به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیشنت اینفو، "احساس سرگیجه" برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد و معمولاً برای توصیف یکی از احساسات زیر استفاده می شود:
- سرگیجه، که احساس چرخیدن به اطراف است
- احساس ضعف یا سبکی سر، گویی در حال غش کردن یا سقوط است
- از دست دادن تعادل طبیعی، یعنی ناپایدار بودن اما بدون احساس ضعف یا چرخش
وقتی به دکتر مراجعه می‌کنید و می‌گویید که احساس «سرگیجه» دارید، او را با یک چالش واقعی مواجه می‌کنید. زیرا کلمه "سرگیجه" چندین علامت را توصیف می کند و تعداد زیادی از شرایط می توانند باعث سرگیجه شوند. با این حال، پزشک شما باید بتواند با پی بردن به اینکه دقیقاً منظور شما از سرگیجه چیست و در مورد علائم دیگر سؤال کند، آن را محدود کند.
سرگیجه معمولاً یک مشکل گوش داخلی یا مغز است. ممکن است به دلیل عفونت یا مشکلات عصبی باشد. مشکلات تعادل بدون سرگیجه ممکن است به دلیل فشار خون پایین، اضطراب، مشکلات عصبی و مشکلات قلبی باشد. برای بررسی مشکل مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بدانید : چرا با سرگیجه از خواب بیدار می شوید؟
اگر سرگیجه دارید، یعنی احساس می‌کنید که شما یا دنیای اطرافتان در حال چرخش است، شایع‌ترین علت آن مشکلات گوش داخلی است. دلایل بروز سرگیجه عبارتند از:
- عفونت در ناحیه گوش داخلی، مانند لابیرنتیت یا نوریت دهلیزی
- سرگیجه موضعی حمله ای خوش خیم (BPPV) ، وضعیتی که در آن حرکات خاصی از سر باعث ایجاد احساس چرخش می شود
- بیماری منیر
- میگرن
چه چیزی باعث سرگیجه می شود؟
اگر منظورتان از سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر است، ممکن است شرایطی که در هر نقطه از بدن شما ایجاد شده است علت اصلی آن باشد. مثلا:
- داشتن درجه حرارت بالا (تب)
- هوای خیلی گرم
- عوارض جانبی برخی داروها
- حملات پانیک
- مشکلات ضربان قلب، برای مثال، ضربان قلب شما خیلی سریع، خیلی کند یا نامنظم است
- سطوح پایین آهن (و سایر علل کم خونی)
- افت فشار خون هنگام ایستادن (افت فشار خون ارتواستاتیک)
افرادی که احساس ضعف می‌کنند اغلب می‌گویند که احساس سبکی سر دارند و احساس می‌کنند که ممکن است سقوط کنند، مگر اینکه بنشینند یا دراز بکشند. این گاهی اوقات به عنوان احساس سرگیجه توصیف می شود. بسیاری از ما می توانیم زمان هایی را به یاد بیاوریم که چنین احساسی داشته ایم. به عنوان مثال، زمانی که ما مبتلا به تب، بسیار گرسنه یا بسیار هیجانی هستیم. با این حال، برخی از افراد دوره هایی از احساس غش را بدون توضیح واضح مانند تب تکرار می کنند.
افت فشار خون
این بدان معناست که فشار خون شما هنگام نشستن از حالت دراز کشیدن، یا هنگامی که از حالت نشسته یا دراز کشیده بایستید کاهش می یابد. به ویژه، اگر بعد از یک خواب شبانه از رختخواب بلند می شوید. کاهش فشار خون فقط برای مدت کوتاهی است زیرا فشار خون به سرعت با وضعیت جدید شما تنظیم می شود. با این حال، در برخی افراد احساس غش می تواند شدیدتر باشد و چند دقیقه طول بکشد. با افزایش سن، این مشکل دردسرسازتر می شود.
کم خونی
علامت اصلی کم خونی خستگی است. با این حال، اگر کم خونی دارید، ممکن است اکسیژن کافی به مغز نرسد. این می تواند باعث شود احساس سبکی سر داشته باشید.
آریتمی و سایر مشکلات قلبی
آریتمی یک ریتم غیر طبیعی قلب است. زمانی اتفاق می‌افتد که قلب ممکن است به طور ناگهانی خیلی سریع، خیلی آهسته یا به‌طور غیرطبیعی بزند. آریتمی علل مختلفی دارد. یکی از علائم آریتمی احساس ضعف یا سبکی سر است زیرا ممکن است با ایجاد آریتمی، خون رسانی به مغز به طور ناگهانی کاهش یابد. سایر اختلالات قلبی ممکن است باعث کاهش جریان خون به مغز و احساس ضعف یا سبکی در شما شود.
اضطراب
اگر حملات پانیک دارید، ممکن است احساس سبکی سر داشته باشید. اگر به دلیل اضطراب یا حمله پانیک بیش از حد نفس بکشید ممکن است سرگیجه ی شما بدتر شود.
دارو
گاهی اوقات احساس ضعف و یا سبکی سر یکی از عوارض جانبی برخی داروها است. برای بررسی اینکه آیا سرگیجه یک عارضه جانبی شناخته شده است، بروشور داخل جعبه ی دارو را مطالعه کنید.
آیا باید نگران سرگیجه باشم؟
سرگیجه ناشی از عفونت موقت معمولاً مضر نیست. اگر سرگیجه همراه با علائم زیر دارید به پزشک مراجعه کنید:
- وزوز گوش (زنگ یا نبض در گوش)
- کاهش بینایی و شنوایی
- از دست دادن هوشیاری یا حافظه
- سردرد، بدتر شدن هنگام دراز کشیدن
- سردرد، بدتر هنگام سرفه
- بی حسی، مشکلات حرکتی یا گفتاری
- نبض نامنظم، کند یا تند
اگر دچار سرگیجه‌های مکرر می‌شوید، یا سرگیجه‌ای دائمی دارید که دلیل واضحی برای آن وجود ندارد، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر سرگیجه همراه با علائم هشدار دهنده دیگر (مانند ضعف ناگهانی در بازوها، پاها یا عضلات صورت، یا درد قفسه سینه یا احساس تنگی نفس شدید) دارید، با آمبولانس تماس بگیرید یا فورا با پزشک مشورت کنید.
بیشتر بدانید : درمان های خانگیِ سرگیجه
چه زمانی برای سرگیجه باید به پزشک مراجعه کنم؟
معمولاً بهتر است توضیحی برای سرگیجه داشته باشید. اگر یک دوره طولانی سرگیجه یا دوره های مکرر سرگیجه دارید و مطمئن نیستید که چه چیزی باعث آنها می شود، پس عاقلانه است که با پزشک تماس بگیرید. به ویژه، اگر علاوه بر سرگیجه، علائم دیگری نیز دارید، مانند:
- سردرد، به خصوص اگر شدید باشد، یا سردردی متفاوت از سردردهایی که معمولاً دارید
- از دست دادن شنوایی یا بینایی
- مشکلات در گفتار
- ضعف بازوها یا پاها
- مشکل در راه رفتن
- بیهوشی
- بی حسی در نواحی بدن
- درد قفسه سینه
- نبض آهسته یا سریع غیر طبیعی
- نبض نامنظم
- هر علامت دیگری که نمی توانید توضیح دهید
اگر هر یک از این علائم به طور ناگهانی ظاهر شد، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
چگونه تعادل خود را حفظ کنیم؟
مغز شما دائماً از قسمت‌های مختلف بدن پیام‌های عصبی دریافت می‌کند تا به شما بگوید کجا هستید و در چه موقعیتی هستید. سه منبع اصلی این پیام‌های عصبی عبارتند از:
- چشمان شما: آنچه به آن نگاه می کنید به مغز شما کمک می کند تا تشخیص دهد در چه موقعیتی هستید و چگونه حرکت می کنید.
- پیام‌های عصبی از پوست: پیام های عصبی از پوست، ماهیچه‌ها و مفاصل به مغز کمک می‌کند تا موقعیت دست‌ها، پاها و سایر قسمت‌های بدن شما را تشخیص دهد.
- گوش داخلی: گوش داخلی شامل حلزون، دهلیز و کانال های نیم دایره ای است که در آن سیستمی از کانال های باریک پر از مایع به نام هزارتو وجود دارد. حلزون گوش با شنوایی سروکار دارد. سه کانال نیم دایره به کنترل تعادل و وضعیت بدن کمک می کند. حرکات سر احساس می شود زیرا وقتی سر خود را حرکت می دهید، مایع موجود در هزارتوی کانال های نیم دایره نیز حرکت می کند. حرکت مایع باعث حرکت موهای ریز کوچکی می شود که در لایه داخلی لابیرنت قرار دارند. هنگامی که موها حرکت می کنند، این باعث می شود که پیام هایی از طریق عصبی به نام عصب دهلیزی به مغز ارسال شود و به مغز اطلاعاتی در مورد حرکت و موقعیت سر شما می دهد، حتی زمانی که چشمان شما بسته است.
برای رهایی از سرگیجه و داشتن تعادل خوب، بهتر است همه اینها (چشم ها، سیگنال های عصبی از ماهیچه ها و مفاصل پوست و گوش داخلی) به طور طبیعی کار کنند. با این حال، اگر چشمان خود را ببندید، به طور معمول همچنان حس تعادل خوبی خواهید داشت و موقعیت سر و سایر اعضای بدن خود را می دانید. این به دلیل پیام های عصبی است که از گوش های داخلی و سایر قسمت های بدن به مغز شما ارسال می شود.
منظور از سرگیجه ناشی از مشکلات تعادلی چیست؟
در این نوع سرگیجه شما احساس چرخش سر ندارید و سبکی سر یا احساس ضعف ندارید. با این حال، روی پاهای خود احساس بی ثباتی می کنید و به دلیل بی ثباتی احساس می کنید که ممکن است هنگام راه رفتن به زمین بیفتید.
چه چیزی می تواند باعث از دست دادن تعادل شود؟
از دست دادن تعادل می تواند ناشی از شرایط مختلف باشد؛ نظیر :
مشکلات گوش
برخی از بیماری های گوش داخلی می توانند بدون احساس سرگیجه باعث بروز مشکلات تعادل شوند به عنوان مثال، آسیب گوش داخلی.
اختلالات عصبی
اختلالات مختلفی که باعث می شود اعصاب پاها به درستی کار نکنند، می توانند باعث بی ثباتی شوند. به عنوان مثال، نوروپاتی محیطی ، MS و غیره.
اختلالات مغزی
مشکلات مختلف در مغز، مانند سکته مغزی، یا تومور مغزی ، می تواند باعث مشکلات تعادل شود. اگر قسمت آسیب دیده مغز بخشی باشد که به کنترل وضعیت بدن و تعادل کمک می کند، این اتفاق می افتد. معمولا علائم دیگری نیز وجود خواهد داشت.
ضعف عمومی
ضعف عمومی و یا بیماری جدی با یک بیماری دیگر ممکن است منجر به از دست دادن تعادل شود. معمولاً علاوه بر مشکلات تعادل، علائم دیگری نیز خواهید داشت.
الکل و مواد مخدر
تعادل شما می تواند با نوشیدن الکل زیاد یا مصرف برخی از مواد مخدر تحت تاثیر قرار گیرد.
چه آزمایشاتی برای سرگیجه انجام می شود؟
احتمالاً پزشک شما را معاینه خواهد کرد. گاهی اوقات پزشک می تواند علت سرگیجه را از روی علائم و نتیجه معاینه به شما بگوید. در برخی موارد، آزمایش های مختلفی ممکن است برای یافتن علت سرگیجه سازماندهی شود.
پزشک در ابتدا باید سوالاتی در مورد سرگیجه از شما بپرسد. آیا سرگیجه ی شما ثابت است یا در طول زمان کم و زیاد می شود؟ آیا این نوع سرگیجه جهان در حال چرخش است یا از دست دادن تعادل، یا احساس ضعف یا سبکی سر می کنید؟ آیا علائم دیگری مانند بیماری، مشکلات شنوایی، صدای زنگ در گوش ، سردرد، تپش قلب و غیره همراه با آن دارید؟ آیا دارویی مصرف می کنید؟
سپس پزشک باید شما را معاینه کند. او موارد زیر را بررسی کرده و اطلاعات خود را ثبت می کند. که شامل موارد زیر است:
- اندازه گیری دمای بدن شما
- معاینه گوش شما
- بررسی چشم ها و حرکات آنها
- چک کردن نبض و فشار خون
- تعادل و هماهنگی شما را بررسی می کند
- به دنبال هرگونه ضعف در عضلات بازوها، پاها یا صورت شما است
- تست هایی که به دنبال سرگیجه در موقعیت های خاص یا تغییر وضعیت هستند
بسته به آنچه از موارد فوق ثابت شده است، آزمایشات بیشتری ممکن است انجام شود. این موارد بسته به تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یک تست شنوایی
- آزمایش خون - به عنوان مثال، برای بررسی کم خونی
- انجام MRI یا CT اسکن
- تست های تخصصی برای عملکرد و تعادل گوش داخلی
- نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG) ، اکو قلب (اکوکاردیوگرام) یا مانیتورینگ قلب
درمان سرگیجه
درمان بستگی به علت دارد. پزشک شما می تواند روش های درمانی مختلفی به شما توصیه کند که کاملاً به نوع سرگیجه و علت آن بستگی دارد. مثلا:
- لابیرنتیت (عفونت گوش داخلی) معمولاً با گذشت زمان خود به خود بهبود می یابد.
- سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) را می‌توان با یک سری مانور شامل کج کردن سر به روش‌های خاصی برای حرکت دادن جرم ها در کانال‌های نیم‌دایره‌ای گوش داخلی درمان کرد.
- سرگیجه ناشی از مشکل در ریتم یا ضربان قلب با تنظیم صحیح ضربان قلب درمان می شود به عنوان مثال، با داروها، ضربان ساز یا روشی که مستقیماً روی قلب انجام می شود می توان ضربان قلب را نرمال کرد.
- سرگیجه ناشی از مصرف دارو معمولاً با کاهش دوز، تغییر یا قطع داروی مورد نظر به راحتی برطرف می شود.
- سرگیجه ناشی از حملات پانیک یا اضطراب با درمان مستقیم این شرایط حل می‌شود. نمونه‌هایی از درمان‌های ممکن عبارتند از درمان شناختی رفتاری ، داروهای مسدودکننده بتا یا داروهای ضد افسردگی.
آیا چیزی هست که بتوانم برای بهبود سرگیجه مصرف کنم؟
گاهی برای علائم سرگیجه به دارو نیاز دارید. این ممکن است زمانی باشد که منتظر بهبودی آن هستید (مثلاً، لابیرنتیت) یا زمانی که منتظر آزمایش هایی برای کشف علت هستید. برای سرگیجه اغلب قرص هایی به نام پروکلروپرازین یا سیناریزین تجویز می شود. اینها مشکل اساسی را درمان نمی کنند اما به شما کمک می کنند تا زمانی که سرگیجه ها از بین برود احساس بهتری داشته باشید. اینها برای سرگیجه‌های سبک، ضعیف یا از دست دادن تعادل به خوبی کار نمی‌کنند.
نظر شما