به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری آنلاین، موضوع سگ‌های ولگرد تا جایی در کشور تشنج ایجاد کرده که صدای وزارت بهداشت هم درآمده و رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان در وزارت بهداشت گفته «عقیم‌سازی سگ‌های بلاصاحب فایده ندارد و اینها باید معدوم شوند.»

این در حالی است که در میان سگ‌گزیدگی‌های اخیر، حمله سگ‌ها به پسربچه ۵ ساله دزفولی و دختر ۸ ساله نکایی به قدری فجیع و دلخراش بود که این دو کودک با وجود بستری شدن در بیمارستان و دریافت واکسن هاری زنده نماندند. هر دو کودک از ناحیه صورت نیز مورد گازگرفتگی سگ قرار گرفته بودند که خطرناک‌ترین ناحیه برای گزش است. چراکه به مغز نزدیک است و احتمال مرگ فرد بالا است. فوت این دو کودک (کودک نکایی و کودک دزفولی) این شائبه را به وجود آورد که یا در بیمارستان واکسن هاری به طور کامل (۳ دوز) به آنها تزریق نشده یا واکسن‌ها منقضی شده و خراب بودند.

منقضی شدن واکسن عجیب است

دکتر ایمان معماریان، دامپزشک و فارغ‌التحصیل دکترای عمومی دامپزشکی از دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: منقضی شدن واکسن مورد بسیار عجیبی است. درباره مرگ این دو کودک، یا باید زنجیره سرمایش رعایت نشده باشد و واکسن خراب شده باشد، یا واکسن ها در ۳ دوز کامل تزریق نشده باشند. البته من تا الان نشنیده‌ام چنین اتفاقی افتاده باشد.

معماریان توضیح داد: محل گزش هم خیلی مهم است. هرچقدر ناحیه گزش به سر نزدیک باشد، زمان طلایی که برای نجات فرد در اختیار است، کمتر است و هرچقدر محل گزش از ناحیه سر دورتر باشد، وقت بیشتری داریم.

این دامپزشک ادامه می‌دهد: البته باید این را بدانیم که بیماری هاری از زمانی که علائمش شروع می‌شود، دیگر درمان ندارد و صد درصد به مرگ فرد منجر می‌شود. یعنی فقط می‌توان پیشگیری کرد. پس بهتر است فرد گزیده‌شده حتما در زمان طلایی به مراکز درمانی انتقال داده شود.

مرگی بسیار دردناک همراه با خفگی

معماریان اظهار کرد: چون ویروس هاری از راه اعصاب منتقل می‌شود و انتقال آن از راه خون نیست، هرقدر دورتر از سر باشد، ویروس دیرتر به سر می‌رسد و علائم دیرتر شروع می‌شود. ممکن است یکی دو ماه طول بکشد که ویروس به سر برسد و علائم شروع شود. پس بهتر است که فرد گزیده‌شده پس از گزیدگی فورا برای تزریق واکسن هاری به مراکز بهداشتی مراجعه کند.

علائم شروع بیماری هاری بسیار دردناک است و فرد، مرگِ با درد شدیدی را تجربه خواهد کرد. او با بیان این مطلب در توضیح بیشتر عنوان می‌کند: تورم خیلی شدید گلو و غده‌های لنفاوی مختلف، ریزش بزاق، تار شدن دید و ضعف بینایی، وحشت از آب، ناتوانی در نوشیدن، در برخی موارد هم پرخاشگری و عدم تعادل از علائم این بیماری هستند و درنهایت هم فرد دچار خفگی و مرگ می‌شود.این دامپزشک به این نکته مهم هم اشاره می‌کند که خود حیوانات هم هاری می‌گیرند و درنهایت می‌میرند. هر حیوان پستانداری که هار شود، از زمان بروز علائم بیماری حداکثر تا ۱۰ روز زنده می‌ماند.

زمان طلایی برای نجات

دکتر فهیمه اسلامی، دامپزشک هم موضوع انقضای تاریخ واکسن یا تزریق واکسن کمتر از ۳ دوز را تایید نمی‌کند و می‌گوید: مراکز درمانی روی هاری بسیار حساس هستند و برای مقابله با آن یک پروتکل درمانی مشخصی دارند و اگر فردی با احتمال ابتلا به هاری به مراکز درمانی مراجعه کند، کل پروتکل که شامل بستری فوری، شستشوی محل گزش با آب و صابون، تزریق واکسن در ۳ دوز، تزریق آنتی‌بادی و ... است، حتما انجام می‌شود.

این دامپزشک ادامه می‌دهد: ما نمی‌دانیم برای این دو کودک که در بیمارستان فوت کردند، دقیقا چه اتفاقی افتاده است. ممکن است گزش حیوان و میزان دوز ویروس‌های واردشده به بدن آنقدر زیاد بوده که واکسن و آنتی‌بادی‌ها نتوانستند از پس ویروس بر بیایند. چراکه تعداد ویروس‌هایی هم که از حیوان هار وارد بدن می‌شود، متفاوت است و این خیلی مهم است. چون بدن را بیشتر و بدتر درگیر می‌کند.

اسلامی تصریح کرد: دختر ۸ ساله‌ای که در شهر نکا مورد حمله و گزش سگ قرار گرفت، آن قدر میزان گزش و پارگی در ناحیه صورت، دست و پایش بالا بود که خودش یک مساله محسوب می‌شود. من اطلاع ندارم که این بچه در ساعت طلایی به بیمارستان رسیده یا نه، ولی گاهی میزان گزش و آسیب آن قدر بالا است که خودش یک خطر حساب می‌شود. شما نمی‌توانید چنین گزشی را با یک گزش کوچک مثلا در ناحیه پا مقایسه کنید.

او تاکید کرد: ببینید! "زمان طلایی" برای انتقال فرد گزیده‌شده به بیمارستان خیلی خیلی مهم است. موضوع مهم دیگر این است که بلافاصله بعد از گزش، آن ناحیه تا نیم ساعت به طور مداوم با آب و صابون شستشو داده شود و بعد از آن سریعا واکسیناسیون انجام شود. ولی درکل باید بدانیم که این بیماری، بچه‌ها را آسان‌تر از بین می‌برد. چون بدن کودکان حساس‌تر است و سیستم ایمنی‌شان مثل بزرگسالان قوی نیست.

آمار تکان‌دهنده سگ‌های ولگرد در ایران

آمار سگ‌گزیدگی در ایران به طور وحشتناکی بالا است و مادر حال حاضر با یک بحران روبرو هستیم. فقط در سال ۱۴۰۲ ما ۳۶۰ هزار مورد حیوان‌گزیدگی داشتیم که ۱۸ نفر به علت هاری فوت شدند.اسلامی با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: ما با این آمار به تنهایی داریم آمارهای جهانی را عوض می‌کنیم. دلیلش هم این است که متولیانی که موظفند جمعیت سگ‌های ولگرد را کنترل کنند، دارند کوتاهی می‌کنند.دیگر وقتش است که دادستانی‌ها و مراجع قضایی ورود کنند و نهادها و سازمان‌هایی را که در این زمینه ترک فعل کرده‌اند، پاسخگو کنند و جریمه‌شان کنند. مردم هم باید آگاهی داشته باشند که حیوان ولگرد نباید در خیابان‌ها دیده شود و این موضوع را از مسئولان مطالبه کنند.

او می‌گوید: شوخی‌بردار نیست که فرزندِ یک خانواده به راحتی مورد سگ‌گزیدگی قرار گیرد و از بین برود. شما ببینید دختربچه نکایی دم در خانه خودش مورد حمله و گزش سگ قرار گرفته و این نشان می‌دهد که مسئولان مربوط در کنترل سگ‌های ولگرد کاملا منفعل هستند. باید کارگروهی تشکیل شود و سگ‌های ولگرد یا بلاصاحب سریعا جمع‌آوری شوند. البته برای همیشه، نه موقت.

فرشته‌سازی از سگ‌های ولگرد

با آن که کارشناسان مدام هشدار می‌دهند که به حیوانات ولگرد - حتی گربه‌ها - غذارسانی نشود، اما عده‌ای همچنان ساز مخالفت می‌زنند و غذارسانی را امری انسانی و اخلاقی می‌دانند. عده‌ای نیز در شبکه‌های اجتماعی مشغول سودجویی با موضوع حیوانات بلاصاحل هستند.

اسلامی در این باره هم بیان می‌کند: خیلی‌ها در پیج‌های اینستاگرامی خود شروع کرده‌اند به فرشته‌سازی از سگ‌های بلاصاحب. برای غذارسانی به اینها مافیا درست کرده‌اند. الان فراوان می‌بینیم که شماره حساب می‌دهند و از خارج از کشور هم پول برای اینها پول واریز می‌کنند. من ویدئویی دیدم که یک خانم از آلمان تماس گرفته بود و می‌گفت تا الان چند هزار دلار به فلان مرکز کمک کرده‌ام که برای سگ‌های ولگرد غذا بخرند.

شما ببینید چه مافیا و چه پول درشتی پشت این داستان است. بدتر از آن، یک سری در اینستاگرام راه افتاده‌اند و گوشت و مرغ می‌خرند و می‌روند در بیابان‌ها و جلوی سگ‌های ولگرد سفره پهن می کنند! شما وقتی به سگ ولگرد همیشه غذارسانی می‌کنید، این حیوان وقتی فقط ۲ ساعت گرسنه بماند، می‌رود بچه مردم را پاره می‌کند.

به گفته این دامپزشک، تا وقتی دادستانی و مراجع قضایی به موضوع سگ‌های ولگرد ورود نکنند، این داستان جمع نمی‌شود. ما سال‌ها است داریم فریاد می‌زنیم اما صدایمان به جایی نمی‌رسد. هر سال هم آمار سگ‌گزیدگی‌ها و مرگ براثر هاری دارد بیشتر می‌شود. شما آمار سگ‌گزیدگی با این میزان عجیب را در آمریکا و اروپا هم نمی‌بینید.

اسلامی می‌گوید: البته در ترکیه هم به دلیل فشل بودن مدیریت و غذارسانی به سگ‌ها و گربه‌ها از سوی مردم، آمار گزش‌ها خیلی بالاست. شما در کوچه پس‌کوچه‌های آنجا که راه می‌روید، مدام سگ و گربه می‌بینید. گفته می‌شود در ترکیه بالاترین میزان آسیب به حیات وحش از ناحیه سگ‌های ولگرد است تا شکارچیان و... هفته پیش یکی از شهرهای ترکیه که میزان گزش در آن بالا بوده، ورود کردند تا کاری کنند. در کشور ما هم این موضوع به حد بحران رسیده و باید کاری کنند. دیگر نمی‌دانیم بحران باید چطور باشد تا مسئولان دست به کار شوند.

به گفته این کارشناس، در هر استانی که مدیریت پسماندها ضعیف است، هم تعداد سگ‌های بلاصاحب در آن استان بیشتر است و هم آمار گزش‌ها. این موضوع به طور جدی باید مدیریت شود. نمی‌شود که هر هفته یکی از بچه‌های مردم تکه پاره شود و آب هم از آب تکان نخورَد.

اسلامی با بیان این که حدود ۹۰ درصد حیوان‌گزیدگی‌ها مربوط به سگ‌ها است، تاکید می‌کند: چه سگ‌های خانگی، چه سگ‌های رهاشده و بی‌صاحب و چه سگ‌های گله و همراه چوپان. حتما نباید حیوان، شما را گاز بگیرد تا هاریِ او به شما منتقل شود. هاری از طریق بزاق حیوان هم به فرد منتقل می‌شود و اگر شما در سطح پوست‌تان یک خراشیدگی کوچک هم داشته باشید و یک حیوان هار، شما را لیس بزند یا بزاقش به خراشیدگی پوست شما انتقال پیدا کند، بیماری هاری او می‌تواند به شما منتقل شود.

مراجعه فوری به مرکز بهداشت

هاری دو شکل دارد؛ یک فرم آن آشکار است که حیوان پرخاشگر می‌شود و حمله می‌کند و یک فرم هم که به آن فرمِ کُمون یا خاموش هاری می‌گویند، حیوان ترسو می‌شود و از نور و صدا می‌ترسد و ... . ولی اکثر انواع هاری از نوع آشکار هستند که حیوان حمله می‌کند و گاز می‌گیرد.

اسلامی می‌گوید: در هر دو فرم هاری، نکته مهم این است که برای انسانی که درگیر هاری شده باشد، هیچ درمانی وجود ندارد. فردی که درگیر بیماری هاری می‌شود، عاقبتش صد درصد مرگ است. زمانی که درگیر علائم شده باشید، دیگر کار تمام است. پس لازم است که بعد از گزیده شدن، خیلی سریع و بلافاصله خود را به مراکز بهداشت برسانید.

این دامپزشک تاکید می‌کند: همان لحظه که توسط حیوانی گزیده شدید، یا بزاقش به خراشیدگی پوست شما برخورد کرد و احتمال دادید که حیوان هار است، باید سریع به مراکز بهداشت مراجعه کنید. در مراکز بهداشت به شما در ۳ نوبت واکسن هاری تزریق می‌کنند و قطعا ایمن خواهید بود اما اگر فرد بگذارد زمان بگذرد و بعد مراجعه کند، زمان طلایی از دست می‌رود و مرگ او حتمی است.

او اضافه می‌کند: نکته خیلی مهمِ دیگر این است که در همان لحظه پس از گزیده شدن، محل گزیدگی باید فورا و در حد ۳۰ دقیقه با آب و صابون شستشو داده شود و سپس فرد خیلی سریع به مرکز بهداشت انتقال یابد تا واکسن هاری به او تزریق شود. وگرنه مرگِ فردِ دچار علائم هاری قابل کنترل نیست.