به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا از نشریه تخصصی «مدیکال اکسپرس»، ایست قلبی یا ایست قلبی ناگهانی یک فوریت پزشکی است و باید آن را به عنوان اختلالی در فعالیت الکتریکی قلب در نظر گرفت. فعالیت الکتریکی هماهنگ به قلب اجازه می‌دهد تا خون را به طور طبیعی پمپاژ کند.

ایست قلبی ناگهانی می‌تواند به طور غیرمنتظره و سریع اتفاق افتاده و قلب از کار بیفتد. هرچند این عارضه، حمله قلبی نیست اما به همان اندازه خطرناک و اورژانسی است و به درمان سریع نیاز دارد.

ایست قلبی وضعیتی است که قلب نمی‌تواند وظایف خود مانند پمپاژ خون اکسیژن‌دار به سرتاسر بدن برای رساندن اکسیژن به مناطق حساس مثل مغز و بقیه اندام‌ها را انجام دهد. گاهی اوقات به آن «ناگهانی» می گویند زیرا به نظر می‌رسد که بدون هشدار و علائم قبلی اتفاق می‌افتد. در این شرایط بیمار به طور ناگهانی تمام فعالیت‌های قلبی خود را از دست می‌دهد، تنفسش متوقف شده و بیهوش می‌شود. بدون درمان فوری، ایست قلبی ناگهانی می‌تواند منجر به مرگ شود.

چه عاملی باعث ایست قلبی می شود؟

افراد به دو طریق ایست قلبی را تجربه می‌کنند. اولین مورد زمانی است که هیچ فعالیت الکتریکی عضله قلب را برای فشرده شدن تحریک نمی کند.

مورد دوم نیز زمانی است که فعالیت الکتریکی قلب دیگر هماهنگ و کارآمد نیست. عملکرد عضله قلب آشفته است و قادر به پمپاژ خون نیست. این وضعیت «فیبریلاسیون بطنی» نامیده می‌شود.

«ایست قلبی ناگهانی» در افرادی هم که بیماری قلبی شناخته شده‌ای ندارند، رخ می‌دهد

سیگنال‌های سریع و نامنظم قلب باعث می‌شود که به جای پمپاژ خون، حفره‌های پایینی قلب به‌طور بی‌فایده به لرزه درآیند. برخی از بیماری‌های قلبی می‌توانند احتمال ابتلا به این نوع اختلال در ضربان قلب را افزایش دهند. ایست قلبی ناگهانی در افرادی که هیچ بیماری قلبی شناخته شده ای ندارند نیز می تواند اتفاق بیفتد.

تفاوت بین ایست قلبی و حمله قلبی چیست؟

وقتی فردی دچار حمله قلبی می شود، بیشتر به این خاطر است که مشکلی در شریان‌ها به وجود آمده است. شریان‌های اصلی که خون و اکسیژن قلب را تامین می‌کنند با یک لخته، مسدود شده و باعث مسدود شدن مسیر جریان خون می‌شوند.

در این شرایط بافت‌های قلب، خون حاوی اکسیژن دریافت نمی‌کنند و بنابراین این بافت‌ها ممکن است بمیرند. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات الکتریکی مانند فیبریلاسیون بطنی و ایست قلبی ناگهانی شود. در برخی موارد، بافت اسکار یا بافت همبند در محل زخم (scar tissue) پس از حمله قلبی می‌تواند باعث تغییراتی در ضربان قلب فرد شود.

هنگامی که شخصی دچار ایست قلبی یا مرگ ناگهانی قلبی می‌شود، این شرایط می‌تواند تظاهر حمله قلبی باشد. با این حال ایست قلبی ناگهانی به این معنی نیست که شما لزوماً دچار انسداد قلبی هستید.

چه کسانی در معرض خطر ایست قلبی هستند؟

همان شرایطی که خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهند، می‌توانند خطر ایست قلبی ناگهانی را نیز افزایش دهند. از جمله:

- بیماری سرخرگ کرونری: وقتی کلسترول در شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند تجمع می‌یابد - سخت شدن و باریک شدن مسیر - به آن بیماری سرخرگ کرونری می‌گویند که شایع ترین علامت آن احساس ناراحتی در ناحیه قفسه سینه است.

- بیماری ماهیچه قلب: بیماری ماهیچه قلب به این معنی است که مشکلی در خود عضله قلب وجود دارد. این وضعیت می‌تواند ژنتیکی باشد. یک شکل رایج آن «بیش‌پروردگی ماهیچه قلب» نامیده می شود. عضله قلب در این حالت طبیعی نیست و ضخیم‌تر است.

اختلالاتی که خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهند، می‌توانند خطر ایست قلبی ناگهانی را نیز تشدید کنند

- نارسایی دریچه قلب: در نارسایی دریچه قلب، یک یا چند دریچه در قلب شما به درستی کار نمی‌کند. نشت یا باریک شدن دریچه‌های قلب می‌تواند منجر به کشیدگی یا ضخیم شدن عضله قلب شود.

- نقص مادرزادی قلب: ایست قلبی ناگهانی در کودکان یا نوجوانان اغلب به دلیل یک مشکل الکتریکی یا ساختاری قلبی است که فرد با آن متولد شده‌ است.

- سندرم کیوتی و سایر بیماری‌های سیگنال الکتریکی قلب: شرایطی مانند سندرم کیوتی، «سندرم بروگادا» و «کاردیومیوپاتی آریتموژنیک» می‌توانند خطر ایجاد فیبریلاسیون بطنی را ایجاد کنند. اگر ریتم قلب به سرعت بازیابی نشود، ممکن است مرگ ناگهانی رخ دهد. افراد جوان مبتلا به سندرم کیوتی در معرض خطر مرگ ناگهانی هستند.

اگر کسی را در وضعیت ایست قلبی ببینیم چه کاری باید انجام دهیم؟

زنده ماندن برای فردی که ایست قلبی را تجربه کرده، امکان پذیر است اما زمان بسیار مهم است. بازیابی هرچه سریعتر ریتم قلب با احیای قلبی ریوی (CPR) و دستگاه شوک الکتریکی خارجی خودکار (AED) حائز اهمیت است. همچنین تماس با اورژانس را فراموش نکنید.

ایست قلبی می‌تواند در هر زمان و هر مکانی اتفاق بیفتد - در یک مرکز خرید، در مدرسه یا محل کار. اگر فردی بیهوش شد، مطمئن شوید که نفس می‌کشد، نبض دارد و قلبش در حال پمپاژ است. اگر قلب فرد پمپاژ نمی کند، احیای قلبی ریوی اضطراری را شروع کنید. فشار روی قفسه سینه فرد باید سریع و قوی باشد و با سرعت ۱۰۰ الی ۱۲۰ فشار در دقیقه انجام شود.

عملیات احیای قلبی ریوی

آغاز ماساژ قلبی به علت کمک به پمپاژ مصنوعی قلب، اولین قدم و مهم‌ترین مانور امدادگر است که باید هرچه سریع‌تر آغاز گردد. قبلا توصیه می‌شد که برای بزرگسالان به ازای هر ۱۵ ماساژ قلبی، دو تنفس مصنوعی و برای کودکان و نوزادان به ازای هر پنج ماساژ قلبی دو تنفس مصنوعی انجام شود. در حال حاضر به جز در مورد نوزادان توصیه می‌شود که ۳۰ ماساژ قلبی برای هر دو تنفس مصنوعی انجام شود.

همانطور که گفته شد فشار روی قفسه سینه باید سریع و قوی باشد و با سرعت ۱۰۰ الی ۱۲۰ فشار در دقیقه انجام شود. با این حال باید زمان کافی برای برگشت قفسه سینه به بالا داده شود به‌ طوری‌ که فشارهای متوالی، خون را به درون دستگاه گردش خون براند. برای انجام ماساژ قلبی، پاشنه یک دست را باید در مرکز قفسه سینه روی استرنوم (یا همان جناغ سینه) در بین سر سینه‌ها (نیپل‌ها) قرار داد و دست دوم را باید روی دست اولی گذاشت به‌ طوری‌ که بتوان با حداکثر قدرت به پایین فشار آورده و دست بالایی، انگشتان دست پایین را از محدوده ماساژ دور کند. آرنج‌ها باید کاملا صاف باشند و انگشتان دست‌ها با بدن بیمار تماس نداشته باشند.

با هر فشار باید قفسه سینه حدود پنج الی شش سانتی‌متر پایین برود. با توجه به حیاتی بودن این اقدام امدادی، از احتمال شکسته شدن دنده‌ها چشم‌پوشی می‌شود. با این حال در شرایط خفگی‌ها (یعنی در مواردی که ابتدا ایست تنفسی و سپس ایست قلبی رخ داده است) باید اول راه هوایی را باز کرد، بعد تنفس مصنوعی داد و سپس ماساژ قلبی (برقرار کردن گردش خون) انجام شود.

هدف از انجام این اقدامات بازگرداندن قلب بیمار به ریتم طبیعی است. این شرایط جریان خون را به قسمت‌های حیاتی بدن به ویژه قلب و مغز باز می‌گرداند.

علائم شایع ایست قلبی

پزشکان و متخصصان قلب تاکید دارند که مهم‌ترین عامل بروز مشکلات و بیماری‌های قلبی، انتخاب یک الگوی زندگی ناسالم و غیر بهداشتی است.

برخی عوامل و عادات ساده می‌توانند سلامت قلب را در معرض خطر قرار داده و منجر به بیماری شوند.

احتیاط ‌های لازم برای حفظ سلامت قلب

در ادامه به نقل از «مدیکال دیلی» به چند مورد از عادت‌ها و عواملی خواهیم پرداخت که به منظور حفظ سلامت قلب و عروق می بایست نسبت به آن‌ها محتاط بود.

- رژیم‌ گرفتن یا حذف برخی درشت‌مغذی‌ها

به گفته دکتر «دانیل ادموندوویچ»، رئیس قلب‌وعروق در بیمارستان دانشگاه تمپل، مردم اغلب فکر می‌کنند که یک رژیم غذایی سالم و متعادل را دنبال می‌کنند، اما اینطور نیست. به‌ عنوان مثال، او افرادی را دیده که از رژیم غذایی کم‌کلسترول پیروی و از چربی‌های سالم یعنی یک درشت‌مغذی مهم اجتناب می‌کنند. این افراد ممکن است کربوهیدرات‌های زیادی بخورند. اگرچه این نوع رژیم غذایی باعث افزایش سطح کلسترول نمی‌شود، اما تحقیقات نشان داده است که تغییر ناگهانی و شدید در عادات غذایی می‌تواند منجر به بدتر شدن عملکرد قلب شود.

- انزوای اجتماعی و تنهایی

به‌ گفته دکتر «ریگود تدوالکار»، متخصص قلب و عروق در مرکز بهداشت پراویدنس سنت جان در سنتا مونیکای کالیفرنیا، جدا شدن از دیگران نیز می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت قلب ما داشته باشد. یک مطالعه اخیر نشان داد که زنان مسن‌تر زمانی که در انزوا زندگی می‌کنند، هشت درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ - عروقی هستند.

برای افرادی که هم انزوای اجتماعی و هم تنهایی را تجربه می‌کنند، خطر ابتلا به بیماری قلبی تا ۲۷ درصد افزایش می‌یابد. انزوای اجتماعی نیز می‌تواند به افسردگی کمک کند و افسردگی می‌تواند منجر به عوامل خطر قلبی‌ - عروقی مانند فشار خون بالا، سبک زندگی کم‌تحرک و عادات غذایی ضعیف شود.

- سلامت ضعیف دندان‌ها

مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان، می‌تواند خطر عفونت‌های باکتریایی در جریان خون را افزایش دهد. به‌ گفته تدوالکار، انتقال باکتری‌های موجود در دهان، به خون بسیار آسان است. التهاب لثه و سلامت نامناسب دهان باعث ایجاد حالت التهابی می‌شود که می‌تواند مشکلات قلبی مانند کلسترول بالا یا پارگی پلاک را تشدید کند.

- مصرف بیش از اندازه کافئین

کافئین‌ به‌ طور کلی برای قلب مفید است و تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن دو فنجان قهوه در روز بیشترین فواید قلبی‌ - عروقی را دارد اما مصرف بیش از اندازه قهوه می‌تواند تأثیر منفی داشته باشد؛ زیرا می‌تواند ضربان قلب را تسریع کند و باعث انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون شود. مصرف کافئین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود و بیش از آن می‌تواند مجموعه‌ای از اثرات منفی داشته باشد.

- استرس کنترل‌نشده

هنگامی که سیستم جنگ یا گریز بدن به‌ طور مزمن فعال می‌شود، می‌تواند باعث التهاب در بدن و ترشح طولانی‌مدت هورمون‌های استرس مانند آدرنالین شود. به‌ گفته تدوالکار، این عوامل در کنار هم می‌توانند باعث تغییرات فیزیولوژیکی در بدن از جمله افزایش فشار خون، کلسترول بالا، چاقی، مقاومت به انسولین و اختلالات ریتم الکتریکی شوند. استرس مزمن همچنین می‌تواند خطر لخته‌شدن خون را در سراسر بدن افزایش دهد.

مواد غذایی مفید برای حفظ سلامت قلب

- روغن زیتون

مطالعات نشان داده‌اند التهابات، عامل اصلی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، سندرم متابولیک، دیابت نوع دو، آلزایمر، آرتروز و حتی چاقی هستند.

تغییر ناگهانی و شدید در عادات غذایی می‌تواند منجر به بدتر شدن عملکرد قلب شود

روغن زیتون دارای مقادیر زیادی ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده و با التهاب مبارزه می‌کند. بنابراین استفاده از روغن زیتون می‌تواند به کاهش ابتلا به بیماری‌های مزمن خصوصا بیماری‌های قلبی کمک کند.

- عرق کاسنی

مطالعات انجام شده روی موش‌ها نشان می‌دهند که مصرف ۵۰۰ میلی‌گرم از گیاه کاسنی به مدت ۳۰ روز سبب محافظت از قلب در برابر آسیب‌های اکسیداتیو می‌شود. هم‌چنین عصاره گیاه کاسنی با کاهش میزان کسترول خون، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی - عروقی دارد.

- روغن کنجد

روغن کنجد برای قلب خواص زیادی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع، برای سلامت قلب بسیار مفیدند.

- چای سبز

تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف روزانه یک لیوان چای سبز با کاهش ۱۰ درصدی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی همراه است و مصرف طولانی مدت آن باعث کاهش میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی می‌شود.