به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، کمتر سالی وجود دارد که در لابه‌لای اخبار و گزارش‌های تابستان خبر آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس به چشم نیاید. سوزاندن بلوط‌ها، آتش‌سوزی‌ها و قاچاق چوب از مهم‌ترین بلاهایی بود که در این سال‌ها بر سر درختان سر به فلک کشیده زاگرس آمده است. همان جنگل‌هایی که همیشه در کتاب‌های درسی می‌خواندیم که از شمال‌غرب تا جنوب‌شرق کشور کشیده، در حال حاضر به دلیل استفاده نادرست و بهره‌برداری بی‌رویه، خشکسالی‌های پی‌درپی و بی‌توجهی به آنها، حال‌وروز خوبی ندارند و در نتیجه آن، این جنگل‌ها دچار ضعفی اکولوژیک شده‌اند و تعادل زیستی منطقه به هم خورده است. حالا آفت جوانه‌خوار بلوط و آفت برگ‌خوار بلوط هم به جان درختان افتاده‌اند تا از جرگه نابودکنندگان جنگل عقب نمانند.
حکایت حمله آفت پروانه برگ‌خوار به جنگل‌های زاگرس در این روزها دردناک‌ترین قصه درختان بلوط است که ایستاده جان می‌دهند و چنانچه این آفت کنترل نشود، باید شاهد زوال بلوط‌های کهنسال زاگرس باشیم.
آفت‌ها از کجا آمده‌اند
این موجودات که امروزه به‌عنوان آفات از آنها یاد می‌کنیم، در گذشته حشرات ساکن جنگل‌های زاگرس بودند، اما از آنجا که تعادل زیستی این گونه تغییر کرده، تعادل جمعیت این حشرات نیز به‌هم خورده و افزایش جمعیت شدید آنها را به‌عنوان آفت معرفی کرده است.
پروانه برگ‌خوار آفتی است که به درختان بلوط و گیاهان گوناگونی مانند مرکبات، پسته، بادام و بسیاری دیگر از گیاهان حمله می‌کند و به پنج نسل در طبیعت می‌تواند خسارت وارد کند. این آفت با آغاز فصل بهار در سطح جنگل‌های بلوط در ناحیه رویشی زاگرس شروع به فعالیت کرده و خسارات زیادی را به عرصه‌های طبیعی وارد می‌کند. این حشره با تغذیه بی‌رویه از جوانه‌ها و برگ‌های درختان، ظاهر درخت را عاری از برگ می‌کند و همین امر باعث می‌شود بسیاری از مردم با گمان بر خشکیدگی درخت، به قطع آن در عرصه اقدام کنند. اگر فکر اساسی برای نجات درختان بلوط زاگرس اندیشیده نشود، با این روند باید شاهد مرگ جمعی این درختان باشیم که در پی آن حیات سایر موجودات نیز از بین خواهد رفت.
بیشتر جنگل‌ها درگیر آفت قدیمی
سعید جاویدبخت، مدیرکل منابع طبیعی و جنگل‌های استان کهگیلویه‌وبویراحمد در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «جنگل‌های بلوط ما پیر شده‌اند و اکثر درختان به دلیل کهولت سن در مقابل آفات بسیار آسیب‌پذیر هستند. در واقع این آفت‌ها می‌تواند درختان را درمانده و راه را برای حمله آفت‌های دیگر باز کند، به همین دلیل باید از این کار جلوگیری کنیم.»
جاویدبخت توضیح می‌دهد که افزون بر ۵۲هزار هکتار از اراضی کهگیلویه‌وبویراحمد به برگ‌خوار بلوط و جوانه‌خوار آلوده شده که از این میزان حدود ۲۰هزار و ۴۰۰ هکتار به آفت برگ‌خوار بلوط و ۳۱هزار و ۶۰۰ هکتار به آفت جوانه‌خوار بلوط آلوده است.
او توضیح می‌دهد که بررسی‌های اخیر نشان داده این آفت گسترش یافته و بیش از 60هزار هکتار از اراضی را درگیر کرده است: «مرکز آفت برگ‌خوار جنگل‌های بلوط شهرستان باشت است، ولی شهرهای دیگری در منطقه چاروسا و دشمن‌زیاری در شهرستان کهگیلویه و لنده نیز به آفت برگ‌خوار مبتلا هستند.»
جاویدبخت به این نکته اشاره می‌کند که این آفت باید با محلول‌پاشی از بین برود، اما از آنجا که در فصل گرم سال قرار داریم، محلول‌پاشی‌ها جواب نمی‌دهد، زیرا قبل از آنکه تاثیرش را روی این آفت بگذارد، بخار می‌شود و باید به‌دنبال راهکارهای دیگر برای عدم‌گسترش این آفت‌ها باشیم. نکته اینجاست که مبارزه با این آفت در زمان خاصی باید باشد و با توجه به مبارزات بیولوژیکی که در سطح عرصه‌ها انجام شده، به نظر می‌رسد در این فصل بازدهی لازم را برای مقابله ندارد.
او بر این باور است که تلاش منابع طبیعی ادامه دارد و امیدوار است با حساسیت‌هایی که در سطح ملی ایجاد شده و مجموعه تیم‌های کارشناسی و سازمان بتوانیم در آینده علاوه بر بحث پیشگیری، از شیوع و انتشار بیشتر آن جلوگیری کنیم.
اما ماجرا اینجاست که این آفت به یک استان منتهی نشده است و 11 استان زاگرس‌نشین درگیر آفت‌هایی شده‌اند که به جان برگ‌های بلوط‌ها افتاده‌اند.
باید فکری به حال جنگل کنیم
غلامی، مسئول حفاظت منابع طبیعی استان فارس در گفت‌وگو با «شهروند» به این موضوع اشاره می‌کند که آفت «برگ‌خوار سفید بلوط» یکی از آفات مهم و کلیدی در جنگل‌های بلوط زاگرس یک معضل مهم دارد و آن هم این است که پنج نسلی و دارای چهار سن لاروی است. به این معنا که در فصل زمستان به‌صورت لاروهای سنین مختلف در پوستک درختان پنهان می‌شوند. زمستان که به پایان می‌رسد به‌تدریج شفیره‌ها تشکیل و حشرات به‌صورت کامل از آن خارج می‌شوند که طبعا این حشرات کامل جفت‌گیری سپس تخم‌ریزی می‌کنند. اما نکته اینجاست که در حال حاضر تخم، لارو، شفیره و حشره کامل با هم روی برگ درختان دیده می‌شود که همین ماجرا بحث از بین بردن این آفت را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
این مقام مسئول توضیح می‌دهد: «آفات جوانه‌خوار و برگ‌خوار بلوط یکی از مهم‌ترین علت‌های تخریب گونه‌های جنگلی بلوط است که این آفت در مرحله لاروی از جوانه‌ها و برگ‌ها تغذیه و در صورت طغیان درختان را عاری از برگ می‌کند. آفات در اکوسیستم به دو دسته آفات اولیه و ثانویه تبدیل می‌شود که آفت برگ‌خوار، جوانه‌خوار، آفت اولیه است. این آفات که تک‌نسلی هستند، یک بار در سال حاضر می‌شوند و به دلیل اینکه برگ‌خواری شدید دارند، با حضور در یک منطقه درختان را عاری از برگ می‌کنند.»
او با اشاره به اینکه این آفت بومی منطقه زاگرس است، ادامه می‌دهد: «زمستان‌ها وقتی دمای هوا به زیر صفر می‌رسد، این آفت خودبه‌خود از بین می‌رود، اما به دلیل آنکه امسال زمستان دمای هوا به این درجه نرسید، در حال حاضر در این حوزه دچار بحران شده‌ایم.»
او توضیح می‌دهد که در سال 1370 یک‌بار دچار آن بحران شدیم، آن سال هم خشکسالی باعث طغیان این آفت شد و درختان بلوط زاگرس دچار بیماری‌های زیادی شدند، اما از آنجا که دو سال بعد زمستان‌های پربارش و پربرفی داشتیم، این آفت از بین رفت، اما دوباره از سال 1390 آفت برگ‌خوار درخت بلوط در 11 استان کشور گسترش پیدا کرد.
به اعتقاد این کارشناس محیط‌زیست این آفت به برگ‌ها و سبزینه درخت حمله می‌کند و سبب می‌شود قدرت و توان درخت کاهش پیدا کند، در واقع در این شرایط فضا برای اینکه آفت‌های دیگر به درخت حمله کنند و آن را از بین ببرند، فراهم می‌شود. این در حالی است که درختان زاگرس پیر و فرسوده شده‌اند و در همین مرحله نیز توان مقابله و مقاومت در برابر آفت‌ها را ندارند.
او به این موضوع اشاره می‌کند که در حال حاضر گسترش این آفت سبب شده است که جنگل‌های بلوط زاگرس وضعیت بحرانی داشته باشند که جلسه‌ای با استان‌های مختلف برای بررسی شرایط موجود خواهیم داشت.
نظر شما