به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم،محمد مهدی گویا به مسؤولان و مردم ایران هشدار داده است که اگر برای مقابله با این بیماری سریع اقدام نشود، جلوگیری از ادامه شیوع آن مشکل‌ترخواهد شد. سالک نوعی بیماری انگلی است که از نیش پشه‌ای کوچک به نام پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود.

ناحیه گزیده شده با پشه ابتدا عفونت می‌کند و بعد از حدود چند ماه دچار ضایعات پوستی شبیه تاول و جوش شده و به مرور شکل زخم به خود می‌گیرد. این بیماری در بعضی موارد، نشانه‌هایی مثل تب، کاهش گلبول قرمز، و بزرگ شدن طحال و کبد را نشان می‌دهد.

در گفت‌وگو با دکتر سید مسعود داوودی، متخصص پوست و مو درباره علل افزایش شیوع این بیماری در چند ماه اخیر، گفت‌وگو کرده‌ایم.

سگ‌ های بدون صاحب منبع انتقال بیماری سالک در شهرها

غذادهی افراد به سگ‌ های بدون صاحب از نوعی احساس مسؤولیت در قبال حیوانات و علاقه به آنها نشات می‌گیرد اما می‎‌تواند هم برای خود این حیوانات و هم برای انسان‌ها عواقب زیادی در پی داشته باشد.

این کار باعث بر هم خوردن تعادل تولیدمثل‌  و رشد جمعیت آنها خواهد شد. همین موضوع می‌تواند شیوع بیماری‌های مشترک و واگیردار بین انسان و حیوان مثل سالک، گال، کیست و انواع قارچ‌ها را افزایش دهد.

در واقع زباله‌ها یا باقی‌مانده‌های غذایی که برای سگ‌های بدون صاحب در خیابان‌ها و حاشیه شهرها ریخته می‌شود هم آلودگی و تجمع پشه‌ها و حشرات را به دنبال دارد و هم جمعیت سگ‌ها را زیاد می‌کند. در ادامه پشه‎‌هایی که این سگ‌های آلوده به انگل و بیماری‌های مختلف را نیش می‌زنند می‌توانند با گزیدن انسان بیماری و آلودگی را به او هم منتقل کنند.

از آنجا که بیماری سالک یا همان لیشمانیاز واکسن ندارد هنوز در جهان عقب‌نشینی نداشته و در بعضی نقاط هم افزایش پیدا کرده است. با این حال دکتر داوودی علت اصلی شیوع سالک در ایران را چیز دیگری می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: «از آنجا که ساخت‌وساز در حاشیه شهرها افزایش پیدا کرده است و جوندگان و سگ‌های ولگرد غالبا در این مناطق زیاد هستند سالک بیش از قبل شایع شده است. سگ‌های ولگرد می‌توانند مخزن این بیماری باشند و پشه‌هایی که این حیوانات را می‌گزند سالک را از طریق گزش به انسان هم منتقل کنند.

این نوع بیماری به سالک خشک معروف است در حالی که سالکی که منشا آن جوندگان بیابانی باشند و در روستاها منتقل شود با عنوان سالک مرطوب شناخته می‌شود. انسان هم می‌تواند منبع شیوع بیماری باشد. به این طریق که پشه با گزیدن اطراف زخم بیمار و سپس گزیدن انسانی دیگر سالک را انتقال می‌دهد.»

پیچ و خم درمان سالک

دکتر داوودی درخصوص راهکارهای درمانی برای این بیماری می‌گوید: «سالک به دو شکل می‌تواند بروز پیدا کند؛ سالکی که با زخم‌های پوستی همراه است و سالکی که باعث درگیری داخلی و بزرگ شدن اندام‎های داخلی بدن انسان می‎شود و بیماری «لیشمانیوز احشایی» یا «کالاآزار» را در پی دارد.

وی می‌افزاید: «برای درمان زخم‌های پوستی اگر زخم در قسمتی از بدن باشد که زیبایی فرد را دچار مشکل نکند مثلا در ناحیه پا ترجیح بر این است که خودش به تدریج بهبود یابد ولی اگر در ناحیه‎ای باشد که در معرض دید است، بهتر است روی آن بسته شود تا با گزش حشره به فرد دیگری انتقال نیابد. در مواردی که زخم‌ها عمیق و متعددند، درمان موضعی مثل پماد و روش‎های گرما درمانی، سرما درمانی یا تزریق دارو به داخل ضایعه یا عضلات انجام می‌شود. به طور کلی زخمی‌که ۱۰ روز از آن بگذرد و بهبود پیدا نکند بهتر است پزشک آن را بررسی کند.»

راهکارهای پیشگیری

دکتر داوودی در خصوص روش‌های پیشگیری از این بیماری به جام‌جم می‌گوید: «شناخت پشه ناقل بیماری سالک که پشه خاکی (Phlebotomus) نام دارد و رعایت چند مورد ساده می‌تواند فرد را از خطر ابتلا به این بیماری در امان نگه دارد. لباس‎های رنگ روشن یا زرق‌وبرق‌دار می‌تواند پشه‌ها را به سمت خود جذب کند. از طرفی زمانی که افراد در گردش‎های حاشیه شهر یا طبیعت‌گردی هستند، بهتر است بعد از غروب آفتاب در نزدیکی لامپ‎ها قرار نگیرند تا احتمال گزیدگی کمتر شود. بهره گرفتن از محلول‌های دفع‎کننده حشرات در محل خواب، روی لباس‎ها و پوست بدن می‌تواند مصونیت خوبی به انسان بدهد.»

وی می‌افزاید: «پشه‌های خاکی توانایی پرواز در ارتفاع زیاد را ندارند برای همین طبقات بالایی ساختمان‌ها مکان‌های ایمن‌تری به نسبت سطح زمین هستند. در روستاها هم پشت‌بام‌ها با وجود پشه‌بند مکانی مناسب و ایمن برای استراحت در فصل‌های گرم است. یکی از اقداماتی که شهرداری‌ها برای جلوگیری از شیوع این بیماری می‌توانند انجام دهند جمع‎آوری زباله‌ها، نخاله‌های ساختمانی و مدیریت و نگهداری و کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد است.»

 با توجه به این که دوره فعالیت پشه‎ها غالبا در فصل‎های گرم بهار و تابستان است، دکتر داوودی علت افزایش این بیماری در پاییز و زمستان سال جاری را به دلیل دوره نهفتگی بیماری سالک می‌داند و می‎گوید این بیماری ممکن است چند ماه بعد از گزش علامت‎ها و زخم‎های خودش را نشان بدهد.