به گزارش سلامت نیوز به نقل از هلث لاین‌، سنگ کلیه، توده های جامدی هستند که از کریستال ها ساخته شده اند. سنگ کلیه معمولاً از کلیه شما منشا می گیرد. با این حال، آنها می توانند در هر جایی در طول دستگاه ادراری شما ایجاد شوند که از این قسمت ها تشکیل شده است:

• کلیه ها
• حالب ها
• مثانه
• مجرای ادرار

سنگ کلیه می تواند یک مسئله پزشکی دردناک باشد. علل ایجاد سنگ کلیه با توجه به نوع سنگ متفاوت است.

سنگ کلیه چگونه ایجاد می شود؟

وظیفه کلیه ها تصفیه و دفع مایعات و مواد اضافی از بدن، تولید ادرار، تنظیم و برقراری تعادل الکترولیت ها و فشار خون بدن و تحریک تولید سلول های قرمز خونی است. این بیماری به گونه ای عمل می کند که اگر سنگ ایجاد شده داخل کلیه باقی بماند، درد خاصی ندارد و فرد زندگی طبیعی خود را ادامه می دهد؛ ولی زمانی که سنگ در مسیر مجاری ادراری شروع به حرکت می کند، جنبش آن در این مسیر گاه باعث بروز دردهای بسیار شدید می شود. برخی سنگ های کلیوی، دردهای شدید و ناگهانی در ناحیه پشت، کمر، پهلو، شکم، کشاله ران و اندام های تناسلی ایجاد می کنند و از سوی دیگر، فرد از دردهایی همچون درد معده، تهوع و استفراغ شکایت دارد.

وجود خون بر ادرار که بر اثر باقی ماندن سنگ داخل کلیه یا حرکت سنگ در طول مجاری ادرار پدید می آید، یکی از بارزترین علامت های سنگ کلیه در افراد به شمار می رود. علاوه بر این، حالت تهوع و استفراغ، ادرار کردن به طور مکرر و درد شدید هنگام دفع ادرار که اغلب به دلیل نزدیکی سنگ به حالب یا خروج سنگ از مثانه و ورود آن به مجاری ادراری رخ می دهد، بسیار مشهود است.

بررسی های صورت گرفته نشان می دهد آمار آمریکایی های مبتلا به سنگ کلیه از سال 1994 به بعد، حدود دو برابر شده و بسیاری از محققان دلیل آن را افزایش روزافزون چاقی و دیابت می دانند. به عبارت دیگر، از هر 11 آمریکایی، یک نفر از سنگ کلیه رنج می برد. از آنجا که چاقی با مصرف کلسیم بیشتر در ارتباط است، استفاده بیشتر از این ماده باعث رسوب آن در ادرار و تولید سنگ کلیه می شود. از سوی دیگر، مصرف بالای پروتئین و سدیم نیز از عوامل ایجاد سنگ های کلیوی است. مطالعات نشان می دهد وجود بیش از حد مواد معدنی غیرقابل حل در ادرار از عوامل اصلی ایجاد سنگ های کلیوی به شمار می رود.

در این حالت مواد معدنی فراوان موجود در ادرار متبلور شده و سنگ تولید می کند. سنگ کلیوی معمولا گوشه های تیز و نامنظمی دارد؛ از این رو زمان عبور از کلیه به سمت مثانه و سپس خروج به سمت مجاری ادراری ممکن است باعث برش بافت های مجاور شود. این قبیل سنگ ها از ترکیب اسید اگزالیت و کلسیم ایجاد می شوند که هر دو غیرقابل حل هستند. کم آبی بدن جریان ادرار را کند کرده و به این دو ماده مجال ترکیب و تولید سنگ های کلیوی را می دهد. علاوه بر این مواد، گاه سنگ های کلیه از اسید اوریک و فسفر موجود در ادرار نیز ایجاد می شود. سایر دلایل بروز این بیماری، مصرف بیش از حد ویتامین D و کلسیم، متعادل نبودن مواد معدنی داخل بدن، کم آبی و رژیم غذایی نامناسب است.

بیشتر مراقب باشید

سنگ های کلیوی در مردان شایع تر از زنان است به طوری که خطر بروز این بیماری در دهه 40 زندگی در مردان شدت یافته و تا هفتاد سالگی ادامه می یابد. مردان سفیدپوست بیش از سایر نژادها در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. اما از سوی دیگر، احتمال بروز این بیماری در زنان، در دهه 50 زندگی بیشتر است. سنگ کلیه در زنان جوان تر بیشتر طی مراحل انتهایی بارداری رخ می دهد. به دلیل مصرف بالای کلسیم در زنان باردار، کلیه، کار دفع این ماده را همانند قبل انجام نداده و احتمال ایجاد سنگ در کلیه ها افزایش می یابد ولی این حالت در دوران بارداری بندرت ایجاد شده و از هر 1500 بارداری، فقط یک مورد دچار سنگ کلیه می شود.

بروز سنگ های کلیوی در کودکان بیشتر جنبه ژنتیک داشته و علت آن، تجمع کلسیم در ادرار است که به مرور باعث به هم ریختن شکل مجاری ادراری شده و کودک را در معرض خطر قرار می دهد. بررسی ها حاکی از آن است کودکانی که با وزن پایین متولد شده و از طریق لوله تغذیه می شوند، بیش از سایر کودکان در معرض ابتلا به سنگ های کلیوی قرار دارند.

از سوی دیگر، چاقی و اضافه وزن از جمله عوامل پرخطر ابتلا به سنگ های کلیوی به شمار می روند. محققان معتقدند افزایش دور کمر و بالا بودن شاخص BMI و نیز وجود بافت چربی، مقاومت انسولینی بدن و ترکیبات ادرار با ایجاد سنگ های کلیوی ارتباط مستقیم دارد. بدن افرادی که اضافه وزن دارند، کلسیم و اسیداوریک بیشتری ترشح می کند که خطر ایجاد سنگ را افزایش می دهد. بررسی ها نشان می دهد 13 درصد از مردان و 9/6 درصد از زنان چاق ممکن است در طول عمر خود در معرض ابتلا به سنگ کلیه باشند که دقیقا دو برابر آمار مبتلایانی است که وزن متعادلی دارند به طوری که مردان 7/8 و زنان 4/4 درصد دچار چنین بیماری ای می شوند.

ژنتیک و سابقه خانوادگی از جمله عوامل موثر در بروز سنگ کلیه است به طوری که سابقه ابتلا به بیماری نقرس در خانواده، افراد را بیشتر در معرض ابتلا به سنگ های کلیوی قرار می دهد. پس از سفیدپوستان که رتبه اول مبتلایان به سنگ کلیه را به خود اختصاص داده اند، نژادهای آمریکایی ـ مکزیکی و نیز آمریکایی ـ آفریقایی کمترین شمار مبتلایان به سنگ های کلیوی را شامل می شوند. محققان دریافتند در گروه های پرخطر، از هر پنج نفر، یکی به سنگ کلیه مبتلا می شود. این بیماری در تمام سنین، هر دو جنس و تمامی گروه های نژادی مشاهده می شود. با این که سیاهپوستان کمتر از هر گروه نژادی در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند، ولی آمار ابتلای آنها نیز بالاست و هیچ استثنایی وجود ندارد. در واقع، شیوع این بیماری در اقشار کم درآمد که کیفیت غذایی پایینی دارند، بسیار بالا بوده و به حدود 50 درصد می رسد.

عوامل تغذیه ای، وجود مواد معدنی در آب های محلی و معدنی از جمله دلایل مختلف جغرافیایی و محیطی است که افراد را مستعد ابتلا به سنگ کلیه می کند. به عنوان مثال مردم نواحی جنوبی آمریکا بیشتر و نواحی غربی کمتر دچار سنگ های کلیوی می شوند. آمارها حاکی ازآن است که شمار مبتلایان به سنگ کلیه در آمریکا از سال 1994 حدود پنج برابر شده و روز به روز نیز در حال افزایش است. در حال حاضر، از هر 11 آمریکایی، یک نفر مبتلا به سنگ کلیه شده و آمار 8/8 درصدی را شامل می شود. احتمال ابتلا به این بیماری در آمریکا و در فصول گرم سال شیوع بیشتری می یابد. محققان بر این باورند که رژیم غذایی نقش مؤثری در بالا بردن احتمال ابتلا به سنگ کلیه دارد به طوری که آمریکایی ها به دلیل مصرف بیش از حد پروتئین و سدیم بالا بیشتر در معرض خطر قرار دارند. از سوی دیگر، 50 درصد از مبتلایان، پس از یک بار ابتلا، دوباره در معرض خطر سنگ کلیه قرار می گیرند.

سابقه فشار خون بالا یکی از زنگ خطرهای ابتلا به سنگ کلیه است. زنانی که خواهرانشان سابقه سنگ کلیه داشته اند، مردانی که فشار خون بالای کنترل نشده دارند، همگی از گروه های در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند. کودکان معمولا به این بیماری مبتلا نمی شوند مگر این که تغذیه پرچرب داشته یا مقدار لازم آب در طول روز استفاده نکرده باشند. به طور کلی، رژیم مملو از پروتئین های حیوانی، کم فیبر و فاقد مایعات کافی، افراد را بیشتر مستعد سنگ کلیه می کند. در واقع، فقط افرادی که سابقه ژنتیکی یا بیماری خاصی دارند، با مصرف مواد غذایی خاص مانند پروتئین حیوانی بالا، فیبر و مایعات کم دچار این مشکل می شوند.

درمان را جدی بگیرید

بخش اعظمی از سنگ های کلیوی به خودی خود و بدون اقدام خاصی از بدن دفع می شود که گاه بسیار دردناک است، ولی در صورت بزرگ بودن، روش های دارویی یا جراحی برای خروج آنها مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب برای تسکین درد در این بیماران، پزشکان داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از قبیل آسپرین و ایبوپروفن تجویز می کنند و در صورت لزوم و صلاح پزشک، داروهای قوی تری مورد استفاده قرار می گیرد. برخی درمان های پزشکی شامل تجویز داروهایی است که بتواند سنگ کلیه را از بدن دفع کند. داروهایی از قبیل مسدودکننده های آلفایی، دیواره های حالب را آرام کرده و با اتساع مسیرهای عبوری، باعث خروج راحت سنگ ها می شود.

سایر داروها نیز بیشتر مانع شکل گیری سنگ می شوند. یکی از مرسوم ترین درمان هایی که روی این سنگ ها انجام می گیرد، روشی است که در آن از امواج شوک الکتریکی با انرژی بالا به منظور خرد کردن سنگ به قطعات کوچک تر استفاده می کنند. پس از شکسته شدن سنگ، قطعات ریز شده راحت تر از مجاری ادراری عبور کرده و دفع می شوند. از جمله عوارض جانبی این قبیل درمان ها می توان به خونریزی، ایجاد زخم یا درد پس از انجام عمل اشاره کرد. ولی در این میان یکی از معمول ترین روش های از بین بردن سنگ های کلیه در زمان نزدیکی آنها به مثانه، وارد کردن لوله بسیار نازکی از طریق مجاری ادراری به محل قرار گرفتن سنگ و خروج قطعات آن از این لوله است. این عمل بدون هیچ برشی در سطح بدن صورت می گیرد و فقط در مواردی که سنگ کوچک باشد کاربرد دارد.

نتایج مطالعات بیانگر این نکته است افرادی که مرتب دچار سنگ های کلیوی می شوند، در صورت مصرف مکمل های منیزیم تا 92/3 درصد کمتر دچار سنگ شده و زودتر بهبود می یابند. پزشکان برای جلوگیری و کاهش تشکیل سنگ کلیه مصرف روزانه 300 میلی گرم منیزیم را توصیه می کنند.

کرفس در قالب سبزی و دانه های کرفس به عنوان مدر و ادرارآور بسیار قوی عمل کرده و داروی مقوی برای کلیه ها به شمار می رود. مصرف مداوم دانه کرفس در قالب ادویه یا چای باعث جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه می شود.

چای ریحان و به طور کلی ریحان از جمله سبزی های مفیدی است که مصرف آن به طور روزانه سلامت کلیه ها را تضمین می کند. در صورت ابتلا به سنگ کلیه می توانید طی شش ماه، هر روز یک قاشق چایخوری آب ریحان را با عسل مخلوط و میل کنید. این ترکیب به دفع سریع تر و آسان تر سنگ کمک شایانی می کند.

سنگ کلیه در بسیاری موارد، ناشی از عادات غذایی نامناسب است که با تغذیه صحیح می توان از ایجاد آن جلوگیری کرد. قطع مصرف نوشابه و نوشیدنی های انرژی زا، غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی های الکلی و از طرف دیگر، گنجاندن بیشتر میوه و سبزی در فهرست رژیم روزانه به حل مشکل کمک می کند.

سبوس سرشار از فیبر است و خوردن آن به دفع کلسیم موجود در ادرار و کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه می انجامد. مصرف روزانه یک کاسه سبوس، حدود 8 میلی گرم فیبر به بدن می رساند.

هندوانه به دلیل ترکیباتی از قبیل کلسیم، منیزیم، فسفات و کربوهیدرات، سنگ های کلیوی را درمان می کند. پتاسیمی که در هندوانه وجود دارد، با تنظیم و حفظ متعادل مقدار اسید موجود ادرار، در حفظ سلامت کلیه ها موثر است. علاوه بر مواد مغذی فراوانی که این میوه دارد، حاوی مقادیر زیادی آب است که باعث دفع سنگ کلیه می شود. مصرف مداوم هندوانه نه تنها باعث دفع سنگ، بلکه مانع از تشکیل آن در کلیه ها می شود.

با تمام روش های درمانی که اشاره کردیم، پزشکان توصیه می کنند در صورت مشاهده علائم سنگ کلیه یا دردهای مشابه، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند. روش های خانگی در کنار شیوه های درمان پزشکی می توانند فرصت مغتنمی برای بهبود هر چه سریع تر بیماری بوده و به دفع سنگ های کلیوی کمک کنند.

روش های درمان گیاهی سنگ کلیه

خوشبختانه سنگ کلیه از آن بیماری هایی است که با درمان های سنتی و خانگی قابل پیشگیری است و از این طریق شدت درد کاهش یافته و روند بهبود سریع تر می شود. مصرف مایعاتی مانند آب به دفع سریع تر سنگ کمک قابل توجهی می کند. نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان در طول روز برای فرد مبتلا به سنگ کلیه باعث رقیق شدن ادرار و خروج سنگ از مجاری ادراری می شود. در این میان آب معدنی به دلیل نداشتن ناخالصی و رسوبات، مناسب تر بوده و باعث کاهش تجمع کلسیم و اسیداوریک از ادرار شده و نیز از افزایش اندازه سنگ جلوگیری می کند.

مصرف آبلیمو، روغن زیتون و سرکه سیب یکی از موثرترین درمان های خانگی سنگ کلیه محسوب می شود. برای از بین بردن دردهای اولیه سنگ کلیه بهتر است 4 قاشق غذاخوری روغن زیتون را با همین مقدار آبلیمو مخلوط و میل کنید و پس از آن هم 1/5 فنجان آب بنوشید. 30 دقیقه صبر نموده و سپس، نصف لیمو ترش را با 1/5 فنجان آب خالص مخلوط کرده و یک قاشق غذا خوری سرکه سیب به آن اضافه نمایید و این محلول را بنوشید. این ترکیب را می توانید هر چند ساعت یک بار برای تسکین درد مصرف کنید. علاوه بر این، مصرف دو تا سه بار در روز ترکیب آبلیمو داخل آب، حجم ادرار را افزایش داده و باعث تصفیه کلیه ها می شود.

ریشه گیاه قاصدک، پاک کننده و داروی مقوی کلیه به شمار می رود. مصرف 500 گرم از آن، دو بار در روز تاثیر بسزایی در دفع سنگ دارد. همچنین برگ گزنه با افزایش ادرار، عبور سنگ از مثانه و کلیه ها را تسهیل کرده و به دفع آن کمک می کند. از سوی دیگر، مانع تشکیل دوباره سنگ شده و از ورود باکتری به مجاری ادراری جلوگیری می کند. مبتلایان باید روزانه تا سه فنجان چای گزنه مصرف کنند. برای تهیه این چای گیاهی، دو قاشق غذاخوری برگ خشک شده گزنه را درون یک فنجان آب داغ بریزیید. ده دقیقه بگذارید دم بکشد و سپس آن را صاف نموده و میل کنید. در واقع گزنه به عنوان یک ادرارآور طبیعی عمل می کند.

لوبیا قرمز از دیگر مواد مؤثر برای بیماری های کلیوی محسوب می شود که شکل ظاهری آن نیز نمایانگر همین مساله بوده و یکی از موثرترین درمان های خانگی سنگ کلیه است. لوبیا قرمز را در آب داغ به مدت 6 ساعت بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و بگذارید خنک شود و در طول روز به منظور کاهش درد مصرف کنید.

چای گیاه دم اسب، از موثرترین درمان های طبیعی سنگ کلیه است. نوشیدن سه تا چهار فنجان از آن، در طول روز یا مصرف دو گرم از این گیاه در قالب کپسول به طور روزانه می تواند تاثیرگذار باشد.

همیشه شنیده ایم انار فواید زیادی برای سلامت دارد ولی هسته ها و آب آن به عنوان یک درمان طبیعی برای دفع سنگ های کلیوی به شمار می رود. دلیل آن هم ویژگی ترش و قابض بودن آن است که کلیه ها را شست و شو داده و به دفع راحت تر سنگ کمک می کند.