سلامت نیوز: چند روز پیش سخنگوی ستاد مبارزه با مواد‌مخدر از تصویب طرحی خبر داد که طبق آن توزیع متادون و داروهای مخدر از طریق داروخانه‌ها میسر و به‌زودی آغاز خواهد شد.
به گزارش سلامت نیوز، همشهری نوشت: با انتشار این خبر موجی از موافقت‌ها و مخالفت‌ها با این موضوع در بین کارشناسان حوزه اعتیاد شکل گرفت؛ گروهی با نگرانی این اقدام را باعث افزایش نشت متادون در جامعه و مصرف آن به‌عنوان ماده‌ای مخدر و اعتیاد‌آور می‌دانند و در مقابل کارشناسان دیگری معتقدند با این اتفاق سازوکار منظم‌تری برای توزیع متادون و داروهای مخدر در بین مراکز ترک اعتیاد شکل خواهد گرفت. البته در این بین گروهی از کارشناسان هم هستند که می‌گویند توزیع متادون در داروخانه‌ها با روش گذشته که از طریق مراکز دانشگاه‌های علوم پزشکی و بخش‌هایی در وزارت بهداشت انجام می‌شده است، تفاوتی ندارد و بهتر است ستاد مبارزه با مواد‌مخدر به جای موضوعات جزئی اینچنینی به فکر راهکارهای جدی‌تری برای کاهش مصرف مواد‌مخدر در کشور و عملکرد موفق‌تر مراکز ترک اعتیاد باشد.
طبق خبرهای منتشر شده در جلسه ۱۳۶ ستاد مبارزه با مواد‌مخدر توزیع متادون از طریق داروخانه‌ها به تصویب رسید و اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر اعلام کرد:«براساس اقدامات کارشناسی و تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌زودی نحوه توزیع داروی متادون مشخص می‌شود.» او درباره توزیع دارو در داروخانه‌ها گفت:« با کار علمی و کارشناسی قطعا در این خصوص بهترین تصمیم گرفته می‌شود و در ستاد مبارزه با مواد‌مخدر کشور نهادهای مؤثر عضو هستند مانند وزارت علوم و وزارت بهداشت و درمان و درخصوص توزیع متادون وزارت بهداشت و درمان به هر جمع‌بندی برسد اقدامات لازم در این خصوص انجام خواهد شد.»
بخشی از کارشناسان حوزه اعتیاد مهم‌ترین نگرانی را که نسبت به توزیع متادون در داروخانه‌ها مطرح می‌کنند؛ کاهش نظارت بر نحوه توزیع و خطر افزایش تعداد معتادان و همچنین نمایش عمومی پیدا کردن داروهای مخدر است. البته سعید منتظرالمهدی، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد‌مخدر در واکنش به اعتراض و نگرانی‌های برخی از درمانگران و کارشناسان حوزه اعتیاد عنوان کرده:«صدای کارشناسان و درمانگران حوزه اعتیاد و انتقادات آنها درباره توزیع متادون از طریق داروخانه‌ها شنیده شده است و اطمینان‌خاطر می‌دهیم که جای هیچ نگرانی نیست.»
اما در واکنش به اعتراض‌های صورت‌گرفته سعید برومند، رئیس اداره داروخانه‌های سازمان غذا و دارو به‌عنوان متولی اصلی موضوع از مصوبه ستاد درباره توزیع متادون در بین افراد در داروخانه‌ها ابراز بی‌اطلاعی می‌کند و به همشهری می‌گوید:« مصوبه‌ای درباره توزیع متادون و داروهای مخدر در داروخانه‌ها به افراد عادی وجود ندارد و حاشیه‌های ایجاد شده اشتباه است زیرا قرار نیست متادون به افراد معتاد داده شود.»
رئیس اداره داروخانه‌های سازمان غذا و دارو گفت: «تا به حال مصوبه‌ای از سوی ستاد مبارزه با مواد‌مخدر که توزیع شربت متادون به‌صورت آزاد را تصویب کرده باشد به‌دست ما نرسیده است. طرحی که سازمان غذا و دارو اکنون به‌صورت پایلوت اجرا می‌کند توزیع شربت متادون از طریق داروخانه‌ها بین مراکز ترک اعتیاد است.»
برومند در این‌باره توضیح داد: «هم‌اکنون مراکز ترک اعتیاد شربت متادون را از دانشگاه علوم پزشکی دریافت می‌کنند. اما قرار است طبق طرح جدید؛ مراکز ترک اعتیاد از این پس داروی مخدر را از طریق داروخانه‌ها دریافت کنند. در این طرح که عملا توسط سازمان غذا و دارو به‌صورت پایلوت در شهر قم در حال اجراست مراکز ترک اعتیاد به جای آنکه از معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌ها شربت متادون دریافت کنند از داروخانه‌های مشخص دریافت می‌کنند. این موضوع با مسئله عرضه مستقیم شربت متادون در داروخانه‌ها متفاوت است و سازوکار عرضه این دارو در داروخانه درست مانند سازو کاری است که قبلا در دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شد. به این معنا که مراکز ترک اعتیاد مانند روال قبلی موظف هستند پوکه دارو را به داروخانه تحویل دهند.»
رئیس اداره داروخانه‌های سازمان غذا و دارو با بیان اینکه جنجالی که در این رابطه به‌وجود آمده بی‌ارتباط با آن چیزی است که در حال اجراست گفت: « نحوه توزیع متادون در داروخانه‌ها با نحوه توزیع ترامادول بسیار متفاوت است و این دارو همچنان به مراکز ترک اعتیاد تحویل داده می‌شود و نه به بیماران.»
او با تأکید بر اینکه سازمان غذا و دارو درپی آن است که قانون را اجرا کند توضیح داد:« ما قانونی داریم که می‌گوید دارو باید در داروخانه‌ها عرضه شود. در رابطه با داروهای ترک اعتیاد نیز این قانون صدق می‌کند اما با وجود این در کشور داروهای ترک اعتیاد تحت نظارت مراکز ترک اعتیاد به بیماران عرضه خواهد شد و به‌نظر من این رویه درست است. سازمان غذا و دارو به‌دنبال آن است که مانند روال قبل عرضه آزاد شربت متادون نداشته باشیم.»
برومند در پایان گفت:«طرحی که در قم به‌صورت پایلوت در حال اجراست صرفا برای کنترل بهتر توزیع دارو و سبک کردن بار دانشگاه‌های علوم پزشکی عملیاتی شده است. هم‌اکنون 800مرکز ترک اعتیاد در اقصی نقاط استان تهران از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی داروی ترک اعتیاد دریافت می‌کنند با این طرح این مراکز می‌توانند از نزدیک‌ترین داروخانه زیر مجموعه طرح داروهای مخدر را تهیه کنند.»
در این بین برخی از کارشناسان حوزه دارو و درمان معتقدند که توزیع شربت تریاک و متادون در کنار انواع قرص‌ها و داروها در داروخانه‌های عمومی که هر روز هزاران فرد عادی به آن مراجعه می‌کنند؛ می‌تواند اثرات سوء اجتماعی به‌دنبال داشته باشد و باعث تابوشکنی و عادی شدن بیشتر موضوع در جامعه شود.
مجتبی غالبی، رئیس کانون سراسری انجمن‌های مراکز درمان اعتیاد کشور درباره مصوبه اخیر یکصد و سی و ششمین جلسه ستاد مبارزه با مواد‌مخدر به همشهری گفته است: « در جلسه اخیر ستاد مبارزه با مواد‌مخدر 2 دلیل را مطرح کردند که براساس آن از این پس متادون تنها از طریق داروخانه‌ها ارائه شود. اول نشت متادون و دوم نداشتن نیروی کار در معاونت غذا و دارو مطرح شده است اما از آن جایی که سالانه ۲۰۰ میلیارد تومان سود عاید دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌دلیل فروش متادون به مراکز می‌شود اگر ۱۰ درصد آن را برای استخدام نیرو درنظر گیرند قطعاً مشکل کمبود نیروی کار برطرف خواهد شد. همچنین طبق آماری که براساس تحقیقات در کل کشور به‌دست آمده یک و نیم درصد کل نشت متادون در مراکز درمان اعتیاد بوده و این در حالی است که سالانه ۱۱ تن متادون خالص در مراکز توزیع می‌شود و این نشان می‌دهد که نگرانی نسبت به نشت متادون از مراکز وجود ندارد.»
وی با اشاره به اینکه مصوبه اخیر ستاد مبارزه با مواد‌مخدر با قانون مغایرت داشته و از طرفی نیز خلاف جهت سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر تلاش جهت کاهش آسیب اعتیاد است گفت: «متادون یک مخدر کم‌خطر نسبت به تریاک و هروئین که مخدری پرخطر است به شمار می‌رود و مصوبه اخیر از ستاد مبارزه با مواد‌مخدر این احتمال را که معتادان به سمت مخدرهای پرخطر بروند بیشتر خواهد کرد. این مصوبه بدون اینکه در کمیته‌های تخصصی و کمیسیون تلفیق بررسی شود به‌صورت ناگهانی در یک جلسه رسمی و نهایی مورد تأیید قرار گرفته و رئیس‌جمهور نیز آن را امضا کرده است بنابراین بررسی‌های لازم در این راستا مورد غفلت قرار گرفت.»
دور باطل اعتیاد
سعید صفاتیان / کارشناس حوزه اعتیاد
بحث ورود شربت متادون در مراکز درمانی ترک اعتیاد از سال 1382آغاز شد. بعد از اینکه این طرح در کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد‌مخدر بارها مورد ارزیابی قرار گرفت، در نهایت این نتیجه کارشناسی به‌دست آمد که متادون حتما در اختیار مراکز درمانی قرار گیرد. توزیع شربت متادون از برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد است. این برنامه در دنیا در حال اجراست. حتی کشورهای اروپایی و آمریکایی که در حوزه درمان اعتیاد با متادون موفق بوده‌اند، این دارو را از طریق مراکز درمانی توزیع کرده‌اند. آنها معتقدند که درمان دارویی در حالی در حوزه اعتیاد موفق خواهد بود که پکیج درمان دارویی با درمان غیردارویی در کنار هم انجام شود. در واقع هنگامی که یک مرکز درمانی اعتیاد در حال انجام فعالیت برای ترک فرد معتادی است در واقع 80درصد این درمان به‌صورت درمان غیردارویی(مشاوره‌ای) و تنها 20درصد آن متکی به درمان از طریق داروست. به این معنا که فرد مصرف‌کننده وارد مرکز درمانی می‌شود، مددکار اجتماعی و روانشناسان او را ویزیت می‌کنند و بعد از آن، فرد با تشخیص پزشک، داروی ترک و مقدار استفاده از آن را دریافت می‌کند.
مصوبه‌ای که در طول دو، سه‌ماه اخیر در ستاد مبارزه با مواد‌مخدر با حضور ریاست‌جمهور تصویب و ابلاغ شده که متادون برای توزیع روانه داروخانه‌ها شود، نکات بسیار مهمی دارد؛ این مصوبه باید در وهله نخست در کمیته‌های تخصصی ستاد مبارزه با مواد‌مخدر تصویب می‌شد؛ مانند کمیته درمان و... که متأسفانه این اتفاق رخ نداده است. نکته بعدی اینکه این مصوبه با سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه مخصوصا با بند 57(مبارزه همه‌جانبه با مواد‌مخدر و روانگردان‌ها در چارچوب سیاست‌های کلی ابلاغی و مدیریت مصرف با هدف کاهش 25درصدی اعتیاد تا پایان برنامه) مغایرت دارد چراکه با این رویه، نمی‌توان مصرف را مدیریت کرد. همچنین با سیاست‌های کلی مبارزه با مواد‌مخدر که سال 85مصوب شده علی‌الخصوص با بند 6آن (ایجاد و گسترش امکانات عمومی تشخیص، درمان، بازتوانی و اتخاذ تدابیر علمی جامع و فراگیر باهدف: 1) درمان و بازتوانی مصرف‌کنندگان 2)کاهش آسیب‌ها 3) جلوگیری از تغییر الگوی مصرف از مواد کم‌خطر به مواد پرخطر) نیز مغایرت دارد چراکه در درمان و بازتوانی مصرف‌کنندگان چاره‌ساز نخواهد بود و نمی‌تواند الگوی مصرف را از مواد پرخطر به مواد کم‌خطر تغییر دهد.
هم‌اکنون فرد مصرف‌کننده در مراکز درمانی اعتیاد ابتدا توسط پزشکان ویزیت می‌شود و سپس با نسخه پزشک اقدام به تهیه دارو می‌کند؛ بدیهی است که با توزیع متادون در داروخانه‌ها دیگر بیماران تمایلی برای ویزیت شدن توسط پزشک نشان نخواهند داد. این سیکل معیوب درمان، بیماران را مستقیما به سمت داروخانه‌ها روانه می‌کند و بی‌آنکه ویزیت شوند خودسرانه در حد دلخواه شربت متادون دریافت و مصرف می‌کنند.
در مورد ترامادول هم دقیقا همین اتفاق رخ داد؛ این قرص ضد‌درد وارد داروخانه‌ها شد و متأسفانه تحقیقات نشان می‌دهد که میزان مصرف آن در معتادان به‌شدت افزایش یافته است چراکه افراد به راحتی بدون نسخه ترامادول را می‌توانند از داروخانه‌ها دریافت کنند. با این رویه متأسفانه این اتفاق برای شربت متادون هم خواهد افتاد؛ وقتی فرد معتاد بتواند داروی ضد‌ترک را از داروخانه‌ها دریافت کند دیگر سراغ پزشک و روانپزشکان را نمی‌گیرد. این در حالی است که اصل درمان اعتیاد درمان غیردارویی است. هنگامی که این پروسه را حذف کنیم ماندگاری در درمان که اکنون 15درصد است از این رقم نیز پایین‌تر خواهد آمد. این باعث می‌شود تعداد معتادانی که به مرکز درمانی مراجعه می‌کنند کاهش یابد و با مصرف بیش از اندازه داروی متادون دوباره به سمت مخدرهای سنگین مانند تریاک و هروئین بروند که در آینده نزدیک مشکل‌ساز خواهد شد.
نظر شما