تعریف علمی سینوزیت چیست؟

سینوزیت، التهاب و تورم مخاط سینوس هاست، سینوس ها حفره‌ها و فضاهایی توخالی در اطراف بینی هستند که مخاط داخلی آنها در امتداد مخاط تنفسی است، هرگونه عفونت و التهاب مخاط تنفسی، ویروسی، حتی سرماخوردگی ها باعث التهاب مخاط سینوس‌ها می شوند.

همه موارد "سینوزیت" درمان های مشابهی ندارند، التهاب مخاط سینوس یا سینوزیتی که همراه با عفونت تنفسی است درمان علامتی دارد، این درمان‌ها از طریق خوردن مایعات فراوان، استراحت و بخور باعث بهبود علائم در بیمارانی که دچار سینوزیت حاد نیستند می‌شود.

بیشتر بدانید : از کجا بفهمیم این سرماخوردگی است یا سینوزیت؟

در چه صورت سینوزیت نگران کننده و نیازمند بررسی است؟

در واقع سینوزیتی نگران کننده است و نیاز به درمان دارد که ناشی از یک عفونت باکتریایی باشد که معمولاً به دنبال عفونت‌های ویروسی ایجاد می شود به طوری که باکتری روی عفونت ویروسی سوار میشود و تبدیل به سینوزیت باکتریال میشود.

سینوزیت به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می شود معمولاً موارد حاد مواردی است که یک تا سه هفته طول می‌کشد و علائم آن شدیدتر است؛ در واقع اگر بیماری به مدت ۳ ماه طول بکشد تبدیل به سینوزیت مزمن می شود. در سینوزیت حاد بیشترین علائمی که داریم، عبارتند از : سردرد، گرفتگی بینی، ترشحات از بینی و پشت حلق، سرفه و خستگی. این سینوزیت‌ها معمولاً کمتر با تب همراه می شوند مگر اینکه با عارضه‌ای همراه باشند .

در سینوزیت مزمن این علائم وجود ندارد بیشترین علامتی که در سینوزیت مزمن دیده می‌شود ترشح پشت بینی است ، سردرد به شکلی که در سینوزیت حاد شایع است درسینوزیت مزمن دیده نمی شود.

درمان سینوزیت با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

درمان سینوزیت حاد معمولا با استفاده از درمان های عمومی مانند شستشوی بینی با سرم فیزیولوژی، خوردن مایعات فراوان، بخور و استفاده از داروهای ضد احتقان و در نهایت آنتی بیوتیک ها انجام می شود و بیماران با استراحت بیماری را کنترل می کنند؛ اما در نوع مزمن بیماری وضعیت درمان متفاوت است، در ابتدا باید ببینیم که چه عاملی باعث شده تا سینوزیت مزمن شود، این قضیه باید در کسانی که مکرر سینوزیت می گیرند، بررسی شود.

مجرای سینوس ها به داخل بینی باز می شود و به طور مکرر غدد ترشحی که درجدار سینوس هستند ترشح می‌کنند و این ترشحات از طریق مجرای سینوس به طرف بینی تخلیه میشود؛ هر عاملی که باعث شود، تخلیه ترشحات سینوس مختل شود، زمینه‌ساز ایجاد سینوزیت مزمن و مقاوم به درمان می‌شود. این عوامل می‌تواند انحراف تیغه بینی، بزرگی شاخک های بینی، پولیپ، تومور و هر عامل مکانیکی دیگر باشد که بر سر راه ترشح سینوس ایجاد اشکال کند. البته بعضی مواقع ممکن است ترشحات سینوس به هر شکلی غلیظ شوند و به راحتی تخلیه نشوند، وقتی که ترشحات در سینوس احتقان پیدا کرده و به راحتی تخلیه نشوند و عفونتی بر روی آن سوار شود، تبدیل به سینوزیت عفونی می شود.

این موارد نیاز به جراحی دارند، الان خوشبختانه تکنیک‌های جراحی و وسایل جراحی بسیار پیشرفته شده به بازار آمده ودر کشور ما بهترین روش های جراحی سینوس استفاده می شود، آندوسکوپی بینی و سینوس کمک بزرگی به تشخیص می کند ما با استفاده از آندوسکوپ از بینی به صورت کامل وارد سینوس ها شده و با مانیتور آنها را مشاهده می‌کنیم و اشکالاتی که در راه تخلیه سینوس هست برداشته میشه و مجاری سینوس باز می شوند و اشکالاتی که وجود دارد نظیر پلیپ و هر انحراف دیگر برداشته می‌شود و راه تخلیه بینی و سینوسها باز می شوند و از عفونت مکرر پیشگیری می‌شود.

آلودگی هوا و سرما چه تاثیری بر سینوزیت دارد آیا منجر به وخامت بیماری می شود؟

بله دقیقا یک سری فاکتورهایی هستند که جزء فاکتورهای تشدید کننده بیماری به حساب می‌آیند و تاثیر آنها قطعاً ثابت شده است؛ آلودگی هوا هم عامل ایجاد سینوزیت و هم عامل تشدید کننده سینوزیت است و هم باعث می‌شود که بیماری مقاوم به درمان شود. آلودگی هوا از چند جهت تأثیر منفی می‌گذارد، به این دلیل که آلودگی هوا فیزیولوژی بینی را برهم می‌زند، حرکات مژکهای بینی که وظیفه مهمی در انتقال ترشحات را دارند مختل کرده و به احتباس ترشحات در داخل سینوس‌ها کمک کرده و زمینه ساز عفونت می شود؛ دقیقا مثل تأثیری که دود سیگار بر افراد سیگاری دارد و در ایجاد سینوزیت و تشدید و مقاوم به درمان شدن آن اثر می‌گذارد. هوای سرد و سردی هوا به تنهایی تاثیری ندارد، بیشتر تغییرات درجه هوا در تشدید بیماری نقش دارد یعنی هوا از سردی به گرمی و به طور ناگهانی از گرمی به سرعت به سمت سردی تغییر کند. وقتی فرد در هوای سرد قرار می‌گیرد، این تغییر هوا باعث می شود سیستم ایمنی بدن دچار اشکال و مستعد بیماری شود؛ تمامی بیماریهای فوقانی دستگاه تنفسی و عفونت‌های ویروسی با تغییرات ناگهانی هوا باعث ابتلا و گرفتار شدن به سینوزیت می‌شوند.

با توجه به اینکه در حال حاضر با شیوع کرونا مواجه هستیم و بخشی از علائم هر دو بیماری مشابه هستند، چه تفاوتی بین علائم بیماری کرونا و سینوزیت وجود دارد؟

به گزارش سلامت نیوز آلودگی هوا از چند جهت تأثیر منفی می‌گذارد، به این دلیل که آلودگی هوا فیزیولوژی بینی را برهم می‌زند، حرکات مژکهای بینی که وظیفه مهمی در انتقال ترشحات را دارند مختل کرده و به احتباس ترشحات در داخل سینوس‌ها کمک کرده و زمینه ساز عفونت می شود" این بخشی از صحبت‌های دکتر « ابراهیم رزم پا» متخصص گوش و حلق و بینی در گفت و گو با " سلامت نیوز" است.

متن کامل این گفت و گو را در ادامه می‌خوانید.

بسیاری از علائمی که در سینوزیت حاد می‌بینیم در بیماری کرونا هم یکسان است، به خصوص در این ماه های اخیر که کرونا شایع است هرکسی که علائمی نظیر ترشحات بینی، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، سردرد، گلو درد و سرفه دارد که با علائم کرونا مشابه است باید به کرونا هم شک کند، حتی سینوزیت به شکلی می‌تواند تظاهراتی از کرونا باشد، بنابراین قطعا اگر کسی این علائم را دارد و حتی علائم سرماخوردگی را دارد باید به کرونا شک و بیماری او بررسی شود. خصوصا در کسانی که واکسن نزده اند این قضیه نیاز به بررسی بیشتری دارد.

اگر سینوزیت درمان نشود در دراز مدت چه مشکلاتی برای بیمار به وجود می آورد

عوارض جدی سینوزیت را می توان به چند دسته تقسیم کرد، اول عوارض موضعی که در اطراف بینی حالت سلولیت و آبسه ایجاد میکند، دوم عوارض چشمی و در نهایت عارضه مغزی.

عوارض چشمی سینوزیت می‌تواند به عفونت‌های جدی چشم منجر شود، عوارض مغزی سینوزیت می تواند عوارض جدی و حتی کشنده به همراه داشته باشد،مانند آنسفالیت مغزی و مننژیت. این موارد از عوارض جدی سینوزیت است که درمان نشده و به آن بی توجهی شده است و به مرحله حاد رسیده است یعنی اگر سینوزیت درمان نشود و به مراحل خطرناک برسد، بسیار جدی و کشنده است.

آیا شستشوی سینوسها با سرم های فیزیولوژی کمکی به بهبود علائم بیماری می کند یا خیر ؟

قطعا یکی از بهترین راه هایی که جهت پیشگیری از سینوزیت و درمان سینوزیت موثر است، شستشوی بینی با سرم فیزیولوژی است که باعث می‌شود ترشحات بینی تخلیه شوند و هم و راه سینوس را باز می‌کند. مهمترین نکته در درمان سینوزیت این است که باید اقداماتی صورت گیرد که راه سینوس باز شود و این تخلیه سینوس ها به سمت بینی صورت بگیرد، اگر این کار انجام نشود حتی بهترین درمان ها موفق نخواهد بود اساس درمان این قضیه است، البته در مواردی که عفونت شدید باشد، آنتی بیوتیک هم استفاده می‌شود ولی در اکثر موارد درمان اصلی سینوزیت، آنتی بیوتیک نیست و شستشوی بینی و خوردن مایعات فراوان موثر است، مایعات باعث می شود ترشحات رقیق شده و غلیظ نشوند. بنابراین بهترین توصیه شستشو با سرم است که هم در پیشگیری و هم در درمان نقش اساسی دارد.

داروهایی که در طب سنتی توصیه می‌شود اعم از "عنبرنسا " و انواع بخورها آیا توصیه می‌شود؟

مصرف این قبیل داروها نه تنها مفید نیست بلکه در مواردی مضر است، استفاده از بخور در طب سنتی بسیار موثر است و این راهکار در طب نوین هم تجویز میشود.

بخور باعث می شود که تورم مخاط کمتر شود و در نتیجه درد کاهش پیدا کند و ترشحات به راحتی تخلیه شوند خصوصا بخورهای سرد اثرات ضد تورمی بیشتری نسبت به بخورگرم دارد اما درمان های متفرقه ای که در طب سنتی تجویز می شود مانند استفاده از دود عنبر نسا اثرات تخریبی دارند و بنابراین توصیه نمی شود، بخور اکالیپتوس، بابونه و حتی بخور آب ساده برای کاهش علائم بیماری و همچنین پیشگیری موثر است.

مهمترین اشتباه در درمان سینوزیت کدام است؟

نکته مهم این است که هر سردردی سینوزیت نیست اغلب مواردی که به غلط سینوزیت تشخیص داده شده و برای درمان استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها، مطرح شده اشتباه بوده و ضرر آنها خیلی بیشتر از منفعت آنهاست به نحوی که اگر پزشکان این داروها را تجویز نکنند، بیمار سود بیشتری می‌برد. در اغلب موارد کسانی که سردرد دارند، مبتلا به سردردهایی هستند که به عنوان سردردهای عصبی شناخته می شوند و یا به علت آلرژی ایجاد می شوند. کسانی که آلرژی دارند زمانی که در معرض باد سرد قرار می گیرند سردرد میگیرند اما این قضیه معمولا با سینوزیت اشتباه گرفته می‌شود و یک اشتباه درمانی است. بنابراین در ابتدا باید بفهمیم که این سردرد سینوزیتی است یا خیر.

بیشتر بدانید : چگونه عفونت سینوس را درمان کنیم؟

آخرین یافته ها در درمان سینوزیت و تشخیص این بیماری کدامند؟

درمان دارویی سینوزیت مانند سابق است و هیچ تغییری نکرده است ، استفاده از مایعات فراوان، شستشو و بخور درمان های عمومی سینوزیت هستند اما در زمینه تشخیص یکسری اتفاقات جدیدی رخ داده البته به این دلیل که سابق برای درمان سینوزیت بیش از اندازه آنتی بیوتیک تجویز شده است، آنتی بیوتیک ها مقاومت درمانی ایجاد کرده‌اند .

امروزه از ترکیب دو آنتی بیوتیک متفاوت به طور هم زمان استفاده می شود و مهمترین کاری که برای تشخیص سینوزیت انجام می‌شود، بحث آندوسکوپی بینی و سینوس است ثابت برای تشخیص سینوزیت از رادیوگرافی ساده استفاده می‌کردند اما امروز تاکید می‌شود که رادیوگرافی ساده هیچ ارزشی در تشخیص سینوزیت ندارد و اصلاً توصیه نمی شود جز اینکه اشعه اضافی به بیمار می رسد بنابراین استفاده از رادیوگرافی ساده در تشخیص بیماری کنار گذاشته و بهترین ملاک تشخیص سی تی اسکن بینی و سینوس و بعد آندوسکوپی است که هم در تشخیص هم در درمان به خصوص در کسانی که عفونت سینوس مکرر دارند، کمک کننده است.

ضمن اینکه درمان تخلیه سینوس انجام می‌شود خود سینوس از پاتولوژی تمیز می شود، عواملی که باعث مقاوم بودن سینوس به درمان می شود مانند انحراف بینی ، پولیپ و اختلالات مادرزادی با آندوسکوپی قابل تشخیص و اصلاح است و بهترین روش همین آندوسکوپی است که خوشبختانه در کشور ما از نظر تشخیص و درمان به بهترین نفت صورت می‌گیرد.