سلامت نیوز:در میان آسیب‌های شهری، تکدی‌گری از معضلات مهم، چه در چهره و چه در کالبد شهرهاست. این معضل از سویی از المان‌های نازیبای بصری در خیابان‌های شهر به شمار می‌رود و از سوی دیگر علامت برخی معضلات جدی‌تر اقتصادی و فرهنگی است که زیر پوست شهر جریان دارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در میان شهرهای ایران، تهران ازجمله شهرهایی است که به شکل جدی با این پدیده درگیر است، چیزی که در روزهای گذشته واکنش رئیس‌جمهور را به‌دنبال داشته است. حسن روحانی، روز پنجشنبه در مراسم افتتاح همزمان ایستگاه‌های مترو قیام و دولاب در بخشی از سخنرانی‌اش به مسئله تکدی‌گری در پایتخت اشاره کرده و از وزارت کشور و مسئولان خواست متکدیان را از سطح خیابان‌ها جمعآوری کنند.
او گفت: «تکدی‌گری یکی از کارهای بسیار زشت و ضربه‌زننده به فرهنگ جامعه و به جایگاه تهران است که چندبار به وزیر کشور درباره آن تأکید کردم که البته کارهای بزرگی انجام شده اما باز هم متأسفانه تکدی‌گری در تهران وجود دارد که باید جمعآوری شود.» پس از این سخنان رئیس‌جمهور، انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران در مصاحبه‌ای توضیح داد که روند اجرای طرح جمعآوری متکدیان و کودکان خیابانی در شهر تهران که از شهریور‌ماه آغاز شد کند است و هفته آینده جلسه‌ای با محوریت فرمانداری تهران برای هم‌افزایی بین دستگاه‌های متولی برگزار خواهد شد.
جمعآوری متکدیان نخستین‌بار در سال 82 مطرح و اجرا شد و در سال‌های بعد نیز مسئولان آن را به شیوه‌های مختلف دنبال کردند اما در مجموع نه‌تنها موفقیتی حاصل نشده بلکه مشکلات اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی و... باعث شده متکدیان در محله‌ها و خیابان‌های بیشتر پراکنده شوند و دامنه حضورشان در معابر عمومی هرسال گسترده‌تر شود.
رفع معضل تکدی‌گری به‌زعم کارشناسان و جامعه‌شناسان، فراتر از جمعآوری فیزیکی متکدیان از سطح شهر است و باید به‌صورت ریشه‌ای و عمیق جراحی و حل شود. آنها معتقدند این پدیده، به‌عنوان یک معضل فراگیر معلول عوامل دیگری همچون فقر و نابرابری است و مادامی که این علل برطرف نشده، صحبت از مقابله با معلول غیرواقع بینانه بلکه عملا غیرقابل اجراست.
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، فقر را عامل ظهور و بروز این پدیده می‌داند و معتقد است که هر زمان که مشکلات اقتصادی جامعه افزایش پیدا کرده، از آن طرف تکدی‌گری هم رشد صعودی داشته است. او در این‌باره، گفت: در سال‌های اخیر از یک سو چشم‌اندازی برای بهبود شرایط اقتصادی دیده نمی‌شود، از سویی دیگر بحران‌های بزرگی مانند سیل، زلزله و از همه مهم‌تر کرونا باعث شده که فقر در لایه‌های بیشتری از جامعه نفوذ کند؛ نتیجه اینکه ما شاهد افزایش متکدیان و... شده‌ایم.
افرادی که بسیاری از آنها پس‌انداز و درآمد ثابت و کافی برای جبران تورم و مشکلات معیشتی خود ندارند و نمی‌توانند هزینه‌های اضافی که بر آنها تحمیل شده را جبران کنند به همین دلیل زخم فقر در آنها عمیق‌تر و کاری‌تر شده است.او با بیان اینکه اصطلاح «جمعآوری متکدیان» بسیار غلط است و مدیران نباید فقط به‌دنبال پاک کردن صورت مسئله باشند، افزود:
قبول ندارم که همه متکدیان تحت پوشش یک شبکه و باند سازماندهی شده قرار دارند که درآمدهای بالایی از این راه کسب می‌کنند، اینها بخش کوچکی از جامعه متکدیان هستند درحالی‌که گروه بزرگ‌تر متکدیان را افرادی تشکیل می‌دهند که شرایط اقتصادی آنها بسیار بد است و اگر اوضاع برای آنها عادی بود و یا برای آنها اشتغال‌زایی صورت می‌گرفت، قطعا حاضر نمی‌شدند با این حجم از توهین، تحقیر و نگاه منفی جامعه به آنها در خیابان حاضر شوند. از سویی خیابان برای بسیاری از متکدیان به‌خصوص زنان، کودکان و نوجوانان امن‌تر از جاهای دیگر است.
لایحه چند لایه تامین اجتماعی؛ راه‌حل مقابله با تکدی‌گری
موسوی چلک این پرسش را مطرح کرد که « فرض کنیم جمعآوری همه متکدیان از سطح شهر خیلی فوری انجام شد، بعد از این مرحله قرار است با آنها چه کنیم؟ یک زمانی قرار بود که اردوگاهی زده شود و از آنها نگهداری کنند اما آیا این چاره کار است؟ باید در این موضوع حساس طبق قانون همه دستگاه‌های مسئول به وظایف خود عمل کنند و کسی از وظیفه‌اش شانه خالی نکند.
مثلا در بحث تکدی‌گران معلول و معتادان، وظیفه بهزیستی است که آنها را سامان دهد، یا در شاخه نیازمندان، کمیته امداد باید آنها را تحت پوشش خود قرار دهد، متکدیانی که از اتباع بیگانه هستند نیز زیرنظر نهادهای دیگری هستند اما واقعیت این است که کمتر دستگاهی به وظیفه خود در این خصوص عمل کرده است و در این شرایط نباید تنها به فکر جمعآوری بود.
لایحه نظام چند لایه تامین اجتماعی که قرار بود زمینه بهبود زندگی طبقات فرودست را فراهم کند، یکی از مواردی است که رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران به‌عنوان راه‌حل به آن اشاره کرد و گفت: اگر این لایحه در کمیسیون اجتماعی دولت نمی‌ماند و آن را ابتدا دولت و سپس مجلس تصویب می‌کردند، قطعا به بهبود شرایط زندگی بخشی از جامعه کمک می‌کرد و از آمار تکدی‌گری می‌کاست. ولی متأسفانه اهتمامی برای تصویب این لایحه وجود نداشت و مسکوت ماند.
در مجموع عقیده دارم که اگر همه دستگاه‌های حمایتی و رفاهی مانند وزارت رفاه، بهزیستی، کمیته امداد، وزارت بهداشت و... به وظایف خود درخصوص متکدیان درست عمل کنند، این مسئله از ریشه حل خواهد شد. یکی از نقدهای جدی که اغلب جامعه‌شناسان و پژوهشگران اجتماعی در بحث تکدی‌گری دارند، نگاه سطحی به این پدیده است. آنها می‌گویند که با برخوردهای فوری و ضربتی نمی‌توان ریشه تکدی‌گری در کشور را خشکاند.
نتیجه 2دهه برخورد ضربتی با متکدیان چیست؟
اردشیر گراوند، پژوهشگر آمار و مسائل اجتماعی در این‌باره گفت: سال1382 برای نخستین‌بار در کشور تصمیم گرفتند که متکدیان را از سطح خیابان با شیوه‌های ضربتی جمعآوری کنند که نتیجه نداد. این اتفاق در سال‌های بعد هم تکرار شد اما کاملا بی‌فایده بود. دولتمردان باید بپذیرند که تکدی‌گری و ایجاد مشاغل کاذب نتیجه سیاست‌های غلط اقتصادی است که به این شکل نمود می‌یابد.
او افزود: من مخالف این نیستم که متکدیان حرفه‌ای به‌صورت گروهی در کشور حضور دارند، اما این را هم نمی‌پذیرم که همه متکدیان حاضر در کوچه و خیابان از این دسته‌اند.دولت‌ها باید دقت کنند که جای جمعآوری این افراد، به شکل ریشه‌ای مسائل اقتصادی مانند اشتغال را حل کنند و شرایط بیمه و خدمات تامین اجتماعی و حمایتی را بهبود دهند، آن وقت این افراد خودبه‌خود خیابان‌ها را ترک خواهند کرد. همچنین باید از سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها هم برای حمایت از نیازمندان واقعی کمک گرفت و بخشی از کار را به این سازمان‌های مردم‌نهاد واگذار کرد.
سیمای شهر را بیکاری زشت کرده است
گراوند، افزود: مشکل ما در ایران نبود قانون نیست، چه بسا که مصوبات زیادی در حوزه پشتیبانی و حمایت از طبقات محروم جامعه داریم اما اعتبار مالی و معنوی و اراده برای اجرای آنها وجود ندارد. به‌عبارتی وقتی اقتصاد کشور دچار آسیب‌های جدی شده و نهادهای بزرگی مانند تامین اجتماعی با مشکلات مالی فراوان در وظایف اولیه خود درمانده‌‌اند، چه توقعی می‌توان از آنها داشت تا موضوعات رفاهی محرومان را در برنامه کاری خود قرار دهند.
او مسئله تکدی‌گری را یک پدیده ساده در مسائل اجتماعی دانست و گفت: نداشتن شغل مساوی است با نیاز مالی و نتیجه آن رجوع به خانواده، سپس دوستان و در نهایت مردم کوچه و بازار. در مرحله بعدی اگر فرد حس کند در این حوزه هم موفق نیست به دزدی و... رو می‌آورد. آنچه سیمای شهری را زشت کرده متکدیان نیستند بلکه بیکاری و.. است که در این قالب هویدا شده.
قانون درباره متکدیان چه می‌گوید
قانون درباره متکدیان و حل مشکلات آنها چه می‌گوید و دستگاه‌های مختلف چه وظیفه‌‌ای در قبال این گروه از افراد جامعه دارند؟طبق مصوبه شورای‌عالی اداری در پانزدهم اردیبهشت سال1378، برای بهبود روش‌های مربوط به مبارزه با تکدی و جمعآوری، شناسایی و تعیین وضعیت افراد بی‌سرپرست گمشده، متواری، درمانده و موارد مشابه وظیفه هر دستگاه به شکل زیر است: شهرداری موظف است نسبت به شناسایی، جمعآوری و تحویل افراد موضوع این مصوبه به مجتمع اردوگاهی اقدام کند و نیروی‌‌انتظامی در این مورد همکاری لازم را با شهرداری به عمل آورد.
فرمانداری مسئول مجتمع اردوگاهی را تعیین می‌کند. مجتمع اردوگاهی مکلف است پس از تحویل گرفتن افراد موضوع این مصوبه، نسبت به نگهداری موقت، شناسایی وضعیت‌و طبقه‌بندی آنها اقدام کند. سازمان بهزیستی موظف است افراد بی‌سرپرست، ناتوان، معلول و سالمندان نیازمند را تحویل بگیرد و در اماکن مناسب نگهداری کند و تحت آموزش قرار دهد.
همچنین پوشش‌های حمایتی لازم را تا ایجاد شرایط و زمینه مناسب برای بازگشت آنان به زندگی عادی ایجاد کند. کمیته امداد امام‌‌خمینی(ره) موظف است ضمن هماهنگی با مسئول مجتمع اردوگاهی، پوشش حمایتی و هدایتی لازم را برای افراد نیازمند، گمشده، متواری و درمانده برقرار و شرایط و زمینه بازگشت آنان به زندگی عادی را فراهم کند.
وزارت کار و امور اجتماعی هم موظف است افراد مستعد و دارای توان کار موضوع این مصوبه را که از طرف مجتمع اردوگاهی و یا کمیته امداد امام(ره)، بهزیستی و سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی معرفی می‌شوند، به‌طور رایگان تحت پوشش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مناسب قرار دهد و جهت تامین اشتغال متکدیانی که دوره‌های مربوط را طی کرده، برنامه‌ریزی‌های اجرایی لازم را از طریق مراکز کاریابی و صندوق فرصت‌های شغلی به عمل آورد. وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه، صدا و سیما و در انتها نهادهای مردمی از دیگر دستگاه‌هایی هستند که طبق این مصوبه باید به وظایف‌شان درباره متکدیان عمل کنند.
نظر شما