سلامت نیوز:روی صندلی نشسته و با عروسکش بازی می‌کند، خارج از اتاق مردی بلند بلند فریاد می‌زند: «مادر نزاییده کسی بخواد پول منو بخوره... آدمت می‌کنم.» کودک بر خود می‌لرزد و در صندلی مچاله می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه آرمان نوشت: مادر پاهایش را روی پا انداخته و صفحات اینستاگرام را بالا و پایین می‌کند و هر از گاهی با عصبانیت نگاهی به ساعتش می‌اندازد. پدر سراسیمه پله‌ها را بالا می‌آید، در حالی که نفس‌نفس می‌زند در اتاق را باز کرده و می‌گوید: ببخشید، دیر شد. مادر با غیظ بلند می‌شود و با صدای نسبتا بلندی که در شلوغی قابل شنیدن باشد، می‌گوید: « دفعه بعدی اگه دیربیای تو کلانتری ولش می‌کنم، میرم.» در چشمان کودک اشک جمع شده است. باتوجه به فضای دلگیر و پراسترس کلانتری‌ها به‌نظر می‌رسد دیگر زمان آن رسیده که قانون مکان دیگری را برای والدین فرزندان طلاق مشخص کند تا آنها فرزندان خود را در آنجا از یکدیگر تحویل بگیرند.
قانون مصوب حمایت خانواده در سال 91، در تبصره 1، ماده 41 بر لزوم ایجاد امکانات مناسب برای ملاقات فرزندان طلاق با والدینشان تاکید می‌کند و قوه قضائیه را ملزم کرده سازوکار لازم به این منظور را فراهم کند. باتوجه به این قانون در صورتی که والدین نتوانند نسبت به تعیین زمان یا مکان ملاقات با فرزند خود به توافق برسند قاضی خود مکان مربوط به تحویل کودک را مشخص می‌کند و در اکثر موارد این مکان کلانتری یا مراکز شلوغ و پررفت‌و‌آمد است. اما محیط کلانتری‌ها برای حضور کودکان و حتی نوجوانان مناسب نیست، علاوه بر حجم بالای سر و صدا و نزاع در این محیط، کودک ممکن است شاهد صحنه‌های خشونت‌بار و نابهنجاری باشد که بر روحیه او اثر بدی می‌گذارند. به این دلیل صاحب‌نظران به فکر تعبیه محیطی برای ملاقات کودک با والدین خود افتادند تا اگر والدین کودک در ارتباط با مکان ملاقات با فرزند به تفاهم نرسیدند او را در آن مکان ملاقات کنند.
این مراکز تحت‌عنوان مراکز «مهر خانواده» در حال حاضر در تعدادی از استان‌ها تاسیس شدند و بناست در سایر مراکز استان نیز آغازبه‌کار کنند. آنچه باید در نظر داشت محیط آرام و امن‌تر این مراکز نسبت به کلانتری‌ها است. علاوه بر این مزیت در این مراکز خدمات روانشناختی و مشاوره‌ای به والدین ارائه می‌شود، خدمات مشاوره‌ای که آنها را به بازگشت به یکدیگر و آغاز دوباره زندگی مشترک مجاب می‌کند. مراکز مهر خانواده تاکنون در استان‌های کرمان، هرمزگان، خراسان‌رضوی، قزوین، هشت شهرستان استان تهران و... تاسیس و آغازبه‌کار کرده‌اند. این مراکز در راستای تفاهمنامه همکاری بهزیستی و دادگستری با هدف ملاقات فرزندان طلاق در یک محیط امن با والدین خود راه‌اندازی شده‌اند.
مراکز مهرخانواده تفاوتی با کلانتری‌ها ندارند
تمام کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه اجتماعی موافق ایجاد این مراکز نیستند و به اعتقاد آنها ملاقات با کودک در این مراکز تفاوت چندانی با محیط کلانتری‌ها ندارد زیرا حضور کودک و والدین در محیط‌های شلوغ و پر رفت‌و آمد نمی‌تواند آرامش واقعی را از دیدار والدین به کودک بدهد. به اعتقاد آنها بهتر است والدین نسبت به دیدار فرزند خود در محیط خانه به تفاهم برسند تا کودک بتواند به دور از هرگونه آشوب و سر و صدا در محیطی آرام بی‌دغدغه دمی در آغوش پدر یا مادر خود آرام بگیرد. بیاییم واقع‌بینانه خود را جای کودکی بگذاریم که چندین روز است پدر یا مادر خود را ملاقات نکرده و در حسرت دیدار یکی از این دو روز را شب کرده است، آیا او در محیطی غریب و ناآشنا می‌تواند رنج مدت‌ها دوری از والدین را از روح خسته خود خارج و سرمستانه آنها را نگاه یا با پدر یا مادر خود شوخی یا بازی کند؟ کلانتری، سینما، پارک، شهربازی، مراکز مهر خانواده و... هیچ‌یک از این اماکن محیط امن و آرام خانه نمی‌شود.
از سوی دیگر حضور در مراکز مهر خانواده، خانواده طلاق را گاو پیشانی سفید می‌کند. اگر کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست مایل نیستند دوستان و آشنایان آنها از محل زندگی این افراد در خانه‌های بهزیستی مطلع شوند قطعا کودک طلاق نیز مایل نیست کسی مچ او را در یکی از این مراکز و در حال ملاقات با پدر یا مادر خود بگیرد. بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند ماجرای طلاق خود را در همان محضر ازدواج و طلاق دفن کنند و ناچار به توضیح علل آن در مکان دیگری نباشند. باتوجه به موارد فوق‌الذکر در نهایت آرامش معنوی کودک در این مراکز 100درصد تضمین نخواهد شد و او همچنان در هنگام ملاقات با والدین خود هزاران دغدغه کوچک و بزرگ دارد. اگر این مراکز امکاناتی برای بازی کودکان با والدین خود فراهم کنند و مراکزی تربیتی- تفریحی برای کودکان باشند در این صورت می‌توان امیدوار بود آنها حس غریبی و دلگیری کمتری از حضور در این مراکز دریافت کنند. البته حتی در این صورت احساس راحتی کامل کودک پیش‌فرض بزرگی دارد و آن ایجاد تفاهم چندساعته میان والدین و شریک شدن آنها در لحظات شادی و بازی کودک است.
از هیاهوی کلانتری خبری نیست
اما موافقان ایجاد این مراکز معتقدند وجود کودکان در این مراکز سبب می‌شود آنها از فضای پرالتهاب و آشفته کلانتری‌ها دور باشند و علاوه بر این برگزاری کلاس‌های مشاوره برای والدین در این مراکز احتمال بازگشت دوباره آنها به زندگی مشترک را ممکن می‌سازد. از سوی دیگر ملاقات والدین و سپری کردن زمان ملاقات با کودک در این فضا امکان تعامل همراه با آسایش و رفاه والدین با یکدیگر را برای چند ساعت فراهم می‌کند و مشاهده رابطه دوستانه بین والدین برای کودک غنیمت بزرگی است، زیرا اگر کودک تنها برای چند ساعت احساس شادی ناشی از حضور پدر و مادر در کنار یکدیگر را داشته باشد و شاهد دعواها و کشمکش‌های همیشگی آنها در مراکز مهر خانواده نباشد، شاید خود را برای چند ساعت کودک طلاق نبیند و به آرزوی همیشگی خود، که داشتن یک خانواده شاد و آرام است، دست یابد.
این احساس کودک تنها با اندکی گذشت از سوی پدر یا مادر محقق خواهد شد، گذشتی که آنها نه برای یک غریبه بلکه برای فرزند خود انجام می‌دهند. در حال‌حاضر رسیدگی، نظارت ساماندهی این مراکز با قوه‌قضائیه است و به‌نظر می‌رسد به‌دلیل آنکه همه چیز در سایه‌سار قانون شکل و دوام یافته خانواده‌ها تمایل چندانی برای حضور در این مراکز ندارند. بنابراین نیاز است سازمان بهزیستی در این مراکز به مسائلی جز بحث روانشناسی و مشاوره‌خانواده ورود کند تا خانواده احساس راحتی بیشتری از حضور در آنها داشته باشند.
هیچ کجا خانه نمی‌شود!
رئیس انجمن مددکاران‌اجتماعی در گفت‌وگو با «آرمان» با تاکید بر آنکه با تاسیس مراکز مهرخانواده موافق نیست، می‌گوید: هنگام اختصاص یک مکان به یک موضوع خاص آن مکان به مرور کارکرد خود را از دست داده و کارکرد منفی پیدا می‌کند. حسن موسوی‌چلک می‌افزاید: هنگام تاسیس یک مکان با موضوع کودکان طلاق به‌دلیل وجهه نازیبای طلاق در جامعه ملاقات والدین با فرزندانشان در این مکان با هدف مشخص راهکار مناسبی نیست. او تاکید می‌کند: این دیدار می‌تواند در محیط خانواده روی دهد و والدین به‌گونه‌ای زمان خود را تنظیم کنند که هر بار کودک در خانه یکی از این دو ملاقات شود زیرا مراکز مهرخانواده هیچ گاه جای حضور کودک در محیط خانواده را برای او نمی‌گیرند. موسوی‌چلک می‌افزاید: اگر والدین کودک را در رستوران ببینند چه تفاوتی با مراکز مهرخانواده دارد؟ در واقع این مراکز چه کمک شاخصی به والدین و کودک می‌کنند؟ به اعتقاد من این مراکز هیچ گونه تفاوتی با اماکن دیگر ندارند بنابراین چرا مکان ملاقات با کودک در خانواده نباشد؟ حضور در مکان‌های عمومی یا مراکز مهر خانواده هیچ‌گاه جای حضور کودک را درون خانواده و همراه با سایر افراد خانواده یا فامیل نمی‌گیرد و حضور در محیط خانواده سبب می‌شود که پدر و مادر به هر دلیل و حتی به ناچار یکدیگر را ملاقات کنند.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد دیدار کودک با والدین در محیط‌عمومی برای کودک خوشایند نیست. او در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان امکانات و خدماتی در این مراکز به خانواده‌ها ارائه شود تا آنها از حضور در این مراکز احساس لذت کنند، می‌گوید: اولین اتفاق پس از مراجعه این خانواده‌ها به مراکز مهر خانواده آن است که آنها به‌عنوان خانواده طلاق در جامعه شناخته خواهند شد و قطعا هیچ‌خانواده‌ای مایل نیست با این عنوان در جامعه شناخته شود. بنابراین احساس راحتی زیادی برای حضور در این مراکز نخواهند داشت و نباید در این‌باره به آنها خرده گرفت. به‌گفته موسوی‌چلک ملاقات کودک با والدین در محیط کلانتری بسیار بهتر از ملاقات در این مراکز است و در ارتباط با میزان استرس کودکان برای ورود به مراکز مهرخانواده می‌گوید: به اعتقاد من استرس ورود کودکان به مراکز مهر خانواده به نسبت حضور آنها در کلانتری‌ها بیشتر خواهد بود زیرا این نوع مراکز سبب می‌شوند آنها به‌عنوان کودک طلاق شناخته شوند و ما حق نداریم آنها را به‌عنوان کودک طلاق به جامعه بشناسانیم. او می‌افزاید: شاید والدین در کوتاه‌مدت با حضور در این مراکز موافقت کنند اما اینگونه اقدامات در ذات مددکاری اجتماعی نیست و با آن منافات دارد. بنابراین پدر و مادر به‌دلیل علاقه به فرزندشان خود را مجاب کنند او را در محیط خانواده تحویل داده یا بگیرند، زیرا هیچ‌مکانی خانه نمی‌شود.
نظر شما