سلامت نیوز:هیأت وزیران در تیرماه سال 80، هرگونه فعالیت معدنی در جنگل‌های شمال کشور را ممنوع اعلام کرد. پس از این اعلام بود که دیگر مجوز فعالیت معدنی در جنگل هیرکانی شمال کشور صادر نشد. اما معادنی که پیش از آن فعالیت خود را آغاز کرده بودند همچنان در حال ادامه فعالیت و تأثیرگذاری منفی بر طبیعت جنگل هیرکانی هستند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در این بین دو دسته معدن نیز به تازگی فعالیت جدید خود را آغاز کرده‌اند. یکی معادنی که پیش از سال 80مجوز گرفتند و هنوز فعال نشده بودند و دیگری، معادنی که بدون مجوز و بی‌توجه به مخالفت سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی به انجام فعالیت پرداختند.
نتیجه فعالیت معدنی در جنگل هیرکانی شمال کشور اما تخریب گسترده جنگل، آلودگی گسترده رودخانه‌ها، تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها و تأثیر منفی بر حیات‌وحش و حتی رانش زمین است. هدف حوزه صنعت و معدن، همچون دیگر حوزه‌های اقتصادی و صنعتی، درآمد‌زایی و ایجاد اشتغال است. درحالی‌که در مسیر این فعالیت‌ها، میزان تخریب و آسیب وارد شده به مناطق جنگلی هم قابل توجه و البته جبران‌ناپذیر است.
زورآزمایی نابرابر صنعت با جنگل
بخش قابل توجهی از فعالیت‌های معدنی کشور در سال‌های بعد از انقلاب و زمانی که سازندگی در کشور شکل گرفت، آغاز شد. افزایش جمعیت، بهره‌مندی از تکنولوژی‌های پیشرفته در اکتشافات و افزایش نیاز کشور به مواد معدنی، این فعالیت‌ها را گسترش داد، اما تأثیرات مخربی نیز بر محیط‌زیست برجای گذاشت.
بخش قابل توجهی از معادن نیز که پس از چند سال به دلایل مختلف با توقف فعالیت مواجه شدند، اقدامی برای ترمیم محدوده معادن خود در جنگل‌ها انجام ندادند. سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور هم‌اکنون 66معدن فعال در جنگل‌های شمال کشور فعال است.
همچنین فعالیت 51معدن دیگر نیز که داخل این محدوده جنگلی قرار دارد به دلایل مختلف، با طول عمر متفاوت، متوقف شده است. معادن فعال و غیرفعال در جنگل‌های شمال کشور نزدیک به 68هزار هکتار را اشغال کرده‌اند.علی خادم‌آستانه، معاون دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: «اگرچه کارگروه مشترک منابع طبیعی و وزارت صمت تشکیل شده است اما معادن، به رغم مجوزی که برای فعالیت دریافت کرده‌اند، خسارت سنگینی نیز به مناطق جنگلی زده‌اند.»
او با بیان اینکه در برخی موارد که خسارت‌های واردشده به جنگل قابل توجه باشد، برای ادامه فعالیت یا جابه‌جایی معدن تصمیم‌گیری می‌شود، به موضوع حقوق مکتسبه معدن‌داران نیز اشاره کرد و گفت: «چند سال فعالیت، اکتشاف، هزینه تجهیزات و... حقوقی برای معدن‌داران ایجاد می‌کند که باید آن را هم درنظر گرفت.»
رعایت این حقوق و البته در برخی موارد زورآزمایی نابرابر بخش صنعت با منابع طبیعی کشور، به راحتی اجازه و امکان تعطیلی و جابه‌جایی معادن را نمی‌دهد و تنها در مواردی خاص، مثلا در مورد معدنی که در نزدیکی قله دماوند قرار داشت، سازمان جنگل‌ها توانست با مصوبه شورای هماهنگی و وزارت صمت اقدام به جابه‌جایی این معدن کند.
خسارت فعالیت‌های معدنی به جنگل‌های شمال
بخشی از معادن واقع در جنگل‌های شمال کشور در بالادست رودخانه‌ها قرار دارند که این موضوع به آلوده کردن آب‌های روان و تأثیرات منفی بر اکوسیستم رودخانه‌ها انجامیده است. در همین فعالیت‌هاست که تعداد زیادی از درختان قطع می‌شوند، جاده‌هایی به‌منظور ایجاد دسترسی به معدن و انتقال مواد معدنی در دل جنگل‌ها احداث می‌شود، زیستگاه حیات‌وحش چند تکه می‌شود و به برخی گونه‌های حیات وحش نیز آسیب می‌زند.
هادی کیادلیری، استاد دانشگاه و متخصص جنگل هرگونه بهره‌برداری ازجنگل را مساوی با تخریب جنگل می‌داند و می‌گوید: «برخی معادن بدون مجوز در حال فعالیت هستند و سازمان جنگل‌ها نیز اقدامی برای توقف فعالیت آنها انجام نمی‌دهد و تنها دست روی دست گذاشته و نظاره‌گر است.
برخی دیگر از معادن هم که در گذشته مجوز فعالیت گرفته‌اند، همچنان در حال تخریب جنگل‌ها هستند. در البرز مرکزی هیچ معدنی نباید واگذار شود، اما این اتفاق افتاده است. در برخی مناطق شمال کشور در آلاشت و سوادکوه یا اطراف چالوس نیز که به‌دلیل زیبایی‌شناختی نباید مجوز فعالیت معدنی صادر می‌شد، این مجوزها صادر شده است و معادن در حال فعالیت هستند.
تا آن اندازه که در همین جاده چالوس، قدم به قدم یک فاجعه به وقوع پیوسته است.» کیادلیری همچنین به قانونی اشاره می‌کند که براساس آن اگر دستگاه مربوطه همچون سازمان حفاظت محیط‌زیست یا حتی منابع طبیعی بعد از گذشت 2 ماه از درخواست استعلام، نظر خود را اعلام نکند، رأی به نفع درخواست‌کننده مجوز صادر می‌شود و معدن‌دار می‌تواند اقدام به استخراج و انجام فعالیت معدنی کند.این کارشناس جنگل می‌گوید: «بسیاری از معادن به‌دلیل همین قانون مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند.
دلیل آن هم روشن است؛ یا کارشناس برای بررسی درخواست در منطقه حضور نیافته یا نسبت به رعایت زمان قانونی تعلل شده است. حتی در بدترین حالت افراد صاحب نفوذ به سراغ کارشناسان رفته‌اند!»
کیادلیری به برخی آسیب‌های وارد شده به جنگل‌های شمال به‌دلیل فعالیت معدنی نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در سوادکوه به‌دلیل فعالیت معدن زغال‌سنگ فاجعه درست شده است. رودخانه‌ها آلوده و درختان بلوط با خشکیدگی در وسعت زیاد مواجه شده‌اند. رانش زمین رخ داده و فرونشست زمین 2تا3متر در برخی نقاط اتفاق افتاده است و معادن واقع در «دشت نظیر» رودخانه‌ها را نابود کرده‌اند.»
خسارت معدنکاوی در جنگل‌های هیرکانی همچنان پابرجاست
غیر از معادنی که هم‌اکنون در حال فعالیت در جنگل‌های شمال کشور هستند، برخی دیگر از معادن به دلایل مختلف چند سال است که غیرفعال هستند. با این حال مالکان این معادن پس از اتمام فعالیت، هیچ اقدامی برای ترمیم منطقه زیرنفوذ خود انجام ندادند.
هادی کیادلیری، استاد دانشگاه در این ارتباط می‌گوید: «باید در محدوده معدن، خاکریزی و درختکاری انجام دهند و پوشش گیاهی ایجاد کنند. اما هیچ‌کدام از این اقدامات انجام نمی‌شود. خسارت‌های وارد شده بر طبیعت و جنگل در طول سال‌ها فعالیت معدنی نیز همچنان پابرجاست و تأثیر منفی این فعالیت‌ها در جنگل‌های شمال کشور پاک نخواهد شد.»
نظر شما