سلامت نیوز-*عالیه شکربیگی: برونسپاری خانه‌های امن به مراکز خصوصی مانند شمشیری دولبه است و ممکن است موفق یا ناموفق باشد. موفقیت این مراکز خصوصی به تاسیس این مراکز توسط سازمان‌های مردم‌نهاد بستگی دارد. ورود سازمان‌های مردم‌نهاد در مساله خانه‌های امن به دلیل غیردولتی بودن این سازمان‌ها اقدام خوبی است و در این صورت نگاهی غیردولتی نسبت به مسائل زنان به ویژه در ایجاد خانه‌های امن حاصل می‌شود، اما از سوی دیگر باید توجه داشت که این خانه‌ها در فرایند این برونسپاری به چه مراکزی سپرده می‌شوند و افرادی که در بخش‌خصوصی به تاسیس این خانه‌ها اقدام می‌کنند تا چه میزان قابل اطمینان و اعتماد هستند.
به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: در سال‌های اخیر ایجاد خانه‌های امنی تحت عنوان «ریحانه» توسط بخش دولتی سبب مشکلات زیادی شد و از زنان و دختران ساکن در این مراکز سوءاستفاده و آسیب‌های زنان ساکن در آن بیشتر شد. بنابراین به دلیل آنکه بحث برونسپاری خانه‌های امن زنان به بخش‌خصوصی تجربه جدیدی در کشور است، مدیریت و کنترل این خانه‌ها توسط مراکز خصوصی طبیعتا در برخی موارد نتایج مثبت و در برخی دیگر نتایج منفی را در پی دارد. اما این عدم اطمینان از نتیجه نباید باعث عدم برونسپاری این خانه‌ها شود. در واقع برونسپاری خانه‌امن زنان باید در بستر خود اتفاق بیفتد تا بتوان پیامدهای آن را مشاهده کرد.
شرایط لازم برونسپاری خانه‌های‌امن
اشخاص حقیقی که به تاسیس خانه‌های امن در بخش خصوصی اقدام می‌کنند باید به ارزش‌های مدنی جامعه و انسان‌ها احترام بگذارند و بتوانند رفاه زنان آسیب دیده حاضر در این خانه‌ها را کاملا فراهم کنند. تبعات منفی برونسپاری خانه‌امن زنان را می‌توان با وجود فضای مجازی کاهش داد و مانند اطلاع‌رسانی درباره کودک‌آزاری تجربه مشابهی درباره خانه‌های امن زنان داشت. برای مثال اکنون در فضای مجازی شاهد انعکاس گسترده بحث کودک آزاری هستیم و هر روز یک خبر ناگوار درباره یک کودک‌آزاردیده مانند آتنا، بنیتا و... را می‌شنویم.
این حوادث قبلا نیز در جامعه اتفاق می‌افتاده، اما فضای مجازی سبب انعکاس و بزرگنمایی بیشتر آنها شده و جامعه را نسبت به مسائل درونی خود بیشتر و بهتر آگاه کرده است. بنابراین با استفاده از رویکرد اطلاع‌رسانی از طریق فضای مجازی می‌توان آثار منفی ایجاد شده توسط این مراکز را به حداقل رساند. از مهم‌ترین پیامدهای منفی برونسپاری این خانه‌ها می‌تواند سوءاستفاده از زنان باشد و به این دلیل دستگاه‌های نظارتی مرتبط باید عملکرد این مراکز را مداوم کنترل کنند. کنترل، نظارت، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری باید در مراکز برونسپاری شده اتفاق بیفتد و سیستم‌های نظارتی می‌توانند به صورت اهرم‌های بازدارنده از تخلفات این مراکز غیردولتی جلوگیری کنند.
باید از گذشته درس گرفت
زمانی کمپ‌های ترک‌اعتیاد به صورت نیمه‌خصوصی و خصوصی درآمدند، اما در مواردی شاهد تجارت ترامادول، متادون و... در آنها بودیم. عدم وقوع اتفاق مشابه در مورد خانه‌های امن زنان به اتحاد جامعه بستگی دارد. مردم باید نسبت به خانه‌های امن آگاه باشند و خود را درگیر مسائل این خانه‌ها کنند. اگر نگاه به خانه‌های امن نگاه به جزیره‌هایی جداافتاده از جامعه باشد و افراد جامعه به وضوح این خانه‌ها را فراموش کنند و با آنها ارتباط نداشته باشند در عمل این دید منجر به شکست در عملکرد این خانه‌ها می‌شود. بعد از ایجاد این خانه‌ها در صورتی می‌توان به اهداف تعیین شده برای آنها رسید که جامعه، رسانه‌ها، دولت و سازمان‌های حمایتی در تعامل با این مراکز باشند. در واقع نمی‌توان نتایج مثبت برونسپاری این خانه‌ها را به صورت 100درصد تضمین کرد، اما باید در عمل این کار را انجام داد. در واقع این مردم، انجمن‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و مراکز خصوصی هستند که تعهد و مسئولیت‌پذیری را در جامعه ایجاد می‌کنند.
لزوم مشارکت مردم در کاهش خشونت‌خانگی
حل تمام مسائل را نباید از دولت توقع داشت و این نگاه نادرست است. مردم نیز باید همگام با دولت وارد میدان‌هایی مانند ایجاد خانه‌های امن زنان شوند. ایجاد خانه‌های‌امن ویژه زنان امری ضروری است. زنان و دختران زیادی وجود دارند که به دلیل یک مشاجره و ستیز با پدر، مادر یا همسر خود شبانگاه وارد خیابان می‌شوند و شاید شرایط پیش آمده برای آنها به راه‌های بی‌بازگشت به زندگی سالم برای این بانوان ختم شود.
از سوی دیگر باید به منظور ایجاد و گسترش خانه‌های‌امن اطلاع‌رسانی کرد تا زنان، دختران و خانواده‌ها از وجود آنها آگاه شوند. بر اساس آمار، میزان خشونت خانگی در جامعه ایران قابل‌توجه است، بنابراین با اطلاع‌رسانی درباره خانه‌های‌امن زنان و دختران فراری از خانه می‌توانند به‌طور موقت و کوتاه از امکانات این خانه‌ها استفاده کرده و یکی، دو روز استراحت کنند. در این فاصله آنها اعمال خود را ارزیابی کرده و برای مشکلات خود چاره‌اندیشی می‌کنند. در واقع بسیاری از مشکلات ایجاد شده در بحث طلاق، خشونت و خودکشی ناشی از نبود نهادهای مکمل و مددکار در جامعه است و وجود خانه‌های‌امن به عنوان یک نهاد مکمل رفاه اجتماعی و مددکاری برای آسایش زنان‌آسیب دیده امری ضروری است. باید اجازه تاسیس و برونسپاری این مراکز را داد و در عین حال بر عملکرد آنها کنترل و نظارت داشت.
لزوم ارائه برنامه توسط مراکز برونسپاری شده
نهادهای سیاستگذار و برنامه‌ریز باید از نهادها و انجمن‌های مدنی که مدیریت خانه‌های امن را برعهده دارند برنامه بخواهند و این سازمان‌ها باید برنامه‌‌های خودشان را در راستای ترمیم و بازیافت انرژی از دست‌رفته زنان مورد آسیب قرارگرفته تنظیم کنند. متاسفانه اغلب ساختارهای بالا‌دستی در کشور دارای برنامه‌کاری مشخص و تعیین شده نیستند. تاکید بر لزوم ارائه برنامه توسط مراکز خصوصی به دولت سبب می‌شود که این سازمان‌ها با برنامه‌ریزی و حساب شده نسبت به دریافت مسئولیت خانه‌های امن ویژه زنان اقدام کنند، همچنین از ابتدا تصور روشنی از نحوه عملکرد خود داشته باشند و از همه مهم‌تر متوجه نظارت دقیق دولت بر عملکرد این مراکز بشوند.
بنابراین ضمن اینکه معتقدم در نهایت نهادهای‌مدنی باید نقش نظارتی بر عملکرد دولت و نهادهای داشته باشند، اما شرایط کنونی نهادهای غیردولتی ایجاب می‌کند که دولت بر عملکرد آنها نظارت داشته باشد. در واقع مبحث سمن‌ها و نهادهای غیردولتی در ایران هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته و این سازمان‌ها در مرحله نونهالی هستند. بنابراین مراقبت از آنها در هنگام تاسیس این مراکز به منظور تبدیل این سمن‌ها به درختانی تنومند یک ضرورت است. این سازمان‌ها بعد از گذشت مدت‌زمانی باتوجه به برنامه‌هایشان نفع خود را در عملکرد درست می‌بینند، به جایگاه امنی برای زنان آسیب‌دیده جامعه تبدیل می‌شوند و در واقع اطمینان و اعتماد جامعه را جلب می‌کنند.
*جامعه‌شناس و فعال حقوق زنان
اشخاص حقیقی که به تاسیس خانه‌های امن در بخش خصوصی اقدام می‌کنند باید به ارزش‌های مدنی جامعه و انسان‌ها احترام بگذارند و بتوانند رفاه زنان آسیب دیده حاضر در این خانه‌ها را کاملا فراهم کنند.
نظر شما