سلامت نیوز: ارتز یا بریس برای حمایت کردن از مفصل‌ها یا بخش‌های ضعیف بدن به کار برده می‌شود. متخصصین کلینیک توانبخشی امید به شما کمک می‌کنند تا مدل و نوع ارتزی که نیازهای خاص‌تان را به بهترین وجه برآورده می‌کند، تعیین کنید.

به عنوان فردی که از ارتز استفاده می‌کند، باید مشارکت فعالی در روند درمان داشته باشید تا بهترین نتیجه را از ارتز بگیرید. متخصصین ما در کلینیک توانبخشی امید آماده‌اند تا به هر گونه سؤالی که درباره ارتز، روش استفاده از آن و تأثیرش بر بهبود عارضه‌تان دارید، پاسخ بدهند.

دلایل و روش استفاده از ارتز        

ارتزها کاربردهای زیادی دارند، مثلاً برای درمان دنبالچه، آرتروز، کمردرد و بسیاری مشکلات دیگر به کار برده می‌شوند.

هر چند ارتز در اکثر موارد برای مدت کوتاهی، معمولاً پس از آسیب‌دیدگی یا جراحی تجویز می‌شود، از بعضی بریس‌ها برای درمان عارضه‌های مزمن یا بلندمدت استفاده می‌شود. آرتروز، اسکولیوز، کمردرد و افتادگی پا از جمله عارضه‌های شایع مزمنی هستند که بستن بلندمدت بریس برای درمان و مدیریت آنها توصیه می‌شود.

بعضی ارتزها به روش غیرفعال استفاده می‌شوند، یعنی این که بریس صرفاً از بخش آسیب دیده یا ضعیف بدن حمایت می‌کند. ارتز کف پا و مچ پا (AFO) نمونه متداولی از این نوع ارتزهای غیرفعال است که برای درمان افتادگی پا توصیه می‌شود ـ افتادگی پا یکی از علائم شایع پس از سکته مغزی است که به از دست دادن کنترل مفصل مچ پا منجر می‌شود. در این شرایط با بستن ارتز مچ پا می‌توان موقعیت صحیح کف پا و مچ پا را حفظ کرد تا بیمار بتواند بدون سکندری خوردن و خطر افتادن راه برود.

اما بریس‌های دیگری نیز هستند که نقش فعال‌تری دارند و علاوه بر این که از بخش ضعیف بدن حمایت می‌کنند، نیروی متقابلی را نیز وارد می‌کنند که باعث می‌شود نتیجه رضایت‌بخشی از درمان به دست بیاید. بریس زانو نمونه متداولی از این بریس‌های فعال است؛ زانوبند طبی برای بیمارانی تجویز می‌شود که به بیماری شایع آرتروز مبتلا هستند و به دلیل ساییده شدن سطوح استخوان‌های زانو روی یکدیگر دچار درد می‌شوند. ارتز آرتروز با هدف دور نگه داشتن سطوح استخوان‌ها از هم و در نتیجه کاهش درد و التهاب تجویز می‌شود.

بریس مچ پا، کف پا و زانو

ارتزهای مورد استفاده برای درمان عارضه‌های کف پا، مچ پا و یا زانو انواع گوناگونی دارد که از آن جمله می‌توان به بریس ساده، آماده، ارتزهای پلاستیکی غیرسفارشی و ارتزهای پیچیده‌ای اشاره کرد که از مواد متفاوت و به صورت سفارشی از روی قالب گرفته شده از پای بیمار ساخته می‌شود و برای درمان عارضه‌های مزمن یا آسیب‌دیدگی‌های شدید توصیه می‌شود.

ارتز AFO برای درمان مشکلات مچ پا و کف پا کاربرد دارد. این ارتز از پلاستیک یا چرم و فلز ساخته می‌شود و از طریق استفاده از کفی قالب‌گیری شده یا آماده یا کفش ارتوپدی از کف پا حمایت می‌کند ـ کفش ارتوپدی بخش دیگری نیز دارد که دور پایین پا بسته می‌شود. ارتز کف پا و مچ پا غالباً برای نگه داشتن کف و مچ پای ضعیف به کار برده می‌شود تا بیمار بتواند بدون لنگ زدن و به صورت عادی راه برود.

ارتز زانو را می‌توان از پلاستیک، فلز یا کامپوزیت تهیه کرد و عموماً از آن برای حمایت از مفصل زانو یا بی‌حرکت نگه داشتن آن استفاده می‌شود. زانوبند غالباً برای ثابت نگه داشتن زانو بلافاصله پس از جراحی کاربرد دارد. بی‌حرکت نگه داشتن زانو فرایند التیام را تسهیل می‌کند؛ همچنین بریس زانو را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد تا از آسیب‌دیدگی مجدد جلوگیری شود. ارتز زانو برای مدیریت عارضه‌های مزمنی مانند آرتروز و هایپراکستنشن یا عقب‌زدگی زانو کاربرد دارد.

بریس کمر و ستون فقرات

ارتز ستون فقرات برای حمایت از کمر و ستون فقرات از طریق بی‌حرکت نگه داشتن ناحیه ستون فقرات و فشرده کردن بافت‌های نرم کمر کاربرد دارد. کمر درد مزمن مشکل مهمی است که اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند زندگی بیمار را مختل کند. ارتزهای ستون فقرات معمولاً بر اساس این که کدام بخش از ستون فقرات را پوشش می‌دهد، طبقه‌بندی می‌شوند.

ارتز ساکرال (استخوان خاجی) فقط ناحیه پایین کمر را نگه می‌دارد، حال آن که ارتز کمر ـ استخوان خاجی (LSO) از لگن (مفصل ران) تا وسط ستون فقرات کشیده می‌شود. ارتز صدری ـ کمری ـ خاجی (TLSO) برای بیمارانی تجویز می‌شود که به کنترل شدید ناحیه ستون فقرات نیاز دارند. بریس TLSO از مفصل‌های ران تا کتف‌ها کشیده می‌شود و بخش اعظم ستون فقرات را پوشش می‌دهد تا اثر لازم را به جا بگذارد. ارتز ستون فقرات از مواد مختلف، از مواد کشی مانند لاکرا یا اسپندکس گرفته تا پنبه یا نایلون تهیه می‌شود، بعضی ارتزها نیز تمام پلاستیکی هستند و طراحی آنها به گونه‌ای است که مانند پوسته‌ای بدن را دربرمی‌گیرد.

استفاده از قوزبند طبی برای رفع ناهنجاری ها و انحراف ستون فقرات برای برخی از بیماران براساس سن بیمار و شدت انحراف کمر تجویز میشود.   

پزشک معالج در جلسه مشاوره با ارتوتیست یا دیگر متخصصین ارتز طراحی خاص ارتز ستون فقرات را که بهترین گزینه برای درمان عارضه بیمار است، تعیین می‌کند.    

کفی طبی

کفش طبی ارتوپدی برای دربرگرفتن و اصلاح بدشکلی‌های کف پا، از جمله صافی کف پا توصیه می‌شود.

بریس‌های ورزشی

ارتزهایی که برای درمان آسیب‌دیدگی‌های ورزشی یا پیشگیری از آنها به صورت خاص طراحی می‌شود، نوع منحصربه فرد دیگری از ارتزها هستند. این ارتزها معمولاً سبک‌اند و بیشترین میزان حفاظت را با کمترین میزان اختلال و بازدارندگی فعالیت‌های ورزشی ارائه می‌دهند.

از بریس‌های ورزشی بیشتر برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی استفاده می‌شود تا برای درمان آسیب‌هایی که به ورزشکار وارد شده است. این بار که یک مسابقه فوتبال حرفه‌ای را در تلویزیون می‌بینید، دقت کنید که اکثر بازیکنان داخل زمین که در معرض خطر آسیب‌دیدگی هستند، زانوبند دارند. بریس ورزشی به گونه‌ای طراحی شده است که از عقب‌زدگی زانو هنگام برخوردهای شدید حین مسابقه جلوگیری کند. به علاوه بریس‌های ورزشی برای درمان آسیب‌دیدگی‌های رخ داده نیز کاربرد دارند.

از جمله آسیب‌دیدگی‌های ورزشی شایع می‌توان به دررفتگی شانه، شکستگی استخوان ترقوه و پارگی و کشیدگی رباط اشاره کرد. بریس‌های ورزشی برای درمان این نوع آسیب‌ها بسیار موثراند و غالباً جایگزین کارآمدی برای جراحی‌های دردناک و پرهزینه هستند. بریس‌های ورزشی غالباً توسط پزشکان متخصص در زمینه طب ورزشی تجویز می‌شود. متخصص طب ورزشی غالباً با ارتوتیست همکاری می‌کند تا از تهیه شدن ارتز متناسب با نیازهای خاص ورزشکاران مطمئن شود.