سلامت نیوز:یک زمانی ماجرای گرمخانه‌ها بود و زمانی گورخواب‌ها رسانه‌ها و نشریان را تحت‌تاثیر قرار دادند. دوره‌ای هم گفتن از زنان معتاد متجاهر روی بورس بود. آسیب‌هایی که دوره‌ای خبرساز می‌شوند و با همان سرعت فراموش معابر دنج شهر، سال‌هاست با آشفتگی‌شان عجین شده.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،فرقی ندارد خیابانی در هرندی باشد یا کوچه‌پس‌کوچه‌ای باریک در شوش. اتراق می‌کنند و تلخی را می‌ریزند به رگ‌های‌شان. افیون که به رگ‌ها می‌رسد، آرامش می‌دود زیر پوست چروک‌خورده و آفتاب سوخته‌شان. شب‌ها کارتنی از گوشه سطلی بیرون می‌آید تا خانه‌ای شود به مساحت چندمتر در چندمتر برای آسایش شبانه.
صبح‌ها کوچه‌گردی و خیابان‌گردی با چهره‌ای آشفته می‌شود همه دل‌مشغولی‌شان. لباس‌ها به تن‌شان زار است و مرور ماه‌ها و شاید سال‌ها را به خود می‌بینند. آینده، محدوده‌ای است مه‌گرفته برایشان و از گذشته جز چند خاطره جسته و گریخته به ذهن ندارند؛ خاطره شوهر یا پدری که منقل‌نشین‌شان کرد و... خاطره‌هایی سیاه و خاکستری از گذشته‌ای که روزگار امروزشان را خاکسترنشین کرده است.
می‌گویند چهره‌های آشفته‌شان موجب رعب و وحشت شهروندان می‌شود و برای امنیت و آرامش شهر باید از محله‌ها جمع شوند. قبل از همه‌گیری کرونا ٥٠٠نفرشان به فهرست جمع‌آوری‌شده‌ها اضافه می‌شدند و اخبار از آنان به‌عنوان معتادان متجاهر می‌گفتند. نبودِ مرکز ماده ١٦ ویژه بانوان، زنان معتاد متجاهر را از این فهرست حذف می‌کرد تا اینکه قرارها بر این شده تا ٥٠٠نفر از هزار زن معتاد متجاهر تهران در مرکزی در بهزیستی نگهداری شوند، البته به دوشرط داشتن بالای ٦٥سال و دوم بیماری‌ای با زخم باز.
سمن‌ها مرهمی بر دردها و آسیب‌ها
رئیس‌پلیس مبارزه با موادمخدر پایتخت از هزار زن معتاد متجاهر در تهران خبر داده است؛ آماری که به‌زعم مینا ربیعی، کنشگر اجتماعی این عدد روند فاصله معناداری با واقعیت‌ها دارد. او معتقد است گفتن از این تعداد به این معناست که آمارگیری در این مورد صورت گرفته، البته با بررسی دقیقی که نشان داده از این هزارنفر چه تعدادی بالای ٦٥سال قرار دارند و از این ٦٥ساله‌ها چه تعدادی دچار بیماری با زخم باز هستند. ربیعی با اشاره به ماجرای چند روز اخیر کودکانِ کار شاهین‌شهر و نگهداری آنها در زیرزمین بهزیستی به می‌گوید:«تا زمانی که این نگاه انسان‌مدارانه وجود ندارد و توجه کافی به حقوق زنان و کودکان نمی‌شود، همواره شاهد چنین طرح‌هایی خواهیم بود.» به گفته این کنشگر اجتماعی دولت و سازمان‌های عمومی همچون بهزیستی تجارب بسیاری در تکرار تجربه‌های شکست‌خورده دارند؛ سازمان‌هایی که علاقه‌مندند دوباره چرخ را اداره کنند.
«یک زمانی ماجرای گرمخانه‌ها بود و زمانی گورخواب‌ها رسانه‌ها و نشریان را تحت‌تاثیر قرار دادند. دوره‌ای هم گفتن از زنان معتاد متجاهر روی بورس بود. آسیب‌هایی که دوره‌ای خبرساز می‌شوند و با همان سرعت فراموش.» هر جامعه‌ای برای ایجاد امنیت و آرامش شهروندان سازمان‌ها و نهادهای متنوعی را فراهم می‌آوردند؛ سازمان‌ها و نهادهایی که در هرشرایطی طبق شرح وظایف‌شان باید ایفای نقش کنند، بی‌آنکه اعتنایی به تیتر خبرها داشته باشند، هرچند شرایط سال‌های اخیر نشان می‌دهد در این بخش هم ضعف‌هایی داریم.
«نه از آمار کودکان خیابانی کم شده، نه آماری از ساماندهی آنها در دست داریم و نه اینکه می‌دانیم چه تعدادی از این چرخه خارج شده‌اند. مباحث حاشیه‌نشینی و زنان و مردان معتاد متجاهر هم به همین شکل است.» سمن‌ها- «ان‌جی‌او»ها سال‌های طولانی است که بخشی از مسئولیت‌های اجتماعی را به دوش گرفته‌اند و درحوزه‌های مختلف اجتماعی ایفای نقش می‌کنند.
سازمان‌های مردم‌نهادی که متأسفانه نگاه‌های بدبینانه‌تر از گذشته آنها را تهدید می‌کند. تجربه کشورهای دیگر هم نشان از این دارند که نه سازمان‌های مردمی و نه دولت‌ها به تنهایی کاری از پیش نمی‌برند و هرکجا موفقیتی روبه جلو به چشم خورده، حاصل همکاری و تعامل سازمان‌های ذی‌ربط و مشارکت نهادهای مردمی بوده است.
با بیش از ٣٠سال فعالیت درحوزه کودکان کار و خیابان حس می‌کنم در همان نقطه ایستادیم و در همه این سال‌ها تنها دور خود چرخیدیم.» به باور ربیعی سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند مرهمی بر این دردها باشند، هرچند ایرادی هم به این سازمان‌ها وارد است؛ تمرکزش در پایتخت. «در برنامه‌ریزی کلان باید به فکر سمن‌های پرتوان در روستاها و شهرهای کوچک‌تر بود.»
با چه تشخیصی تصمیم گرفته‌انداز هفته آینده طرح جمع‌آوری زنان معتاد متجاهر با جدیت شروع می‌شود، چون به اعتقاد رئیس‌پلیس مبارزه با موادمخدر طرح‌های قبلی به دلیل نبودِ مرکز جامعی برای پذیرش این گروه‌ها باعث شده بود پلیس نتواند تعداد زیادی از این زنان را جمع‌آوری کند هرچند سرهنگ حسنوند پیش از این هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها از شروع طرح جمع‌آوری زنان معتاد متجاهر در تهران خبر داده بود؛ طرحی که به گفته او در مرحله اول باعث شد ٧٠نفر از این زنان تحویل مراکز غربالگری بهزیستی شوند تا بعد از انجام آزمایش‌های لازم در مرکزی که برای نگهداری این زنان درنظر گرفته شده، نگهداری شوند.
در همان بازه زمانی به گفته رئیس‌پلیس مبارزه با موادمخدر پایتخت از بین زنان معتاد متجاهر جمع‌آوری‌شده هیچ‌کدام از آنها به بیماری کرونا مبتلا نبوده‌اند. لیلا ارشد، فعال اجتماعی حوزه اعتیاد با ١٦سال تجربه در خدمت‌رسانی به زنان مبتلا به آسیب‌های اعتیاد نمی‌داند برچه اساسی تعداد زنان مبتلا به اعتیاد در تهران را هزارنفر اعلام کرده‌اند.
اینکه چرا این طرح قرار است تنها زنان بالای ٦٥سال را پوشش دهد. «شاید به خاطر کرونا باشد، شاید هم زخم باز.» ارشد طرح‌هایی از این دست را که به شکل مجزا و فی‌البداهه و از جانب یک نهاد مطرح می‌شود، معمولا موفق نمی‌داند. او به «شهروند» می‌گوید: «افزایش تعداد زنان مبتلا به مسائل اعتیاد نشان می‌دهد این طرح‌ها نتوانسته‌اند به مسائل این بخش از زنان پاسخ درستی بدهد.»ارشد می‌گوید:
با چه تشخیصی تصمیم گرفته‌اند؟
براساس چه کار کارشناسی‌ای به این تعداد رسیده‌اند؟ آیا بعد از جمع‌آوری قرار است کاری برای این زنان انجام شود؟ آیا زنان بالای ٦٥سال با بیماری و زخم باز مشکلاتی ایجاد کرده‌اند؟ معمولا این مدل برنامه‌ها این بخش از زنان را به زیرپوست شهر می‌برند تا دیده نشوند و شامل حال طرح جمع‌آوری نشوند. فراری که بی‌شک آسیب‌های بیشتری را رقم خواهند زد.»
راهی برای بازگشت آنان را به جامعه و خانواده
از بین جمعیت معتادان کشور حدود ۹درصد را زنان تشکیل می‌دهند. اگر فرض کنیم تعداد معتادان متجاهر در تهران ۱۵۰۰۰ نفر باشد بین ۵ تا ۷ درصد را زنان معتاد متجاهر تشکیل می‌دهند که آماری حداکثر هزار نفر را شامل می‌شوند. فاطمه رضوان‌مدنی، معاونت توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد به می‌گوید : «به‌طور مشخص‌تر، برآورد ما در بهزیستی این است که نزدیک به ۸۰۰ نفر معتاد متجاهر زن در تهران وجود دارد. موضوع معتادان متجاهر زن با موضوع معتادان دارای زخم باز دو مقوله و موضوع متفاوت هستند.»
به گفته او بهزیستی درباره معتادان متجاهر زن در تهران در حال حاضر یک مرکز با ظرفیت ۱۵۰ نفر فعال دارد که ظرفیت آن تکمیل و قرار است تا پایان ماه جاری یک ظرفیت حداکثر ۳۵۰ نفره دیگر هم راه‌اندازی شود. «در مورد معتادان متجاهر دارای زخم باز طبق ضوابط بهزیستی مسئولیت خاصی ندارد. مطابق مصوبات آخرین جلسه ستاد مبارزه با موادمخدر که اخیرا با توشیح ریاست محترم جمهوری اسلامی به دستگاه‌های عضو ستاد ابلاغ شده وزارت بهداشت و دانشگاه‌های تابعه آن موظف به ارایه خدمات به این قبیل بیماران هستند.»
رضوانی‌مدنی معتقد است در این مصوبه چنین آمده که نیروی انتظامی این قبیل بیماران را به بیمارستان‌هایی که دانشگاه‌ها برای این کار معرفی و در نظر گرفته‌اند معرفی و اعزام و در آنجا خدمات لازم را دریافت می‌کنند. حتی در مصوبه آمده در صورت گزارش نیروی انتظامی دال بر عدم همکاری دانشگاه ها یا بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ناجا باید به ستاد گزارش دهد تا اقدامات متعاقب صورت گیرد.« اما تعدادی از این بیماران بعد از بهبودی و ترخیص از مراکز برای دریافت اضافی‌تر و یکی، دو هفته نگهداری بیشتر قبل از ورود به مراکز ماده ۱۶ نیاز به محلی و مرکزی بود که ما در سازمان بهزیستی با همکاران موسسات غیردولتی مرکزی را برای این کار در نظر گرفته‌ایم که ظرفیت آن حداکثر ۳۵۰ تا ۳۷۰ نفر است.»
او با تاکید براینکه این مرکز قرار نیست جایگزین مراکز درمانی که دانشگاه‌های علوم‌پزشکی برای درمان معتادان دارای زخم باز معرفی کرده‌اند، بشود و خدمات درمانی به معتادان فوق همچنان باید با هماهنگی نیروی محترم انتظامی و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به آنان ارایه شود. این مرکز با اعتباری بیش از دومیلیارد و دویست میلیون تومان آماده‌سازی شده است. «در جریان آماده‌سازی طی بازدیدی که همکاران ما از مرکز داشتند لازم بود تا برای رفاه حال بیماران ارجاعی امکانات اضافه‌ای در مرکز استقرار یابد که طی تماس با ستاد مبارزه با موادمخدر مسئولان ستاد موافقت کردند تا مبلغ ۲۵۰میلیون تومان کمک برای تجهیز امکانات اضافی در اختیار مرکز بگذارند که در نهایت این رقم هم از محل اعتبار ساماندهی معتادان متجاهر استان که باید به بهزیستی اختصاص می‌یافت پرداخت شد.
در حقیت همکاران ستاد مبارزه با موادمخدر موافقت کردند تا این رقم برای این مرکز هزینه شود.» او ادامه داد: «در استان‌های مختلف بسته به اینکه برای معتادان فوق مقرر بوده تا اقدامات کاهش آسیب یا خدمات نگهداری در مراکز ماده ۱۶ ارایه شود اقدام کرده‌ایم. در استان‌های دیگر مشکل چندانی در زمینه زنان معتاد متجاهر و ارایه خدمات به آنان نداریم و در این زمینه در استان‌های بزرگ کشور مثل خراسان‌رضوی، اصفهان، فارس و ... به فراخور مراکز نگهداری و درمان معتادان زن متجاهر هم داریم.
مشکل عمدتا مربوط به تهران بود که این مشکل هم انشاءالله با افتتاح مرکز موردنظر و در مرحله بعد از سایر تسهیلات مرتفع خواهد شد. کار را ادامه خواهیم داد و انتظار داریم همه دستگاه‌های مسئول از جمله معاونت زنان ریاست جمهوری وزارت کشور شهرداری و ستاد مبارزه با موادمخدر و سازمان برنامه و بودجه با درک شرایط زنان معتاد متجاهر و اهمیت موضوع به مساعدت ما بیایند و کمک کنند تا خدمات کامل‌تر و مخصوصا خدمات بعد از خروج از مراکز بهتری و بیشتری به این عده بدهیم و زمینه بازگشت آنان را به جامعه و خانواده فراهم سازیم.»
نظر شما