشسته خواهیم بود و به‌صورت میانگین سالیانه حدود ۱۸ هزار و ۶۵۰ معلم بازنشسته خواهند شد.
فراموشی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در اسناد بالادستی
از آغاز دهۀ ۷۰، مسئلۀ آموزش فراگیر به کودکان با نیازهای ویژه مطرح شده است و شیوه‌نامۀ اولیۀ آن در سال اوایل ده ۸۰ و نحوۀ اجرای آن در سال ۹۱ به مدارس عمومی ابلاغ شد. هرچند تا امروز یازده سال از ابلاغ رسمی این طرح به مدارس عمومی گذشته اما آخرین گزارش طرح پژوهشی «ارزیابی کیفیت و اثربخشی آموزش تلفیقی-فراگیر در آموزش و پرورش کشور» می‌گوید که اغلب اسناد بالادستی هیچ جایی را برای آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در نظر نگرفته‌اند.
این گزارش می‌گوید که از سیزده سند بالادستی در آموزش و پرورش، ۷ سند از جمله نقشه جامع علمی کشور، منشور حقوق شهروندی، برنامه ششم توسعه، برنامه زیر نظام پژوهش و ارزشیابی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، برنامه زیر نظام راهبردی و مدیریت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش: راهنمای برنامه‌های درسی، سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران بر می‌شمرد که دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را در برنامه‌ریزی‌های خود فاکتور گرفته‌اند. از برنامه هفتم توسعه نیز نشان می‌دهد که آموزش فراگیر برای این دانش‌آموزان باز هم برای یک دوره پنج ساله دیگر به دست فراموشی سپرده شده است.
نظر شما