سلامت نیوز: یکی از اساسی‌ترین نیازهای هر دولت برای استحکام و تقویت کشور، اتکا بر جمعیت یا نیروی انسانی است؛ به همین سبب، در کشور ایران نیز بارها ازسوی مقام معظم رهبری بر لزوم تسهیل ازدواج جوانان و افزایش جمعیت تاکید شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو ،اما نیل به این هدف مستلزم ایجاد زیرساخت‌هایی در راستای تسهیل و تشویق جوانان به ازدواج و فراهم کردن شرایط فرزندآوری ازسوی آنان است. با توجه به خطراتی که از سال‌های دور درزمینه کاهش تعداد ازدواج جوانان و بالا رفتن سن ازدواج احساس شده بود، قانون تسهیل ازدواج جوانان با هدف رفع موانع اقتصادی، فرهنگی و معیشتی پیش روی ازدواج جوانان در تاریخ 27آذرماه1384 ازسوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد و هفتم دی‌ماه همان سال نیز به تایید شورای نگهبان رسید.
به‌طورکلی، این قانون در راستای تسهیل ازدواج جوانان، ارائه خدمات، وظایفی را برعهده نهادها و سازمان‌های مختلف قرار داده است. مواد قانون «تسهیل ازدواج جوانان» در حالی مسکوت مانده و کسی مسوولیت اجرای آن را نمی‌پذیرد که رهبر انقلاب بارها حتی به‌صورت مستقیم از این قانون سراغ گرفته‌اند و لزوم اجرای آن را یادآور شده‌اند.
اینجا این سوال مطرح می‌شود که چرا دولت‌ها علاقه‌مندی و توجهی به اجرای این قانون ندارند؟ اجرایی نشدن این قانون چه آسیبی را به جمعیت کشور وارد خواهد کرد؟سال۱۳۹۵ وقتی رهبر انقلاب سیاست‌های کلی خانواده را ابلاغ کردند، صریحا یکی از موارد سمت‌وسوی حرکت نظام را «ایجاد نهضت فراگیر برای ترویج و تسهیل ازدواج موفق و آسان» عنوان کردند.
گذاره «نهضت ترویج ازدواج آسان» از دل این سیاست‌های ابلاغی بیرون آمد اما به‌جز بر سر زبان‌ها و روی کاغذها به جایی نرسید و مانند باقی موارد ابلاغی این نامه، از سوی دولت مسکوت ماند. در بهمن‌ماه ۱۳۹۷ و در یکی از جلسات بررسی آسیب‌های اجتماعی هم رهبر انقلاب صراحتا نسبت‌به عدم اجرای قانون تسهیل ازدواج گلایه و از اجرایی نشدن آن ابراز نگرانی کردند؛ قانونی ۱۳بندی که در آن به توانمندسازی جوانان بر تشکیل خانواده تاکید شده است.
قانونی که در آن از صندوق اندوخته ازدواج جوانان، تامین مسکن موقت، پرداخت وام قرض‌الحسنه و مهم‌تر از همه آموزش‌های فرهنگی در بندها و ماده‌های قانون گفته شده است اما با وجود اینکه روزبه‌روز شرایط اقتصادی برای جوانان ما سخت‌تر می‌شود؛ این قانون تاکنون اجرایی نشده و پشت درهای بسته مانده است. بحران جمعیت کشور را تهدید می‌کند و تنها 25سال برای جوان‌سازی کشور فرصت داریم.
زمان طلایی اهمال دولت‌ها در اجرای قانون تسهیل ازدواج یک بحران بزرگ را برای کشور رقم خواهد زد. «صالح قاسمی»، پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان با اشاره به بی‌توجهی مسوولان به قانون «تسهیل ازدواج جوانان» گفت: «آمارها حاکی از آن است که نزدیک به ۹میلیون نفر در سن متعارف ازدواج هستند که اگر ازدواج می‌کردند زمینه‌ای برای فرزندآوری ایجاد می‌شد، حالا این اتفاق نیفتاده، به این دلیل که اجرای قانون تسهیل ازدواج که از سال۱۳۸۴ تصویب شده تاکنون معطل مانده است.»
این پژوهشگر با اشاره به اینکه دولت‌ها، شعارهای زیادی برای توجه به جوانان و ازدواج آن‌ها داده‌اند اما به آن عمل نکرده‌اند، افزود: «از همان سال۱۳۸۴ که قانون تسهیل ازدواج تصویب شد، هیچ‌کدام از دولت‌ها این قانون را اجرا نکردند؛ قانونی که مسوولان دولتی را موظف به ایجاد اشتغال جوانان و تامین مسکن آن‌ها کرده، در تمام این سال‌ها مغفول مانده است.»
صالحی با بیان اینکه توجه نکردن به قانون تسهیل ازدواج نه‌تنها به موضوع تجرد دامن زده، بلکه زمینه عدم فرزندآوری را نیز فراهم کرده است، توضیح داد: «از سال۱۳۹۳ به بعد شاهد کاهش تعداد تولدها در کل کشور بودیم که شیب آن دارد تندتر هم می‌شود، بخشی از علت این موضوع مربوط به کاهش آمار ازدواج در کشور است.»
چرا قانون تسهیل ازدواج اجرایی نمی‌شود؟
تعدادی از جزئیات قانون تسهیل ازدواج جوانان اجرایی و تعدادی در حد رسانه‌ای شدن باقی مانده است.صالح قاسمی: اجرای قانون تسهیل ازدواج که از سال۱۳۸۴ تصویب شده تاکنون معطل مانده است از بندهای این مصوبه می‌توان به اختصاص وام ودیعه مسکن به مزدوجان مستأجر، احداث مسکن و اجاره موقت به مزدوجان، استفاده از تالار، اردوگاه، باشگاه و فرهنگ‌سراهای در اختیار ادارات و نهادها برای برگزاری جشن عروسی، پرداخت موقت کمک‌هزینه به زوج‌های بیکار، فرهنگ‌سازی برای حذف رسم‌های دست وپاگیر ازدواج، تشویق جوان‌ها به برگزاری جشن‌های گروهی، نام‌گذاری روز اول ذی‌الحجه به‌عنوان روز ازدواج، طرح مباحث همسرگزینی در سرفصل‌های درسی دبیرستان، دانشگاه و رسانه‌ها، تشکیل کمیته سامان ازدواج متشکل از فرماندار، امام‌جمعه و رییس شورای شهر،
تعیین محل خدمت سربازان متاهل در نزدیک‌ترین پادگان و مرکز نظامی محل سکونت، پرداخت مستمری به سربازان متاهل حداقل دوبرابر سربازان مجرد، طرح جامع آموزش و مشاوره قبل و بعد از ازدواج، اولویت استخدام دولتی، وام اشتغال و مسکن با متاهل‌های واجد شرایط، پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی به دانشجویان متاهل دوبرابر دانشجویان مجرد، شرکت دانشجویان متاهل رشته‌های پزشکی در آزمون دوره‌های تخصصی، قبل از انجام خدمت سربازی؛ اشاره کرد که اگر تمام بندهای این قانون از همان 16سال گذشته به مرحله اجرایی شدن می‌رسید، بدون شک آمارهای تجردگرایی دختران و پسران این سرزمین بسیار کم بود و اکنون شاهد هشدارهای پی‌درپی سالمندی ایران از رسانه‌ها نبودیم.
به گفته کارشناسان قانون تسهیل ازدواج جوانان به سه دلیل عمده اجرایی نشده است:اشکال اول این است که این قانون، نهادهای مجری را به‌طور دقیق مشخص نکرده است. یعنی تکلیفی تعیین شده و حکمی بیان شده است که نهاد اجراکننده آن مشخص نیست؛ به همین دلیل وقتی قانون اجرا نمی‌شود نهاد ناظر نمی‌داند که مقصر کیست. از بند اول این قانون درباره تهیه مسکن تا بندهایی درباره حقوق ماهانه به زوجین و بندی که نهادهای عمومی و دستگاه‌های دولتی را موظف به در اختیار قرار دادن باشگاه‌های و تالارهای خود برای مراسم‌های عروسی می‌کند و... همه شامل مشخص نبودن نهاد اجرایی می‌شوند. وقتی می‌گوید دولت، مشخص نیست از کدام دولت صحبت می‌کند.
وقتی می‌گوید نهادهای عمومی معلوم نیست از کدام نهاد عمومی صحبت می‌کند. درواقع همه‌چیز مبهم و کلی است. دلیل دوم برای اجرایی نشدن قانون تسهیل ازدواج مشخص نبودن منابع مالی است؛ مثلا مشخص نیست که هزینه تاسیس صندوق اندوخته ملی جوانان باید از کجا بیاید. آخرین مورد هم عدم ضمانت اجراست.
در دل خود این قانون حکمی وجود ندارد که اگر کسی تخلف کرد و مواد قانون را اجرا نکرد، چه اتفاقی برای او می‌افتد. «محمدجواد محمودی»، کارشناس جمعیت و رییس سابق موسسه مطالعات جمعیت نیز در همین رابطه می‌گوید: «قانون تسهیل ازدواج باید در این 16سال اجرا می‌شد تا امروز با مشکلات ازدواج جوانان و به‌دنبال آن با مسائلی، چون بحران جمعیت جوان در کشور مواجه نشویم. درحال‌حاضر طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» در حال تصویب است و مراحل نهایی آن طی می‌شود.»
او با بیان اینکه در این طرح مشوق‌هایی در نظر گرفته‌شده که اجرای آن می‌تواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد، ادامه می‌دهد: «در این طرح به‌تمامی نکات موردنیاز برای افزایش جمعیت جوان در کشور پرداخته شده، از ازدواج بهنگام جوانان گرفته تا بیمه افرادی که نابارور هستند و برای داشتن فرزند، به درمان نیاز دارند. حتی در این طرح به تامین مسکن جوانان نیز اهمیت داده شده است.»
کارشناس جمعیت موضوع فرهنگ‌سازی را برای فرزندآوری نیز مهم می‌شمارد و می‌گوید: «در کنار تسهیل ازدواج جوانان در سنین کم و مشوق‌هایی برای فرزندآوری باید به فرهنگ‌سازی در این زمینه نیز توجه کنیم؛ زیرا درحال‌حاضر زوجینی هستند که هم از امکانات مالی برخوردارند و هم دارای شرایط فرزندآوری هستند اما قصد بچه‌دار شدن ندارند.»
نظر شما