به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، اثرات مخرب اکتشاف و استخراج معادن برزیستگاه‌ها بالاست ومتأسفانه بازسازی مناسبی هم پس از اتمام کار معادن انجام نمی‌شود. هم اکنون در بسیاری از مناطق ایران معادن زیادی در حال فعالیت هستند که گاهی جاده‌های متعددی برای دسترسی به آنها ایجاد می‌شود که خود صدمات جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کنند.بخش معدن و صنایع معدنی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشورها به شمار می‌آیند که رشد آن می‌تواند به‌عنوان یکی از محرکه‌های اقتصادی، نقش انکارناپذیری در توسعه کشورها داشته باشد. نقش مستقیم معدن در توسعه اقتصادی شامل ایجاد ارزش افزوده، ایجاد اشتغال، جبران خدمات نیروی کار و سرمایه، تقویت فعالیت‌های کارآفرین و افزایش درآمدهای مالیاتی است‌ اما سهم معدن در اقتصاد بسیار بیشتر از اثرات مستقیم آن است.

اواسط سال گذشته بود که معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی اعلام کرد که به‌رغم این‌که بخش معدن می‌تواند به‌عنوان موتور محرکه توسعه صنعتی کشور، پیشران بخش صنعت باشد در شرایط حاضر به‌طور نسبی نسبت به دیگر بخش‌ها نتوانسته از جایگاه مناسبی برخوردار باشد. توجه به این موضوع حائز اهمیت است که تشکیل و ورود صنایع معدنی مهم و مادر همچون فولاد، مس، آلومینیوم، سیمان، سرب، روی و...می‌تواند اقتصاد ایران را متحول کند. داده‌های آماری نشان می‌دهد استان خراسان‌رضوی در میان ۱۰استان دارای بیشترین تعداد معدن در کشور با سهم ۹.۹درصدی از تعداد معادن، سهم ۰.۸۱درصدی از ارزش افزوده معادن کشور را به ارزش ۱۷.۸هزار میلیارد تومان به خود اختصاص داده است. در بین ۱۰ استان دارای بیشترین تعداد معادن، استان کرمان با ۱۰۹هزار میلیارد تومان بیشترین ارزش افزوده بخش معدن را با سهم ۵درصدی به خود اختصاص داده است. در این میان، استان سمنان به‌رغم سهم ۶.۱درصدی از کل معادن کشور، سهم بسیار پایینی از ارزش افزوده معادن یعنی ۰.۰۷درصد به ارزش ۱.۵هزار میلیارد تومان را دارد. با این تفاسیر و در شرایطی که فعالان عرصه معادن معتقدند نتوانسته‌اند به جایگاه اصلی خود برسند، محیط زیست هم از دست اکتشافات و استخراج‌های در حال انجام به ستوه آمده است.

تخریب‌های بی‌شمار

شاید در کوتاه مدت متوجه آسیب‌هایی که فعالیت‌های انسانی به محیط زیست وارد می‌کند، نباشیم یا خلأهایی را که با نبود نظم در اکوسیستم و طبیعت ایجاد می‌شود، احساس نکنیم. به همین دلیل بدون توجه به تأثیراتی که فعالیت‌های معدنی می‌تواند بر نظم طبیعت ایجاد کند با ایجاد معادن، تخریب زیستگاه و از بین بردن پوشش گیاهی، صدمات زیادی به طبیعت وارد می‌شود که در بلند مدت نتیجه این فعالیت‌ها خود را در قالب سیل، توفان، گرد و غبار، گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و کمبود آب نشان می‌دهد. از طرفی بسیاری از گونه‌های جانوری به حضور انسان حساس هستند و با دستکاری زیستگاه‌ها از طرق مختلف به‌ویژه با معدنکاری از زیستگاه خارج و با خطرهایی مواجه می‌شوند که تجربه مقابله با آن را ندارند.

دکتر صالح یارمرادی، کارشناس حوزه محیط زیست بیان می‌کند: برخلاف این‌که معادن مهم و حیاتی هستند اما بخش مهمی از اکوسیستم و سلامت محیط زیست را به نابودی می‌کشانند، یعنی با از بین بردن پوشش گیاهی، منجر به کوچ و انقراض برخی حیوانات می‌شوند، بنابراین هرگونه استفاده از منابع طبیعی بدون تخریب و اثرگذاری بر محیط زیست ناممکن است اما تخریب‌ها را می‌توان با انجام اقدامات پیشگیرانه و متفاوت بودن سطح تخریب، کاهش داد. وی ادامه می‌دهد: پیش از این‌که معدنی اقدام به فعالیت کند باید مجوزات زیست‌محیطی که شامل راهکارهای لازم برای کاهش آسیب به محیط زیست منطقه بوده اخذ شود، زیرا زمانی که بخشی از محیط زیست نابود شود دیگر نمی‌توان انتظار داشت به حالت قبل برمی‌گردد و قطعا قابل بازسازی نخواهد بود، حتی اگر قابلیت بازسازی داشته باشد، شاید بخش اندکی از آن بازسازی شود.به گفته این کارشناس، از دیگر آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌توان به آلودگی‌های صوتی ناشی از خرد کردن سنگ‌ها توسط دستگاه‌های خاص، صدای ناشی از تردد ماشین‌آلات سنگین، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق ورود املاح به آب، آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار و تردد وسایل نقلیه و تخریب شدید پوشش گیاهی اشاره کرد. یارمرادی می‌گوید: بخش دیگری از تخریب‌ها شامل تخریب معیشت پایدار مردم است، مثلا کارگاه معدنی که از شن و ماسه رودخانه‌ای استفاده می‌کند بستر رودخانه را تخریب، آب را آلوده، کیفیت محصولات تولیدی منطقه را کاهش داده و فرصت‌های گردشگری از بین می‌برد. به هر حال وجود و استفاده از معادن یک امتیاز بزرگ برای کشور به شمار می‌آید اما باید توجه داشت محیط زیست را نمی‌توان نادیده گرفت و نباید برای رسیدن به منفعتی، ضرری کلان به کوه، دشت و رودخانه‌ها وارد کرد.