به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،دکتر حمید یعقوبی، دانشیار روانشناسی بالینی دانشگاه شاهد و نایب‌رئیس انجمن روانشناسی ایران، درباره تأثیر داشتن فرزند معلول بر سلامت روان مادران می‌گوید: تولد فرزند معلول برای بسیاری از والدین، به‌ویژه مادران، شوک‌آور و دردناک است. در چنین شرایطی، مادر ممکن است دچار احساس گناه، افسردگی، اضطراب، نگرانی مزمن و خستگی روانی شود؛ احساساتی که اگر درمان نشوند، سلامت روان کل خانواده را به خطر می‌اندازند.

به گفته یعقوبی، مادران سالم از نظر روانی، پایه‌های محکم‌تری برای تربیت فرزندان خود ایجاد می‌کنند. کودکانی که در محیطی امن و با مادری آرام رشد می‌کنند، کمتر دچار اختلالات رفتاری یا هیجانی می‌شوند. او افزود: «سلامت روان مادر فقط مسئله‌ای شخصی نیست؛ این موضوعی اجتماعی و حتی فرهنگی است که کیفیت نسل آینده را رقم می‌زند.»

یافته‌ها نشان می‌دهد که افسردگی پس از زایمان حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این عدد می‌تواند در مادران دارای فرزند معلول بیشتر نیز باشد، به‌ویژه اگر حمایت اجتماعی یا آموزشی دریافت نکنند.

واکنش‌های والدین به معلولیت فرزند

یعقوبی با اشاره به مراحل مختلف واکنش روانی والدین در مواجهه با معلولیت فرزند گفت: شوک، انکار، احساس گناه، اضطراب درباره آینده فرزند، افسردگی، خشم و طرد اجتماعی، بخشی از این مسیر پیچیده روانی است. به‌ویژه مادرانی که فرزندانی با شرایط شدید مانند اوتیسم یا معلولیت ذهنی دارند، اغلب فشار مضاعف روانی، مالی و اجتماعی را تجربه می‌کنند.

راهکارهای روانی و حمایتی

برای حمایت از این مادران، یعقوبی رویکردی چندبعدی و انسانی پیشنهاد می‌دهد:

• مشاوره فردی و گروهی برای پذیرش شرایط و تقویت تاب‌آوری

• ایجاد گروه‌های حمایتی مادران مشابه برای اشتراک تجربه

• آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس مانند ذهن‌آگاهی و نوشتاردرمانی

• افزایش آگاهی عمومی درباره نیازهای خانواده‌های دارای کودک معلول

حمایت‌های اجتماعی، مالی و فرهنگی

به گفته یعقوبی، آموزش خانواده، به‌ویژه پدر، خواهر و برادر، در مراقبت از کودک و کاهش بار روانی مادر ضروری است. همچنین، نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد می‌توانند با ارائه کمک‌هزینه، مستمری، بیمه و مشاغل خانگی، بخشی از فشار مالی خانواده را کاهش دهند.

او افزود: آموزش‌های فنی، کارآفرینی، و حتی آشنایی مادران با حقوق قانونی‌شان، مانند مرخصی‌های ویژه و خدمات توانبخشی رایگان، از دیگر اقدامات مؤثر است.

نقش آموزش و توانمندسازی مادران

آموزش تخصصی درباره شرایط پزشکی فرزند، مهارت‌های مراقبت، شناخت علائم هشدار و پیوند با منابع حرفه‌ای مانند روان‌پزشکان کودک، گفتاردرمانگران و مددکاران اجتماعی از دیدگاه یعقوبی، یکی از ارکان مهم حمایت از این خانواده‌ها است.

وظیفه وزارت بهداشت و نظام سلامت

یعقوبی در پایان به نقش وزارت بهداشت اشاره کرد و پیشنهاداتی برای ارتقا خدمات ارائه داد:

• ایجاد واحدهای روانشناسی ویژه در مراکز درمانی کودکان

• برگزاری جلسات مشاوره رایگان برای مادران پس از تشخیص معلولیت

• غربالگری سلامت روان مادران با ابزارهای علمی

• طراحی کارگاه‌ها و اپلیکیشن‌های آموزشی متناسب با فرهنگ ایرانی

• راه‌اندازی کلینیک‌های جامع کودک و خانواده برای خدمات یکپارچه

او تأکید کرد که تدوین سند جامع حمایت از خانواده‌های دارای فرزند معلول می‌تواند این تلاش‌ها را منسجم کرده و از آسیب‌های گسترده‌تر جلوگیری کند.