در ایران رفع نیاز و نگرانی معلمان و آموزش‌دهندگان نهضت سوادآموزی و حفظ شأن و حرمت معلمی به پیش‌نیازی ضروری برای مقابله با بی‌سوادی و اجرای برنامه‌های توسعه در بخش آموزشی تبدیل شده است. تأمین معیشت فرهنگیان و امنیت شغلی آن‌ها موضوعی است که همه برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیرندگان دولتی را با واقعیتی آشکار روبه‌رو ساخته است. این آمار چیزی از موفقیت‌های چشمگیر جمعیت دانش‌آموزی و دانشجویی ما به‌ویژه در مناطق محروم را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد اما جهان امروز دنیای رقابت اعداد و سنجش بر مبنای آمار است.

آقای علی باقرزاده، رییس سازمان نهضت 
سواد آموزی کشور می‌گوید: « در گروه سنی 10 تا 49 سال، درصد باسوادی به94.7 درصد رسیده است و تعداد بی‌سوادان کمتر از 2‌میلیون و 700 هزار نفر است؛ یعنی با کاهش یک میلیون و 113 هزار نفری بی‌سوادان مواجه بوده و با رشد 2.3درصد نرخ باسوادی روبه‌رو هستیم. این آمار در مقایسه با میانگین جهانی بسیار خوب است و در مقایسه با مدت مشابه سال‌های 85 تا 90 نیز این آمار بسیار عالی است.»

وی با اشاره به آخرین وضعیت باسوادی در کشورهای مختلف دنیا، گفت: در تمام کشورهای آسیای میانه، اروپا، بخشی از کشورهای آمریکای شمالی و شرق آسیا بیش از 99‌درصد افراد باسواد هستند، اما کماکان نزدیک به 750‌میلیون بی‌سواد در دنیا وجود دارد.

رییس سازمان نهضت سواد آموزی کشور می‌گوید: در گروه سنی 10 تا 19 سال درصد باسوادی بالای 98‌درصد است و گروه جمعیتی در فاصله 10 تا 29 سال داریم که 97.3 درصد این گروه باسواد هستند؛ ضمن اینکه 1.1 درصد نسبت به 5 سال گذشته رشد را نشان می‌دهد؛ در حالی که میانگین رشد باسوادی در دنیا در 15 سال یک درصد بوده است و در حال حاضر در تمام استان‌ها حداقل 1.5درصد از میزان بی‌سوادی کم شده است. اما سیدمحمدجواد ابطحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این خصوص گفته است: طبق آخرین آمار ازسوی سازمان ملل، آموزش‌و‌پرورش ایران رتبه‌ 103 را در میان دیگر کشورها دارد، اگرچه نمی‌توان به بسیاری از آمارهای سازمان‌ملل استناد کرد اما در بیمار بودن سیستم آموزشی ایران و دور شدن آن از مسیر آموزش استاندارد شکی وارد نیست.

 نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سیستم آموزشی کشور از دوران پهلوی براساس معیارهای غربی پایه‌ریزی و از چارچوب ایرانی-اسلامی دور شده است، ادامه داد: عدم برنامه‌ریزی درست و نبود مُجری و مدیریت حرفه‌ای دو اصل اساسی در عقب‌ماندگی آموزش ایران به شمار می‌آیند، درحالی که سند تحول بنیادین آموزش‌و‌‌پرورش به منظور حل این مشکلات تدوین شده است بنابراین در صورت اجرا، آموزش‌و‌پرورش جایگاه خود را در داخل و خارج پیدا خواهد کرد.

ابطحی معتقد است به دلیل عدم اعتقاد مسوولان به سند تحول بنیادین، اجرای این سند سال‌ها پشت گوش انداخته شد به همین دلیل مشکلات آموزش و پرورش افزایش یافته است. این نماینده مجلس می‌گوید: نباید به آموزش‌و‌پرورش به چشم موش آزمایشگاهی نگاه و هر لحظه برنامه جدیدی را بر سر آن پیاده کرد.

وی با ابراز تأسف از اینکه هنوز حدود 11‌میلیون بی‌سواد در کشور وجود دارد گفت این آمارها نشان از کم‌کاری و اشتباهات عدیده در نظام آموزشی کشور دارد و باید از رسیدن سن مفاسد اجتماعی به 11 - 12 سال احساس شرم کرد.

عضو فراکسیون ولایی مجلس با تاکید مجدد بر اینکه نداشتن برنامه و مُجری علل ضعف آموزشی در ایران است، گفت: اگرچه چند سالی است سند تحول بنیادین تدوین شده اما این برنامه برای اجرایی شدن مُجری ندارد البته سلایق خاص سیاسی و جناحی در این مسأله تاثیرگذار است.

ابطحی با بیان اینکه مدارس کشورهای پیشرفته همچون ژاپن شاداب، جذاب و خلاق‌اند تا جایی که دانش‌آموزان میل به ترک مدرسه را ندارند، می‌گوید: در نظام تعلیم و تربیت صحیح بیشترین اهمیت و بهاء به معلم داده می‌شود، به‌همین دلیل مقام معظم رهبری نیز فرمودند: «معلم باید محور آموزش و پرورش باشد» اما متاسفانه این اتفاق برای معلمان نیفتاده و آن‌ها با انواع و اقسام مشکلات به‌ویژه مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند. 

همچنین روز گذشته رضا مددی (مشاور وزیر آموزش‌و‌پرورش در سند تحول بنیادین) گفته است: پیشرفت کار به وسیله نمودارها و جداول رصد و به واحدهایی که عقب هستند، تذکرات لازم داده می‌شود. ما میزان پیشرفت سند تحول را در اختیار داریم و در آن مواردی هم که عقب هستیم، تلاش می‌کنیم جبران کنیم. 

در جامعه‌ای با درصد سواد و تحصیلات بالاتر می‌توان انتظار امنیت بیشتر و همدلی فراگیر را داشت. بدون آگاهی عمومی در پرتو جامعه‌ای با سواد، دسترسی به اهداف توسعه و رفاه همگانی سخت و پرهزینه خواهد بود. برای ایرانی شایسته رقابت در فضای بین‌المللی لازم است همه باهم برای ارتقای شاخص‌های توسعه گام برداریم.