سلامت نیوز: طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک این روزها در 7کانون در حال کشتن کل ‌و بزها و قوچ و میش‌هاست. این بیماری از دام اهلی به این حیوانات منتقل می‌شود. خشکسالی‌های اخیر حیات وحش را ناچار به استفاده کردن از آبشخورهای دام اهلی کرده است. سازمان دامپزشکی کل کشور البته نوید این را می‌دهد که در نیمه دوم سال این کانون‌ها کاهش یابد و از سال آینده به سمت ریشه‌کنی این بیماری حرکت کنیم.

به گزارش سلامت نیو به نقل از روزنامه همشهری ، علیرضا اکبرشاهی، مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک، PPR یک بیماری ویروسی است که صرفا دام سبک (گوسفند و بز) و بالطبع کل و بز و قوچ و میش را درگیر می‌کند. این بیماری هنوز در دنیا ریشه‌کن نشده ولی با وجود واکسن، امید به ریشه‌کنی آن به مانند طاعون گاوی وجود دارد. این بیماری حدود 12سال است که در ایران شیوع یافته‌است.

براساس آخرین گزارش‌ها از طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک، این بیماری اخیرا 16رأس از کل‌و بزها و قوچ و میش‌ها در پارک ملی سالوک در خراسان شمالی را به کشتن داده است. بیماری PPR در 7کانون در حال کشتن کل‌و بزها و قوچ و میش‌هاست. در روزهای قبل محیط‌بانان استان البرز 12لاشه از این حیوانات را در ارتفاعات البرز مرکزی کشف و منهدم کردند. اما براساس نظر کارشناسان، تعداد تلفات به‌مراتب بیشتر است. این بیماری که در برخی از کشورها ریشه‌کن شده، سالانه تعدادی از حیات وحش را نابود می‌کند.

براساس بررسی‌های صورت گرفته در سال1390 حدود 3میلیون رأس دام با اولویت دام‌هایی که در نزدیکی مناطق حفاظت شده حیات وحش زندگی می‌کنند‌‌ واکسینه شدند. در آن زمان 2500کانون بیماری در کشور شناسایی شده بود. همه ساله با توجه به افزایش واکسن تولید داخل و خرید واکسن خارجی میزان واکسیناسیون افزایش می‌یابد به‌طوری‌که در سال گذشته تعداد واکسیناسیون کشور به بیش از 35میلیون رأس دام اهلی رسید. در نتیجه تعداد کانون‌ها به 365کاهش یافت. این رقم به‌معنای کاهش 86درصدی در کانون‌های انتشار نسبت به سال 90به 99 است.

او از تعهد سازمان دامپزشکی کشور به سازمان جهانی بهداشت دام OIE یاد می‌کند و می‌گوید: طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک صرفا بیماری دام‌هاست و به انسان انتقال نمی‌یابد. این سازمان جهانی، پس از ریشه‌کنی طاعون گاوی، ریشه‌کنی طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک را در دستور کار خود قرار داده و قرار است تا سال2030 همه کشورها نسبت به ریشه‌کنی بیماری اقدام کنند.

سازمان دامپزشکی نسبت به تعهدی که به OIE دارد برنامه ملی ریشه‌کنی طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک را در ابتدای سال‌جاری در 5محور (مراقبت، تشخیص و واکسیناسیون، آموزش و ترویج، نظارت و ارزیابی) تدوین کرده است. قرار است طی 3سال متوالی که امسال سال اول آن است - در یک بازه زمانی مشخص - بیش از 90درصد جمعیت دام سبک کشور را با واکسن PPR به‌صورت رایگان واکسینه کند. طی شش‌ماهه اول سال با وجود کرونا، بیش از 60میلیون رأس دام را از جمعیت 71میلیون رأسی دام در کشور واکسینه کرده است.

علیرضا اکبرشاهی مخالف نظراتی است که معتقدند، سازمان دامپزشکی کشور امسال کم‌کاری کرده است و می‌گوید: نتیجه واکسیناسیون را در نیمه دوم سال خواهید دید. انتظار داریم که تا پاپان سال وقتی دیگر واکسیناسیون اثرگذاری خود را در دام‌های اهلی نشان دهد، کانون‌های درگیر کمتر شود. خوشبختانه دام‌هایی که حتی یک نوبت این واکسن را دریافت می‌کنند تا پایان عمر اقتصادی‌شان در برابر این بیماری مصون می‌شوند. تأثیر واکسیناسیون در دو سال بعدی برنامه بیشتر خواهد شد.

او گزارش می‌دهد که در هفت‌ماهه امسال نسبت به سال گذشته تعداد کانون‌های بیماری در دام اهلی افزایش چندانی نداشته است، یعنی از 167کانون به 169کانون رسیده است. در میان حیات وحش نیز تعداد کانون‌ها از 5مورد سال99 به 7کانون افزایش داشته است. او نیز علت این موضوع را آنچنان که مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست  گفت خشکسالی شدیدی عنوان کرد که امسال بخش وسیعی از کشور را دربرگرفته است.

به‌گفته شهاب‌الدین منتظمی یکی از نگرانی‌ها این است که در اثر فقر پوشش گیاهی که به دلیل کم‌آبی در کل کشور اتفاق افتاده است، حیات‌وحش سر از آبشخورهای دام اهلی و مزارع درآورند و شیوع بیماری بیشتر شود. بسیاری از چراگاه‌هایی که به‌عنوان مستثنیات در دل مناطق حفاظت‌شده وجود دارند، در سال‌های اخیر از دامداران و عشایر خریداری شده‌اند، ولی هنوز بخش‌هایی از آنها به‌عنوان مستثنیات وجود دارند. اگرچه دام اهلی بیشتر سر از آبشخورهای حیات‌وحش درمی‌آورد.

وی می‌گوید: عمده دلیل افزایش کانون‌های بروز بیماری طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک خشکسالی است. حیات وحش برای تامین آب و علوفه به مراتع دام‌های اهلی نزدیک شده‌اند و بالطبع از آنجا که حیات وحش قابل واکسیناسیون نیست، بیماری در آنها کشنده است. این بیماری به‌راحتی از راه آبشخورها و مراتع مشترک قابل انتقال است. از عمده دلایلی که امسال کانون‌ها افزایش داشته و حتی ممکن است همچنان افزایش یابد، تداوم تماس دام اهلی و حیات وحش است.

او ‌کاهش نیافتن کانون‌ها را در دو دلیل همیشگی می‌داند؛ قاچاق و سختی دسترسی به عشایر و می‌گوید: با افزایش قیمت ارز، قاچاق دام به‌خصوص از مرزهای کوهستانی غربی کشور افزایش می‌یابد. مشخص نبودن مرزهای غربی کوهستانی باعث شده بخشی از دام‌های کشور همسایه وارد ایران شود. حدود یک‌سوم دام سبک کشور متعلق به عشایر است و عمدتا به‌صورت پیاده دائم در حال جابه‌جایی هستند. این جابه‌جایی از مراتع عمدتا متعلق به حیات وحش است و کافی است که بخشی از این دام واکسیناسیون نشده باشند.

با همکاری‌ای که با سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده، دائم در حال پایش مناطق هستیم. مواد ضد‌عفونی‌کننده در اختیار آنها قرار داده‌ایم تا آبشخورها و تا جایی که ممکن است مراتع را ضد‌عفونی کنند و تلفات را برای نمونه‌برداری گزارش دهند.با سرد شدن هوا گله‌ها به هم نزدیک‌تر می‌شوند و احتمال انتقال بیماری دو چندان می‌شود. مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور در پاسخ به اینکه چرا دام عشایر در اولویت واکسیناسیون قرار نگرفته است، می‌گوید: واکسیناسیون دام عشایر جزو اولویت‌های ماست.

بخشی از دام عشایر که شاید به دو- سه میلیون رأس هم نرسد، در دسترس نبوده و واکسینه نشده‌اند. با سرد شدن هوا در ماه‌های آبان و آذر، عشایر دام‌هایشان را به ارتفاعات پایین‌تر و در دسترس‌تر خواهند آورد و قرار است در این ماه‌ها واکسیناسیون انجام شود. علاوه بر این فاز دوم و سوم این برنامه در فروردین تا خرداد به‌صورت تجمعی و فشرده اجرا خواهد شد. ریشه‌کنی بیماری طول خواهد کشید و پس از واکسینه کردن نوزادان به مرحله ریشه‌کنی نزدیک می‌شویم، اما رسیدن به این مرحله منوط به واکسیناسیون دام‌ها در کشورهای همسایه هم می‌شود. اما کاهش کانون‌های رخداد بیماری در نیمه دوم سال مورد انتظارمان است و به آن خواهیم رسید.

او بالا بودن میزان واکسیناسیون را ناشی از تولید واکسن توسط دو شرکت داخلی می‌داند و معتقد است واکسن طاعون نشخوار‌کنندگان کوچک توان صادر شدن به کشورهای همسایه را دارد و امیدوار است که کشورهای همسایه به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشند.