به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی، امروز کسی نیست که در کوچه و خیابان با پدیده زباله گردی و جمع‌آوری مواد بازیافتی برخورد نکرده باشد؛ افرادی از نوجوان گرفته تا سالخورده روی مخزن‌های زباله خم‌شده‌اند یا گونی‌های بزرگ و کثیف را ازیک‌طرف خیابان به‌طرف دیگر می‌کشند. بااین‌حال سال‌هاست متصدیان و کارشناسان حوزه‌های مختلف درباره لزوم ساماندهی این وضعیت اظهارنظر کرده و راهکار نیز ارائه داده‌اند، اما به نظر می‌رسد هنوز اقدامی جدی دراین‌باره انجام‌نشده و همچنان زباله‌گردها زباله‌های بازیافتی را در قلمرو مشخص‌شده خود جمع‌آوری می‌کنند و در یک سیستم منظم اما غیررسمی برای کسب روزی می‌فروشند و به‌نوعی شغل آن‌ها زباله گردی شده است.
هر فرد تا ۲۰۰زباله‌گرد را ساماندهی می‌کرد
محمدمهدی عزیزی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در گفت‌وگویی اعلام کرده است که ماجرای زباله گردی پشت پرده‌هایی داشت. برخی از اتباع اقدام به زباله گردی می‌کردند و عده‌ای هم هدایت آن‌ها را بر عهده داشتند. هر فرد تا ۲۰۰زباله‌گرد را ساماندهی می‌کرد و زباله‌گردها زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کردند و می‌فروختند. زباله‌ها به مجتمعی ارسال و در گاراژهایی غیرمجاز کیلویی ۱۵۰۰ تا دوهزار تومان به فروش می‌رسید. او گفته است: ۹۵درصد زباله گردی شبکه‌ای است و زیر ۵ درصد به دلیل اعتیاد و مشکلات اقتصادی بر سر مخازن می‌روند.
استفاده از مهاجران غیرقانونی
چندی پیش بود که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی در خصوص استفاده از مهاجران غیرقانونی در زباله گردی ارائه داد. در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: «اگرچه بنا به دلایلی چون حضور اتباعِ غیرقانونی، موقعیت و فعالیتِ پنهانی گاراژها و گودهای زباله گردی و غیره، آمار دقیق و به‌روزی از تعداد زباله‌گردها در کشور، در دسترس نیست، بااین‌حال در گزارش شهرداری تهران در سال 99 تعداد افراد زباله گرد در کشور حدود 14هزار نفر اعلام شده که حدود 4700نفر از این افراد که غالباً کودکان هستند در شهر تهران فعال هستند. نکته قابل‌تأمل در خصوص آمار فوق حضور 90درصدی مهاجران غیرقانونی در میان جمعیت زباله گرد کشور است.
سود روزانه 20میلیارد تومانی برای مافیای زباله گردی
شاید با شنیدن رقم سود زباله که بیشترش نصیب مافیای زباله می‌شود، هوش از سرتان برود. برای اینکه بفهمید این بازار زباله چقدر پر سود است، کافی است بدانید بر اساس گفته‌های عضو سابق شورای شهر تهران این رقم فقط برای زباله‌های شهر تهران که روزانه حدود 9هزار تن است، برابر است با 20میلیارد تومان در هر روز که رقم سالانه آن می‌شود هفت هزار میلیارد تومان می‌شود.
حالا همین مورد را در تولید 58هزار تن زباله کشور محاسبه کنید چیزی حدود 45هزار میلیارد تومان در سال می‌شود، رقمی که هوش از سرتان می‌برد. این حجم وسیع گردش مالی لفظ طلای کثیف را برای زباله برازنده‌تر می‌کند و شاید حالا راحت‌تر بتوان دلیل این را که چرا نمی‌شود به‌راحتی با مافیای زباله برخورد کرد، متوجه شد. بااین‌حال جای تأسف است که سهم شهرداری‌ها از این میزان سود آن‌چنان کم است که هنوز شهرداری‌ها از جیب مردم برای مدیریت پسماند، بودجه پرداخت می‌کنند.
دلایل پدیده زباله گردی
سامان یوسف وند، جامعه‌شناس دراین‌باره گفت: پدیده زباله گردی بسترهایی دارد که مهم‌ترین آن فقر است؛ اما فقط دلایل نیستند که یک پدیده را به وجود می‌آورند بلکه دلایلی وجود دارند که به‌واسطه امور دیگری، تداوم وضعیت را تشدید می‌کنند. هنگامی‌که سویه‌های اجتماعی ضعیف باشد سبب می‌شود سیاست‌های ما کوتاه‌مدت، آمرانه و به دنبال برنامه‌های زودبازده باشد که همه این عوامل موجب می‌شود ما بسترهای مشارکتی را کمتر ببینیم و گفتگوهای مربوط به موضوع کمتر باشد؛ ازاین‌رو نتایج خیلی پایدار نبوده و ما در چنین شرایطی با چرخه سیاست‌گذاری ناپایدار مواجه بوده‌ایم.
او در ادامه افزود: درعین‌حال عامل دیگری به نام فساد، چرخه زباله گردی را تقویت کرده است. مسئله فساد عامل استمراربخشی الگوی فعلی جمع‌آوری زباله‌هاست. به این معنا که ما یک نیروی کار ارزان‌قیمتی داریم که برای تأمین حداقل قوت خود مجبور به کار است. پیمانکارانی که مسئولیت جمع‌آوری زباله‌ها را دارند سوداگرانی هستند که تداوم این شرایط و استفاده از نیروی کار ارزان‌قیمت بدون قدرت چانه‌زنی عاملی برای منتفع شدن آن‌هاست.
سود، مبنای اقدام و عمل این دسته از پیمانکاران است؛ ازاین‌رو باید زنجیره منافع حاصل از نیروی کار ارزان و الگوی سنتی جمع‌آوری زباله قطع شود و دستگاه‌های مرتبط بتوانند این فضا را مدیریت کنند. البته موضوع مدیریت پسماند تنها به زباله گردی کودکان بازنمی گردد و حتی زنان و گروه‌های سنی مختلف هم اقدام به این عمل می‌کنند.
مدیریت غلط پسماند
یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در بحث زباله گردی، مدیریت پسماند است. ما در شهر یک مدیریت پسماند سنتی داریم که دیگر در شرایط قرن بیست و یکم فعلی پاسخگو نیست بنابراین نیازمند همراه کردن و مشارکت دادن جامعه و افراد در این موضوع هستیم. در واقع می‌توان گفت تا زمانی که افراد در مدیریت پسماند مشارکت داده نشوند و انگیزه برای مشارکت آن‌ها فراهم نشود و حتی جامعه را متولی این موضوع نکنیم طبیعتاً مدیریت پسماند با این الگوی سنتی نه‌تنها کارآمد نیست بلکه با صرف هزینه‌های بسیار شکست خواهد خورد.
زباله گردی تا دو سال آینده حذف می‌شود؟
حسین حیدری، معاون پردازش و دفن پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران دراین‌باره گفت: زباله‌گردها زباله‌های قابل بازیافت را به مراکز غیرمجاز و زیرزمینی می‌فروشند که این بازیافت با کیفیت پایین انجام و به‌دنبال آن، محصولاتی با کیفیت نامناسب تولید می‌شود و همین موضوع ارزش زنجیره پسماند را کاهش می‌دهد.
او تأکید کرد: حضور زباله‌گردها باعث حذف درآمدهای بخش خصوصی و شهرداری می‌شود چراکه به‌صورت غیراستاندارد انجام شده و ارزش اقتصادی زباله را کاهش می‌دهند. او با اشاره به احداث سامانه‌های MRF در 8 پهنه تهران عنوان کرد: در راستای همین اقدام، مدیریت متمرکز پسماند از جمع‌آوری و حمل تا پردازش و دفن به پیمانکار واگذار می‌شود و زباله گردی را تا دو سال آینده به‌طور کامل حذف می‌کند.
محسن منصوری، استاندار تهران نیز در خصوص موضوع زباله‌گردها گفت: باید برای جلوگیری از این موضوع کار را از پیمانکاران آغاز کنیم. در نواحی مختلف شهرداری پیمانکاران کار تفکیک زباله‌ها را بر عهده دارند؛ لذا باید در رصد و پایش و پیگیری کار مقابله با استفاده از کودکان در این حوزه از پیمانکاران آغاز شود.
نظر شما