سلامت نیوز:5 سال گذشت و بار دیگر ممنوع‌الخروجی یك زن ورزشكار توسط همسرش خبرساز شد. سه‌شنبه ۲۸ بهمن ماه، «سمیرا زرگری»، سرمربی تیم ملی اسكی آلپاین زنان ایران از حضور در رقابت‌های جهان بازماند و نتوانست شاگردان خود را به مقصد ایتالیا همراهی كند. سال ۱۳۹۴ بود كه ممنوع‌الخروجی «نیلوفر اردلان»،كاپیتان تیم‌ملی فوتسال زنان ایران نخستین زمزمه‌های اصلاح ماده ۱۸ قانون گذرنامه را شكل داد، اصلاحی كه می‌خواست لااقل گشایشی را در كار زنان شكل بدهد كه در موارد اضطرار، صرفا از سر كین‌جویی همسران خود از شركت در مجامع مهم بین‌المللی بازنمانند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ، گرچه 5 سال پیش به نظر می‌‌رسید كه دیگر فرصت اصلاح این ماده رسیده است و تجربه تلخ ممنوع‌الخروجی نیلوفر اردلان نباید تكرار شود، با وجود این، لایحه اصلاح نشد و قربانی دیگری از ورزش زنان گرفت. ممنوع‌الخروجی سمیرا زرگری طی هفته گذشته واكنش‌های مختلفی را به همراه داشته است. سرمربی تیم ملی اسكی آلپاین بانوان در واكنش نخست چندان تمایلی به بازگویی مسائل شخصی و خانوادگی‌اش نداشت.
در این میان نیز برخی از رسانه‌ها علت ممنوع‌الخروجی زرگری را «اختلافات خانوادگی» اعلام می‌كردند و به منتظر واكنش فدراسیون اسكی ایران بودند. این فدراسیون مشخصا توضیح رسمی در قبال ممنوع‌الخروجی سرمربی خود نداد، اما یك منبع آگاه از این فدراسیون درگفت‌وگو با یكی از رسانه‌ها عنوان كرده بود كه این فدراسیون نهایت تلاش خود را در روزهای منتهی به اعزام برای حضور زرگری در ایتالیا انجام داده است، اما ممنوع‌الخروجی سمیرا زرگری رفع نشد و مسوولیت امور به «مرجان كلهر» عضو با سابقه تیم ملی اسكی آلپاین سپرده شد.
گمانه‌ها در ارتباط با علت اصلی ممنوع‌الخروجی زرگری ادامه داشت تا اینكه سرمربی تیم اسكی آلپاین زنان نخستین واكنش خود را در صفحه شخصی اینستاگرامش منتشر كرد و با توضیحاتی كه داد، سویه دیگری از ضرورت اصلاح ماده ۱۸را نشان داد. زرگری نوشته بود:«روزها، ماه‌ها و سال‌هاست كه شغل من از طرف شوهرم مسخره می‌شود.شوهری كه امریكا به دنیا آمده و در ایران هم بزرگ نشده است. دلایل دیگر ممنوع‌الخروجی را هم خواهم گفت.» زرگری همچنین خطاب به مسوولان نوشته بود: «فقط به حمایت مسوولان محترم نیاز دارم چون سال‌هاست برای پرچم كشورم زحمت كشیده‌ام و عاشق كشورم هستم.» اشاره سرمربی تیم اسكی به محل تولد همسرش از واكنش كاربران فضای مجازی دور نماند، محور اصلی این واكنش‌ها حول این بحث بود كه انتقام‌جویی با توسل به این ماده، صرفا به مردانی محدود نمی‌شود كه داخل ایران زندگی می‌كنند و توسل همسری كه در یك فرهنگ دیگر بزرگ شده است، نشان می‌دهد كه این ماده بیش از آنكه از لحاظ قانونی در خدمت صیانت خانواده باشد، محملی است برای انتقام و تلافی.
متعاقب انتشار واكنش‌های متعدد به ممنوع‌الخروجی سمیرا زرگری، یوسف اتفاق، همسر او در حساب كاربری خود ر اینستاگرام نوشت: «خانم زرگری گرامی، علت ممنوع‌الخروجی شما ناشی از رفتارهای نادرست و گفتار ناشایست و خلاف شأن یك ورزشكار به عنوان الگوی زنان ورزشكار با همسرتان، اینجانب یوسف اتفاق می‌باشد.» اتفاق در این پست اینستاگرامی اعلام آمادگی كرده بود كه وكیل و شخص او می‌توانند پاسخگوی سوالات تمام شبكه‌های بین‌المللی باشند، اما چندان تمایلی از سوی مخاطبان برای گفت‌وگو با این مردی نبود كه بهانه‌اش برای محروم كردن همسر، «رفتار نادرست» و «گفتار ناشایست» بود.
صحبت‌های اتفاق از تیغ تیز انتقادهای فعالان حوزه زنان در امان نماند. سمیرا زرگری بعدتر در صفحه اینستاگرامش اعلام كرد كه خواستار اجازه خروج از كشور برای همه زنان است. رقابت‌های مارپیچ بزرگ وكوچك مسابقات قهرمانی جهان به میزبانی ایتالیا روز شنبه با حضور دختران اسكی‌باز ایران در مارپیچ كوچك به پایان رسید و سمیرا زرگری نیز این بار با ایسنا گفت‌وگو كرد.
گفت‌وگوی سرمربی تیم ملی اسكی آلپاین با این خبرگزاری در وهله اول دغدغه‌های او را نسبت به مسابقات نشان می‌داد. زرگری از دشواری‌های تمرین در روزهای شیوع كرونا، كمبود امكانات برای دختران اسكی‌باز ایران و توانایی دختران اسكی‌باز ایران گفته و اشاره كرده بود كه طی این مدت از طریق تماس تصویری با شاگردان خود در ارتباط بوده است. زرگری ابراز خوشحالی كرده بود كه حواشی ممنوع‌الخروجی او، لااقل به دیده شدن اسكی دختران ایران منجر شده است، او گفته بود:
«شاید كسی اسكی دختران ایران را نگاه نمی‌كرد اما الان معلوم شد كه آنها چقدر تلاش می‌كنند. خیری بود و از این بابت خیلی خوشحال هستم.» در انتهای این گفت‌وگو، زرگری از تماس آقای صالحی‌امیری، رییس كمیته ملی المپیك خبر داده و اشاره كرده بود كه این كمیته قول مساعدت داده است.با گذشت چند روز از انتشار گسترده خبر ممنوع‌الخروجی سمیرا زرگری، معاونت امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری نیز به این مساله واكنش داد.
معصومه ابتكار در حساب توییتری خود نوشت: «اصلاح چنین قوانینی نیازمند پشتوانه فقهی-حقوقی و همكاری قواست. معاونت رییس‌جمهوری در امور زنان و خانواده با برگزاری نشست و تهیه سند پشتیبان با همكاری دانشگاه مفید قم، «لایحه اصلاح بند ۳ ماده ۱۸ قانون گذرنامه و الحاق یك تبصره به آن» را نیز علاوه بر «لایحه حفظ كرامت و حمایت از زنان...» تهیه كرده است.»
علاوه بر ابتكار، اشرف گرامی‌زادگان، مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری نیز به ایسنا گفت: «باعث تاسف است كه هنوز پس از این همه فراز و فرودی كه در جامعه رخ داده است ما همچنان اندرخم یك كوچه‌ایم. این ممنوع‌الخروجی آن هم برای زنان توانمند كه با هدف ارتقای جایگاه ملی كشور صورت می‌گیرد، نشان از آن است كه نتوانسته‌ایم دركشورمان حقوق زنان را ادا كنیم و كرامت آنان را پاس بداریم. وقتی اجازه داده می‌شود شخصیت و هویت مستقل زنان اینچنین گستاخانه زیر سوال برود.»
گرامی‌زادگان با انتقاد از عدم ورود مسوولان و اعتراض آنها به این ناحقی اشاره كرده بود كه دادستان كل كشور بنا به شرح وظایف خود با استناد به تبصره ماده ۲۹۲ قانون آیین دادرسی كیفری مصوب ۱۳۹۲ می‌تواند در موضوع رفع ممنوعیت خروج از كشور به عنوان مدعی‌العموم ورود كند و این راه‌حل هم‌اكنون موجود است.اصلاح ماده ۱۸ قانون گذرنامه اما پیش از این در زمان معاونت شهیندخت مولاوردی و متعاقب انتشار خبر ممنوع‌الخروجی نیلوفر اردلان مطرح شده بود.
كاپیتان تیم ملی فوتسال بانوان به خواست همسر خود، «مهدی توتونچی» و با این ادعا ممنوعالخروج شده بود كه «مادر به جای ورزش باید مراقب بچه‌اش باشد.» نیلوفر اردلان مدتی بعد با پیگیری‌های فدراسیون فوتبال وقت و اجازه دادستان، توانست در اردوی تیم ملی فوتسال در مكزیك حضور پیدا كند. این در حالی بود كه همسرش تجدیدنظری درخصوص ممنوع‌الخروجی او نكرده بود.
مهر سال ۱۳۹۴ مولاوردی در نشست خبری به مناسبت روز خانواده با اشاره به دریافت ۱۰۴۰ ایمیل و نامه و بیش از ۱۱ هزار امضا، از ضرورت بررسی تبصره‌های قانون گذرنامه مصوب ۱۳۵۲ خبر داده و گفته بود:«هدف ما ایجاد تبصره‌هایی برای حضور زنان در مجامع علمی، فرهنگی و ورزشی در سطح جهانی است.» معاون وقت رییس‌جمهور در امور زنان در این نشست تاكید كرده بود كه هدف اصلاح قانون است و نه تغییر آن. مولاوردی اشاره كرده بود كه «در حال حاضر در تعامل با مراجع عظام برای همفكری و هم‌اندیشی جهت پیشبرد این موضوع هستیم.»
مولاوردی در این نشست تاكید كرده بود كه منظور از اصلاح قانون، حذف اجازه شوهر برای خروج زن از كشور نیست و این اصلاح صرفا متوجه برخی از زنان و در شرایط اضطرار خواهد شد. دو سال بعد از اظهارنظر مولاوردی، «زهرا نعمتی»، پرچمدار بازی‌های المپیك ۲۰۱۶ ریو و قهرمان پارالمپیك ۲۰۱۶ ریو در رشته تیر وكمان از سوی همسرش ممنوعالخروج شد. «رهام شهابی‌پور»، همسر زهرا نعمتی كه خود نیز از اعضای تیم تیر وكمان ایران بود، در این باره گفته بود:«بعد از بازی‌های پارالمپیك ۲۰۱۶ ریو، زهرا نعمتی بنا بر دلایلی منزل را ترك كرد و با وجود اینكه چندین بار خواستار بازگشت او به منزل بودم، از زندگی با من امتناع كرد و حتی درخواست طلاق داد.
پس از این اتفاق، او را ممنوعالخروج كرده‌ام تا نتواند در هیچ تورنمنت برون‌مرزی‌ای شركت كند.»ممنوعالخروج شدن زهرا نعمتی بار دیگر محرك اصلاح این ماده شد. مولاوردی در مرداد ۱۳۹۶ اعلام كرد، اصلاح گذرنامه به عنوان یك طرح تقدیم هیات رییس مجلس شورای اسلامی شده است. پروانه سلحشوری، رییس فراكسیون زنان مجلس دهم شورای اسلامی نیز گفته بود كه طرح اصلاح قانون گذرنامه در راستای تسهیل امكان خروج زنان از كشور در شرایط اضطرار با قید دو فوریت تقدیم هیات رییسه مجلس شده است.
این اصلاحیه به گفته سلحشوری، این امكان را به زنان فعال در حوزه‌های مختلف ورزشی، اقتصادی و علمی می‌داد تا بتوانند در موارد اضطرار امكان خروج از كشور را داشته باشند. این تبصره علاوه بر این شامل خروج از كشور برای معالجه نیز می‌شد و تایید آن نیز به عهده دادستان بود. فاطمه ذوالقدر، عضو هیات رییسه فراكسیون زنان مجلس دهم شورای اسلامی نیز در مورد طرح اصلاح قانون گذرنامه گفته بود كه طرح مجلس پس از ماجرای زهرا نعمتی تدوین شده و با قید دوفوریتی و امضای ۱۷ عضو فراكسیون زنان به مجلس تقدیم شده است.
با وجود تلاش مجلس دهم، اصلاح قانون سال ۱۳۵۲ ناكام ماند و همچنان ممنوعالخروج كردن زنان می‌تواند در مواقع بحران خانواده نقش گروكشی را بازی كند. به گفته پروانه مافی، نماینده مردم تهران در مجلس دهم، علت ناكامی این طرح مخالفت نمایندگان مرد در مجلس و اصرار آنها برای نظارت مردانه در خروج زنان از كشور بود.
با گذشت حدود ۵ سال از زمان طرح اصلاح تبصره ۳ ماده ۱۸ قانون گذرنامه، همچنان خروج زنان از كشور در ید مردان است و این قانون قدیمی نتوانسته خود را منطبق بر واقعیت‌های عیان جامعه كند. جهت‌گیری همسران این سه زن ورزشكار و اظهارنظرهای هر سه آنها در یك امر مشترك است اینكه قانون به عنوان دستاویزی برای گروكشی و لجاجت بدل شده، اینجا روح قانون است كه از بین می‌رود، اینجا قانون دیگر در حمایت از نهاد خانواده برنمی‌خیزد.
نگاهی كوتاه به زندگی این سه زن ورزشكار پس از ممنوع‌الخروجی آنها توسط همسران‌شان نشان می‌دهد كه سال‌ها پیش این قانون باید خود را با عرف و واقعیت جامعه هماهنگ می‌كرد تا به بستری برای سوءاستفاده برخی بدل نشود. تا زمان اصلاح این ماده، سمیرا زرگری آخرین قربانی این قانون نخواهد بود. اما آیا طرحی كه در مجلس دهم ناكام ماند، می‌تواند در مجلس یازدهم به ثمر بنشیند؟ طی هفته گذشته فراكسیون زنان مجلس یازدهم كمتر واكنشی به این مساله نشان نداده است. با وجود این، ورزش زنان تا چه زمانی باید قربانی بدهد تا بلكه یك ماده و یك تبصره به نفع آنان تغییر كند؟
با گذشت حدود ۵ سال از زمان طرح اصلاح تبصره ۳ ماده ۱۸ قانون گذرنامه همچنان خروج زنان از كشور در ید مردان است و این قانون قدیمی نتوانسته خود را منطبق بر واقعیت‌های عیان جامعه كند. جهت‌گیری همسران این سه زن ورزشكار و اظهارنظرهای هر سه آنها در یك امر مشترك است، اینكه قانون به عنوان دستاویزی برای گروكشی و لجاجت بدل شده. اینجا روح قانون است كه از بین می‌رود، اینجا قانون دیگر در حمایت از نهاد خانواده برنمی‌خیزد.
نظر شما