سلامت نیوز: آبخیزداری می‌تواند سالانه ۱۰میلیارد مترمکعب منابع آبی جدید به کشور هدیه دهد و سود سرشار نصیب کشور شود. این در شرایطی است که سالانه 120درصد از منابع آب زیرزمینی کشور برداشت می‌شود و خطرات جدی برای آینده کشور ایجاد می‌کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ، در سال‌های اخیر سیل‌های متعدد در مناطق خشک و مرطوب به حرکت درآمد و خسارت‌های فراوان به زندگی و زارعت مردم وارد کرد. هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها در این‌باره به همشهری می‌گوید: در ایران پدیده تغییر اقلیم اثرات مشهودی داشته که به تغییر نظام بارش نیز منجر شده است.

بارش برف به وضوح تبدیل به بارش‌های رگباری شده که با شدت‌ بالا هرسال سیلاب را در بخش‌های مختلف کشور پدید می‌آورد و خسارات زیادی را برجای می‌گذارد.به‌گفته جزی، از سال98 سیلاب در شیراز، ایلام، کرمانشاه، لرستان، گلستان و حتی مناطق خشک نظیر یزد و سیستان و بلوچستان راه افتاد و سطح وسیعی از کشور را دربرگرفت.

موضوع دیگر در عرصه‌های طبیعی که شرایط آبخیزداری کشور را با تنش مواجه کرده، تغییر کاربری و بهره‌برداری‌های بیش از اندازه اراضی و عرصه‌های طبیعی بود که مزید بر علت شد تا ایران مستعد بحران‌های طبیعی شود. مثلا بهره‌برداری بیش از حد از آب، منجر به افزایش رانش زمین، فرونشست‌ و فروچاله شد.

اهمیت نگاه جامع به حوزه‌های آبخیزبرای مدیریت پایدار یک حوزه آبخیز باید نگاهی جامع به همه حوزه آن آبخیز داشت. توجه اصلی در این زمینه باید طبق نظام برنامه‌ریزی باشد که بر اساس مرزهای آبریز و نه طبق پایه مرزهای سیاسی رخ دهد. جزی می‌گوید: این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که مثلا در حوزه آبخیز کارون بزرگ که 6.4میلیون هکتار است و 6استان را درگیر می‌کند، باید به بارش در چهارمحال‌ و بختیاری اهمیت داده شود و به فکر استان خوزستان هم بود.

به‌ گفته او، استان چهارمحال‌ و بختیاری اگرچه یک‌درصد مساحت کشور را دارد، اما 10درصد منابع آبی کشور را تامین می‌کند و مسائل مدیریت و توزیع منابع آبی در آن بسیار اهمیت دارد.آنطور که مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان جنگل‌ها می‌گوید، در چرخه مدیریت منابع آبی، مردم عنصر اصلی هستند اما در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ها مشارکت ندارند و حتی گاه موجب تعارضاتی می‌شوند که خسارت آن به عرصه‌های طبیعی وارد می‌شود.

هوشنگ جزی با تأکید بر اینکه خشکسالی همچنان در مناطق کم‌آب کشور وجود دارد معتقد است که نباید با بارش‌های پیش‌آمده در کشور فریب ترسالی ایجاد شود. چون به‌زعم او، در مناطقی که خشکسالی همچنان وجود دارد، با یک بارش نیم‌ساعته سیلاب جاری می‌شود.

آنگونه که جزی  گفته است، آبخیزداری در ایران هنر مدیریت منابع آب در همه شرایط است و این مسئله در همه بخش‌های چرخه آب از تولید تا جذب و برداشت باید ادامه داشته باشد و برای یک آبخیز، جنگل‌کاری، بهبود مراتع، پوشش گیاهی، حفاظت از خاک و اقدامات متنوع انجام شود و با ساخت آب‌بندهای کوتاه از انتقال رسوبات در چرخه حرکت آب جلوگیری شود.

 سرعت برداشت آبدر ایران 120درصد منابع آب زیرزمینی یعنی 20درصد بالاتر از آنچه در بارش‌های سالانه جذب زمین می‌شود، برداشت آب صورت می‌گیرد که این اقدام موجب واردآمدن خسارت‌ فراوان به منابع آب زیرزمینی می‌شود. با تداوم برداشت آب از منابع آب زیرزمینی کشور نیز مشکلات فراوانی برای خاک در دشت‌های کشور ایجاد می‌شود و خاک هم از بین می‌رود. تاکنون براساس برآورد دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، ۱۰۰میلیون هکتار از ۱۶۴میلیون هکتار عرصه‌های ایران، تحت‌تأثیر بیابانی‌شدن به‌دلیل ادامه روند برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی بوده و تاکنون نیز ۳۲میلیون هکتار از اراضی کشور تبدیل به بیابان شده‌ است. 

کمک 5هزار میلیاردی 
از سال97 تاکنون 5هزار و 250میلیارد تومان اعتبار از صندوق توسعه ملی به موضوع طرح‌های آبخیزداری اختصاص یافته است. سال97 این عدد 2هزار و 500میلیارد تومان بود. سال98 نیز 1500میلیارد تومان دیگر از صندوق توسعه ملی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری کشور هزینه شد. در سال‌جاری اما این رقم به 1250میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های آبخیزداری کاهش یافت. طی چندسال اخیر با کمک صندوق توسعه ملی، اجرای طرح‌های آبخیزداری شتاب گرفت، اما نصف‌شدن کمک‌ صندوق توسعه ملی به طرح‌های آبخیزداری در 2سال اخیر، شرایط را برای مدیریت بهتر منابع آبخیز و آبخوان کشور سخت‌تر از گذشته کرد.