سلامت نیوز:موافقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور با انتقال آب خزر که از جنگل‌های هیرکانی می‌گذرد تا به سمنان برسد، واکنش اعتراض‌آمیز کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی، فعالان و رسانه‌های این حوزه را برانگیخت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،«هادی کیادلیری» رئیس انجمن جنگل‌بانی ایران و «حجت میان آبادی» پژوهشگر دیپلماسی آب، انتقال آب خزر به سمنان را آخرین راهکاری می‌دانند که باید روی میز اجرایی مدیران بیاید. آنها می‌گویند این انتقال به بحران‌های اجتماعی منجر میشود. موافقت «عیسی کلانتری» با اجرای پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب خزر به سمنان در حالی رسانه‌ای شده که پروژه انتقال آب خزر به سمنان برخلاف قانون، ارزیابی زیست محیطی ندارد.
انجمن جنگل‌بانی ایران نیز در واکنش به این موافقت، خواستار توقف فوری این طرح و ورود سازمان بازرسی کل کشور به پرونده شده است. منابع طبیعی هم تخریب جنگل‌های هیرکانی و ایجاد پساب و شورآبه در منطقه را دلیل مخالفت صریح خود با طرح انتقال آب اعلام می‌کند.انتقال آب خزر به سمنان اقتصادی نیستهادی کیادلیری به هزینه بسیار بالای این طرح اشاره می‌کند و آن را غیراقتصادی می‌خواند.
به گفته او پمپاژ هر مترمکعب آب دریای خزر 14 هزار تومان هزینه می‌برد و شیرین کردن هر مترمکعب آب یک دلار می‌خواهد. یعنی ما با یک هزینه بسیار بالایی رو‌به‌رو هستیم در حالی که مثلاً برای صنایع هر مترمکعب آب 400 تومان هزینه دارد. او می‌گوید:«بنابراین شاید انتقال آب برای صنایع اقتصادی باشد ولی قطعاً برای شرب و کشاورزی نیست.»
او همچنین اعتقاد دارد که وضعیت آبی سمنان حالت بحرانی ندارد اما استان‌های دیگری مثل سیستان و بلوچستان و کرمان وضعیت بحرانی آبی دارد. او و فعالان حوزه می‌پرسند چرا باید برخی تصمیم گیری‌ها روی مسائل محیط زیستی سایه بیفکند و چنین طرحی را برای استانی که وضعیت بحرانی ندارد بنویسند؟
«کیادلیری» همچنین به مشکل آب در مازندران و گیلان اشاره و پیش‌بینی می‌کند که انتقال آب خزر به سمنان مشکلاتی را برای منطقه به دنبال دارد، او هشدار می‌دهد که رودخانه‌های دائمی در ارتفاعات استان‌های شمالی به دلیل خشکسالی در حال فصلی شدن هستند که می‌تواند به تنش آبی بیشتری در استان‌های سبز کشور منجر شود.
این کارشناس یکی از دلایل بیماری‌ها و آفت‌هایی را که به جان جنگل‌های هیرکانی افتاده به دلیل خشکسالی در این منطقه می‌داند. او می‌پرسد وقتی مردم منطقه مشکل آب دارند آیا اجازه می‌دهند تا آب خزر شیرین و به استان دیگری برود؟ او ایجاد تنش‌هایی چون تنش‌های آبی در اصفهان، یزد، خوزستان و لرستان را یکی دیگر از پیامدهای این طرح می‌داند و می‌گوید: «این طرح به دلیل امضای کنوانسیون خزر(کنوانسیون تهران) هم ما را وارد مسائل دیگری می‌کند.»
کنوانسیون تهران سال 92 مطرح شد و رئیس جمهوری هم آن را در سال 94 ابلاغ کرد. به گفته هادی کیادلیری از جمله پروتکل‌های این کنوانسیون جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی و حفظ تنوع زیستی خزر است که ایران هم پذیرفته تا حافظ آن باشد. او می‌گوید:
«حال این سؤال پیش می‌آید اگر هزاران میلیارد تومان صرف انتقال آب خزر به سمنان شود و صنایع و جمعیت جدیدی در این منطقه مستقر شوند اما رژیم حقوقی دریای خزر اجازه بهره‌برداری از آن را ندهد تکلیف مردمی که در این منطقه جذب شده‌اند چه میشود؟»او پرسش‌های دیگری هم دارد.
هادی دلیری سؤال می‌کند اگر دولت‌های بعدی جلوی این طرح را گرفتند تکلیف میلیاردها تومان هزینه‌ای که برای این طرح شده و نیمه‌کاره رها شده است چه میشود؟انجمن جنگل‌بانی ایران هم در بیانیه‌ای می‌گوید این طرح بیش از ۴ هزار اصله درخت قطع-ممنوع «اُرس» و بیش از ۲۶ هزار اصله درختان جنگلی هیرکانی (و بیش از ۵۰ هزار پایه با احتساب درختچه‌های جنگلی) به همراه چندین میلیون تُن خاک مرغوب جنگلی در طول مسیر را نابود می‌کند.
به‌گفته هادی کیادلیری این طرح یکپارچگی اکوسیستم منطقه را نیز به هم می‌زند. کارشناسان منابع طبیعی کشور نیز بارها در گفت‌و‌گو با «ایران» یکی از دلایل زمین لغزش‌ها، نشست زمین و... را طرح‌های غیراصولی چون انتقال آب دانسته‌اند. پیامد تلخ این پروژه‌ها در سیل فروردین سال‌جاری خسارت بسیار سختی به چند استان کشور زد و بسیاری از هموطنان را بی‌خانمان کرد.
کیادلیری به قطب صنعت ایران یعنی اصفهان اشاره می‌کند و می‌گوید: «اصفهان 170 میلیون مترمکعب آب می‌خواهد اما نیاز صنایع سمنان را 450 میلیون مترمکعب آب پیش‌بینی کرده‌اند، مگر قرار است چه اتفاقی در سمنان بیفتد که چنین نیازی(بیشتر از قطب صنعتی) را برای آن پیش‌بینی کرده‌اند؟» به گفته او هیچ مستندات جمع‌بندی شده‌ای وجود ندارد که پاسخ این پرسش‌ها را بدهد!
او اعتقاد دارد که باید مشکل سمنان را در داخل سمنان حل کرد. کیادلیری با اشاره به فرسوده بودن 30 درصد لوله‌های آب و کشت سنتی در سمنان می‌گوید همین دو مورد تکلیف سمنان را حل می‌کند. کارشناسان اعتقاد دارند به‌جای انتقال آب خزر باید وضعیت لوله‌های فرسوده و کشت سنتی را اصلاح کرد. کیادلیری در نهایت می‌گوید:
«سازمان حفاظت محیط زیست چطور بدون ارزیابی فنی با اجرای این طرح موافقت کرده.» عیسی کلانتری در نامه خود به اردکانیان وزیر نیرو می‌نویسد اجرای پروژه بلامانع بوده و ضوابط اجرایی زیست‌محیطی بعد از یک ماه به وزارت نیرو ابلاغ می‌گردد.
منتقدان طرح می‌پرسند سازمان حفاظت محیط زیست چطور پیش از انجام ارزیابی زیست‌محیطی با طرح موافقت کرده؟ مگر نتایج ارزیابی‌های زیست‌محیطی نباید تکلیف موافقت یا مخالفت پردیسان را با یک طرح مشخص کند؟!حجت میان‌آبادی پژوهشگر آب نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» نگاه صرف اقتصادی یا محیط زیستی به طرح‌های آبی را یک مسأله قابل تأمل می‌داند و می‌گوید:
«طرح‌های آبی دارای ابعاد اجتماعی، سیاسی، حقوقی و... است که متأسفانه در اجرای طرح نادیده گرفته می‌شوند.» او همین بخشی‌نگری و نگاه صرف اقتصادی در دهه 70 را باعث خشک شدن دریاچه ارومیه، زاینده‌رود، گاوخونی، طشک و بختگان می‌داند و می‌گوید: «غفلت از ابعاد سیاسی و اجتماعی این طرح در آینده‌ای نه چندان دور کشور را وارد تنش‌های جدیدی خواهد کرد.»
به اعتقاد میان‌آبادی طرح انتقال آب خزر هم به لحاظ اقتصادی و زیست‌محیطی اشکالات زیادی دارد و هم به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، حقوق ملی و بین‌المللی پیامدهای جدی به‌وجود می‌آود. او اعتقاد دارد این مسائل از دید مسئولان، دانشگاهیان و فعالان محیط زیست مغفول مانده است.
این پژوهشگر به عدم انجام مطالعات مدیریت تقاضا در مقصد(سمنان) اشاره می‌کند و می‌گوید: «این طرح قرار است با هزینه‌ای 10 هزار میلیارد تومانی اجرا شود اما یک جلد گزارش از مدیریت تقاضا تهیه نشده است.» هیچ مطالعه‌ای که هزینه اجتماعی و اقتصادی آن را نشان دهد وجود ندارد.
میان‌آبادی هم انتقال آب را آخرین راهکار می‌داند. کارشناسان منتقد دیگر هم این اعتقاد را دارند، آنها می‌گویند انتقال آب آخرین راهکاری است که بسیاری از دولتمردان کشورهای دیگر آن را به بایگانی فرستاده‌اند.موافقت محیط زیست لرزه بر اندام جنگل‌های هیرکانی هم انداخته است. این جنگل‌ها به تازگی در فهرست جهانی یونسکو ثبت جهانی شده‌اند.
محسن موسوی رئیس منابع طبیعی مازندران هم اعتقاد دارد که تیر انتقال آب دریای خزر بر قلب جنگل‌های هیرکانی می‌نشیند. او به ایسنا می‌گوید: «ما در ۹ بند با این پروژه مخالفت کردیم.»به‌گفته موسوی بیش از ۱۱ کیلومتر از مسیر پیشنهادی انتقال لوله آب از جنگل‌های هیرکانی عبور می‌کند که در صورت اجرای پروژه تخریب زیادی برای جنگل دارد.
او همچنین می‌گوید:«از سوی دیگر با توجه به عملیات خاکریزی و خاکبرداری هیچ‌گونه تمهیداتی درباره مدیریت منابع خاکی ارائه نشده است.» عدم مدیریت منابع خاکی و افزایش فرسایش خاک یکی از مهم‌ترین دلایل خسارت‌بار شدن سیل نوروزی ایران بود. مازندران هم از این سیل خسارت زیادی دید. قطع درختان و جنگل‌خواری از جمله دلایلی است که سیل استان‌های شمالی از جنگل مازندران و گلستان را هر سال خسارت‌بار‌تر می‌کند.
زمین لغزش‌ها به گفته کارشناسان منابع طبیعی این استان‌ها را تهدید می‌کند و این طرح می‌تواند زمین‌لغزش‌های خفته زیادی را در جنگل‌های شمالی بیدار کند؛ بیداری که کابوس‌های زیادی برای جوامع انسانی آن خواهد ساخت.مدیر کل منابع طبیعی استان مازندران دلنگرانی‌های دیگری هم دارد. او می‌گوید:
«از جمله دیگر دلایل مخالفات منابع طبیعی با طرح انتقال آب دریای خزر این است که در طول مسیر پیشنهادی پنج ایستگاه پمپاژ در حوزه استان مازندران پیش‌بینی شده اما هیچ‌گونه امکان مطالعه نقشه قابل بررسی برای نحوه انتقال نیروی برق به این ایستگاه‌ها در مناطق جنگلی داده نشده است.»
او به پروژه شیرین کردن آب دریای خزر اشاره می‌کند و می‌گوید:«از هر پنج لیتر آب دریا دو لیتر قابل شیرین کردن و ۳ لیتر شورابه و پساب است. او می‌پرسد: «محیط زیست باید پیش‌بینی کند که با این حجم شورابه و پساب قرار است چه کار کند؟»
به‌گفته او منابع طبیعی نظر کارشناسی و فنی خود را درباره طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان اعلام کرده اما این نظرات کارشناسی هم نتوانسته است جلوی انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی کشور را بگیرد.
نظر شما