سلامت نیوز : در دهه ۶۰ تعداد بیمارانی که به‌ ام.اس مبتلا می‌شدند، بسیار کم بود. اما اکنون گاهی در یک روز ۱۰ بیمار مبتلا به‌ ام.اس ویزیت می‌شوند.‌ ام.اس بیماری‌ای است که هم‌اکنون ۵۰ هزار نفر را در ایران گرفتار خود کرده است. علت این بیماری هنوز ناشناخته مانده. این بیماری با عواملی مثل آلودگی هوا، آلودگی زیست‌محیطی، استرس‌های شدید روحی، ترافیک و فشارهای عصبی تشدید می‌شود.

دکتر غلامرضا شمسایی، متخصص اعصاب و روان در گفتگو با مدنا گفت: «ام‌‌.اس روی سیستم اعصاب مرکزی بدن اثر می‌گذارد. به این شکل که سیستم ایمنی به دلایل نامشخصی علیه رشته‌های عصبی شروع به فعالیت می‌کند و قسمت‌های مختلفی را تخریب می‌کند. این حملات عصبی، در دوره‌ای فعال است و بعد از مدتی ممکن است کاهش پیدا کند.»
وی ادامه داد: «گاهی‌ ام.اس تدریجی به وجود می‌آید و به آرامی در مدت زمان طولانی شدت می‌یابد و فرد را ناتوان می‌کند. این بیماری به قسمت‌های مختلفی مانند مغز، ساقه مغز، اعصاب بینایی، مخچه و نخاع آسیب‌ می‌زند و بر همین اساس به شکل‌های متفاوتی خود را نشان می‌دهد.»

متخصص اعصاب و روان در پاسخ به این‌ سؤال که آیا استرس در افراد باعث ابتلای آن‌ها به‌ ام.اس می‌شود، گفت: «در مورد استرس و این که آیا با‌ ام.اس ارتباط دارد یا نه هنوز اختلاف نظر وجود دارد. اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند استرس در افرادی که دچار این بیماری هستند باعث شروع علائم بیماری، شروع حملات جدید و تشدید آن‌ها شده است.»
دکتر شمسایی تصریح کرد: «استرس‌های روحی و فشارهای عصبی در تشدید‌ ام.اس نقش دارد. البته نباید فشارهای محیط کار را جز این دسته از استرس‌ها به حساب آورد بلکه فشارهای روانی شدید باعث این بیماری می‌شود.»

وی گفت: «بیماری ام.اس بیشتر در‌ نژاد سفیدپوستان دیده شده است. طبق آمار‌ها، علت اصلی این مسئله هنوز نامشخص است اما مسائل ژنتیکی بیش از همه در ابتلای افراد به این بیماری مؤثر است. همچنین باید گفت که زنان جوان بیشتر از مردان‌ ام.اس می‌گیرند که باز هم به دلیل زمینه ژنتیکی زنان است. بر اساس تخمین‌های علمی در برابر هر ۳ زن مبتلا، یک مرد مبتلا به‌ ام.اس وجود دارد.»

دکتر شمسایی ادامه داد: «شایع‌ترین سن ابتلای زنان به‌ ام.اس ۲۰ تا ۴۰ سالگی است. موارد ابتلای کودکان زیر ۱۰ سال بسیار نادر است. احتمال ابتلا به این بیماری در سنین بالای ۴۰ سال کاهش می‌یابد.»

دکتر شمسایی در مورد تأثیر آب‌درمانی بر بهبود بیماری‌ ام.اس گفت: «به نظر من آب‌درمانی پایه و اساس علمی ندارد و نمی‌توانم در این مورد اظهار نظر کنم اما فعالیت فیزیکی مناسب و ورزش‌های آبی در بهبود علائم این بیماری نقش دارند. به همین دلیل به بیمار توصیه می‌شود که ورزش‌های آبی کنند و از فعالیت‌های فیزیکی خسته‌کننده که علائم‌ ام.اس را تشدید می‌کند جلوگیری کرده و به جای آن ورزش‌های نشاط‌‌ آور انجام دهد.»

وی با بیان این که روش‌های درمان ام.اس روز به روز پیشرفت می‌کند و درمان راحت‌تر از گذشته می‌شود، اظهار داشت: «یکی از راه‌های درمان ام‌.اس استفاده از از کورتن است که البته عوارض جانبی دارد. داروی اینترفرون نیز داروی جدیدی است که به بازار آمده است. بیماران داروهای تزریقی را هفته‌ای یک‌ بار به شکل عذاب‌آوری مصرف می‌کردند اما اکنون این داروها هر ۶ ماه تا یک‌ سال، یک‌بار تزریق می‌شود. داروهای خوراکی نیز در کنار نوع تزریقی در قالب قرص، به شکل دوره‌ای مصرف می‌شود.»

این متخصص اعصاب و روان گفت: «درمان‌های جدید بر همه  بیماران مؤثر نیست چرا که هنوز عوارض طولانی‌مدت مصرف داروهای موجود مشخص نشده و نمی‌توان گفت که آیا می‌شود از این دارو‌ها در مرحله اول بیماری استفاده کرد یا نه.»

شمسایی افزود: «درمان‌های موجود با اینترفرون بسیار پرهزینه و گران است. این دارو‌ها مشمول بیمه خدمات درمانی نیست و اگر هم باشد به صورت تک‌نسخه‌ای برای بیمارانی که وضع مالی خوبی دارند به فروش می‌رسد.»

وی در مورد تصور مردم نسبت به این که ام.اس پوستی نیز وجود دارد، گفت: «این تصور اشتباهی است. در این بیماری اعصاب دچار آسیب می‌شوند و در هر قسمتی که آسیب دیده اختلالات حسی به وجود می‌آید و عصب پوست در آن محدوده کارکرد خود را از دست می‌دهد؛ اما به این معنی نیست که فرد دچار‌ ام.اس پوست شده است.»
بیماری‌‌‌ ام.اس قابل درمان نیست و فرد تا پایان عمر با آن دست به گریبان است.

حدود ۲۰ هزار نفر از بیماران به درمان دارویی نیاز دارند. طبق برآورد‌ها هزینه ماهانه یک بیمار‌ ام.اسی هزار دلار یعنی معادل یک میلیون تومان است. دارو‌های ام.اس گران است و مشمول بیمه نمی‌شود. به همین دلیل گاهی فرد مبتلا به‌ ام.اس به دلیل گرانی دارو‌ها از درمان خود صرف نظر می‌کند.

بیماری ام.اس در گروه بیماری‌های خاص قرار گرفته است تا این گروه از بیماران از تسهیلات درمانی بیماری‌های صعب‌العلاج بهره‌مند شوند. اما تاکنون هیچ اقدام خاصی برای این بیماران در زمینه بیمه دارو‌ها انجام نشده و تسهیلات دریافتی بیماران از مراکز معینی که توسط وزارت بهداشت و رفاه ایجاد شده، بسیار ناچیز است.

این درحالی است که سازمان‌های بیمه‌گر قرار بود با بیمه انفرادی تمامی بیماران دیابتی، سرطانی و‌ ام.اسی را پوشش بدهند. سال ۱۳۸۶ این طرح به صورت دو فوریتی در مجلس تصویب شد و بر اساس آن، سازمان‌های بیمه‌گر متولی ارایه خدمات بیمه درمانی شدند و به همین منظور ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای این طرح در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت. این  در حالی است که به اعتقاد سازمان‌های بیمه، وزارت بهداشت این اعتبارات را برای بیماران خاص هزینه نکرده است.

به گفته جمشید لطفی، رییس انجمن‌ ام.اس ایران سالانه تعداد زیادی به جمعیت بیماران مبتلا به‌ ام.اس اضافه می‌شود، به طوری که کشورمان در ابتلا به بیماری‌ ام.اس جز ۱۰ کشور اول دنیاست. سن ابتلا به این بیماری به ۱۴ سال کاهش یافته است. میزان ابتلا به این بیماری در ایران ۲۰ برابر کشورهای منطقه است.

وی معتقد است: «میزان آسیب‌های این بیماری، بستگی به زمینه و علل بروز آن دارد، به طوری که ممکن است یک نفر سه ماه علیل شود و یک نفر دیگر ۱۰ تا ۲۰ سال مبتلا به این بیماری باشد اما مشکل حرکتی، گفتاری و تشنجی نداشته باشد.»

رییس انجمن‌ ام.اس ایران گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از بیماران‌ ام.اسی را زنان تشکیل می‌دهند و ۷۸ درصدشان هم متأهل هستند. از این تعداد حدود ۸۱ درصد زمین‌گیرند. همچنین احتمال بروز آن در زنان سه و نیم برابر بیشتر از مردان است و بیشتر در گروه سنی بین ۱۸ تا ۳۵ سالگی بروز می‌کند.»

بیماران ام‌.اس بیش از آنچه تصور ‌می‌شود به حمایت نیاز دارند. راهی برای پیشگیری و جلوگیری از ابتلا به این بیماری وجود ندارد و داروی درمانی آن نیز گران‌قیمت است. هنوز وضعیت بیماران در مناطق مختلف کشور مشخص نیست و برنامه اپیدمیولوژیک که پراکندگی جغرافیایی این بیماری را نشان می‌دهد، تهیه نشده است.

بر اساس آمارها از هر ۱۰۰ هزار نفر در تهران ۵۰ نفر به ام.اس مبتلا هستند و متوسط سن ابتلا به‌ ام.اس در این شهر ۲۷ سال است. این آمار در اصفهان به ۷۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رسیده است و این شهر را به پایتخت بیماران ام.اس ایران تبدیل کرده است.

دو و نیم میلیون نفر بیمار مبتلا به‌ ام.اس در جهان وجود دارد که بیشترین آن‌ها در کشورهای اروپای شمالی و آمریکای شمالی زندگی می‌کنند و کمترین میزان شیوع آن در مناطق استوایی است.