سلامت نیوز: پدیده کودکان کار و خیابانی یکی از معضلات گریبانگیر اکثر شهرهای بزرگ و جوامع توسعه یافته و در حال توسعه است. عواملی چون کم‌کاری نهادهای خانواده و مدرسه، فقر اقتصادی، خانواده‌های کودکان خیابانی و ناتوانی آنها در انطباق با شیوه‌های زندگی شهرهای بزرگ، آلودگی و آسیب‌زا بودن محلات حاشیه شهری، فقدان نظارت کافی از سوی سازمان‌های مسئول و الگوهای نادرست کنش متقابل بین شهروندان و کودکان خیابانی، همه دست به دست هم داده‌اند تا پدیده کودکان خیابانی که عمدتا کودکان کار در خیابان هستند، به عنوان مشکلی بزرگ در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور خودنمایی کند.
به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: این کودکان سر چهار‌راه‌ها، اماکن عمومی، وسایل حمل‌و نقل عمومی، کارگاه‌ها و... مشغول و مجبور به کار و امرار معاش هستند. آنها در کوره‌های آجرپزی حاشیه شهر، کارگاه‌های دوزندگی در بازارها و... حضور دارند و در دستان کوچک خود جای کاغذ و قلم، آجر، سوزن، فال، گل و... گرفته‌اند. ناهید خداکرمی، منتخب پنجمین دوره شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به اهمیت بحث ساماندهی کودکان کار و خیابان برای شورای پنجم می‌گوید: «کودکان کار معلول آسیب‌های اجتماعی فراوانی مانند بیکاری، اعتیاد، مهاجرت، فقر و... هستند. نگاه به این کودکان نباید نگاهی قهرآمیز و همراه با برخوردهای سلبی باشد. وظیفه داریم تا علت به وجود آمدن این پدیده را آسیب‌شناسی و سپس با پیشگیری به درمان بپردازیم. »
برنامه شورای پنجم شهر تهران برای رسیدگی و ساماندهی کودکان کار و خیابان چیست؟
وجود کودکان کار و خیابان ناشی از مشکلات اساسی كلان شهر تهران است. در حال حاضر شورای پنجم وارد جزئیات برنامه رسیدگی و سازماندهی کودکان کار نشده است. با نگاه جامع در حوزه سلامت شهروندان تهرانی می‌توان لزوم رسیدگی به وضعیت آسیب‌های اجتماعی را دریافت. حضور کودکان کار علاوه بر آنکه چهره شهر را رنج آور می‌کند، خود منشأ بسیاری از مشکلات است که در آینده شهر را درگیر خود می‌کند. شورا مسائل کودکان کار، زنان بدسرپرست و بدون سرپرست و همه شهروندان درگیر با معضلات فقر، بیکاری، بی‌خانمانی و اعتیاد را بررسی می‌کند. نگاه شورا به کودکان کار، نگاهی صرفا درمانی و تسکینی نیست. اقدامات شورا شامل پیشگیری، تشخیص علت، درمان و بازتوانی این کودکان است.
برخوردهای سلبی را در مواجهه با کودکان کار چقدر موثر می‌دانید؟
کودکان کار حاصل عملکرد مدیریت شهری و دولت هستند.این کودکان گناهی را مرتکب نشده و محصول یک بیماری اجتماعی هستند. بنابراین برخورد سلبی و کنترلی پاسخگوی حل این معضل نیست. قطعا توجه به نیازهای اولیه، وضعیت اجتماعی و اقتصادی این کودکان و خانواده‌های آنها می‌تواند از ورود آنها به دنیای کار در سنین کودکی جلوگیری کند و دید شورا به این کودکان از این حیث است. شورا به یک برنامه سازمان‌یافته نیاز دارد که بر اساس وضعیت موجود و نگاه به آینده تدوین شده باشد. باید این کودکان به‌گونه‌ای منسجم ساماندهی شوند و هیچ‌گونه برخوردهای سلبی، مقطعی و کنترلی با آنها موثر نخواهد بود. حفظ حرمت این کودکان و خانواده آنها حائزاهمیت است، زیرا این کودکان نیاز به حمایت، امنیت و آرامش دارند.
برنامه شورا برای کنترل بزهکاری احتمالی این کودکان در سطح شهر چیست؟
مدیریت بزهکاری در سطح شهر یک مدیریت چند بعدی است و باید همه سازمان‌های مربوطه به آن ورود کنند. به شرط رفع نیازهای اولیه این کودکان، فراهم‌آوری سرپناه مناسب، امکان آموزش و كسب مهارت در مدارس، کنترل بزه در این کودکان بسیار آسان می‌شود. در صورتی که این کودکان همچنان در خیابان بمانند، ممکن است بزهکار شوند و باید به ناچار آنها را دستگیر کرد و به مراکز بازپروری تحویل داد. نگاه پیشگیرانه و توانمندسازی این کودکان در کنترل بزه موثر است.
اقدامات شورا در رسیدگی به بحث آسیب‌های‌اجتماعی چیست؟
شورا تا زمانی که در زمینه آسیب‌های اجتماعی اطلاعات دقیق نداشته باشد نمی‌تواند برنامه‌های خود را به صورت شفاف اعلام کند. در مرحله اول وضعیت، وسعت و اهمیت آسیب‌های اجتماعی در شهر از نظر محله محوری، کودک محوری و زنان آسیب‌دیده باید بررسی شود و اقدامات گذشته باید ارزیابی مجدد شوند و برمبنای وسعت مساله آسیب‌اجتماعی در شهر، برنامه‌های شورا را به صورت هدفمند و با پر رنگ‌كردن بعد نظارتی شورای‌شهر پیش ببریم.
مهم‌ترین علت بروز ناکارآمدی در مدیریت این کودکان چیست؟
به هر حال مدیریت شهری طی این سال‌ها به ویژه هر زمان كه با نهادهای مدنی مشاركت داشته خوب عمل کرده است، اما ضعف‌هایی وجود دارد. یکی از علل بروز این ضعف‌ها معضلات بیکاری، مهاجرت، اعتیاد و... هستند که منجر به ایجاد آسیبی به نام کودکان کار می‌شوند. دلیل اینکه در عدم بروز این آسیب و کاهش تعداد این کودکان موفق نبودیم وجود این عوامل است. شهرداری و شورای شهر به تنهایی نمی‌توانند مشکل را حل کنند و باید بتوان همگرایی و هم‌افزایی بین سازمان‌های دخیل در این حوزه مانند وزارت بهداشت، بهزیستی، وزارت تعاون و رفاه اجتماعی، شورای شهر، شهرداری مناطق، فرمانداری و استانداری، نیروی انتظامی و قوه‌قضائیه ایجاد کرد و هر سازمانی نقش خود را منطبق با برنامه طراحی شده برای مدیریت این آسیب انجام دهد. قطعا در این صورت ضمن کاهش هزینه‌ها خدمات بهتری نیز ارائه می‌شود، شهروندان شاهد چهره رنجور کودکان کار نیستند و وضعیت موجود را در حد مطلوب مدیریت می‌کنیم. نمی‌توان کاملا بحث کودکان کار در شهر را از بین برد، اما امیدواریم در چهار سال فعالیت شورای شهر تولید کودکان کار را متوقف کنیم.
مهم‌ترین مشکلات در ساماندهی حداکثری این کودکان چیست؟
به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل آسیب‌شناسی و علت بروز پدیده کودکان کار است. این شاید مهم‌ترین مساله‌ای است که باید به آن رسیدگی کرد. جلوگیری از بروز زمینه‌های ایجاد کودکان کار مهم‌ترین مشکل شوراست.
نظر شما