سلامت نیوز: واردآمدن فشار کاری بیش از حد بر پرستاران درپی اجرای طرح تحول نظام سلامت در سال‌های اخیر و تناسب‌نداشتن کارانه خدمات پرستاری، بر اختلاف درآمد بین پزشکان و پرستاران تا سه‌برابر، افزوده و نارضایتی‌ها در جامعه پرستاری را تشدید کرده و شاید همین مسئله به موج مهاجرت پرستاران به خارج از کشور اضافه کرده است. این درحالی است که گفته می‌شود جامعه پرستاری به‌شدت با کمبود نیرو مواجه است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، «هیچ‌وقت دلم نمی‌خواست از ایران خارج شوم. با خودم می‌گفتم، بالاخره فقط تو نیستی که هر روز سرت داد و هوار می‌کشند و اعصابت سر غرولند‌های همراه فلان بیمار به هم می‌ریزد؛ همه بچه‌هایی که با تو در این بخش کار می‌کنند، همین وضعیت را دارند! اما دیگر خیلی چیزها را نمی‌شد تحمل کرد؛ خستگی زیاد، کارانه کم، تبعیض‌های شغلی فراتر از تصور و... . وقتی می‌دیدم پزشکی که از پشت تلفن ویزیت می‌کند، حق و حقوق خودش را دارد اما برای زحمتی که ما می‌کشیم تعرفه مشخصی وجود ندارد، دیگر دلزده شدم... این شد که آمدم اینجا... از وقتی آمده‌ام، 4.5 نفر دیگر از دوستان پرستارم هم از کشور خارج شده‌اند... .» حالا دیگر دو سالی می‌شود که پروانه، پرستار بخش سی‌سی‌یوی یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران به استرالیا مهاجرت کرده است.

سختی‌های کار پرستاری در ایران، تبعیض‌های شغلی ادامه‌دار و اختلاف درآمدی سه‌برابری بین پزشک و پرستار، ازجمله دلایلی است که او را با وجود علاقه‌ای که برای ماندن در ایران و ادامه کارش داشت، متقاعد کرده تا به خارج از کشور مهاجرت کند. درست مانند 700 تا هزار پرستار دیگری که بنابر آمار فعالان صنفی نظام پرستاری، هرساله از کشور خارج می‌شوند. واردآمدن فشار کاری بیش از حد بر پرستاران درپی اجرای طرح تحول نظام سلامت در سال‌های اخیر و تناسب‌نداشتن کارانه خدمات پرستاری، بر اختلاف درآمد بین پزشکان و پرستاران تا سه‌برابر، افزوده و نارضایتی‌ها در جامعه پرستاری را تشدید کرده و شاید همین مسئله به موج مهاجرت پرستاران به خارج از کشور اضافه کرده است. این درحالی است که گفته می‌شود جامعه پرستاری به‌شدت با کمبود نیرو مواجه است. بخشی از دلایل کمبود نیرو، مربوط به مهاجرت‌های گسترده پرستاران و بخش دیگر آن، ‌چنان که فعالان پرستاری به آن اذعان دارند، ناشی از کم‌شدن جاذبه‌های حرفه پرستاری به‌دلیل وجود‌نداشتن رضایت شغلی در بین پرستاران است.

اجرانشدن قانونی که سال‌هاست روی زمین مانده
جامعه پرستاری کشور در سال‌های اخیر، روزهای پرتلاطمی را سپری کرد. از نوشتن دو نامه سرگشاده به رئیس‌جمهوری و طرح شکایت‌های متعدد در کمیسیون اصل «90» مجلس تا برگزاری تجمعات اعتراضی متعدد برای پیگیری مطالبات صنفی‌شان که در یک مورد اثبات شده، منجر به صدور حکم تبعید شغلی برای دبیرکل خانه پرستار شد. پرستاران می‌گویند؛ مطالبات زیاد و نامعقولی نداریم. آنچه حق و قانونی بوده، مدت‌هاست در حال خاک‌خوردن است. آنها به‌طور مشخص نسبت به عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری که از سال 1387 در مجلس تصویب شده، معترض هستند.
در این سال‌ها، جامعه پرستاری چشم انتظار بوده تا با اجرایی‌شدن این قانون، تغییری در وضعیت درآمدشان ایجاد و کمی از شرایط سخت کاری‌شان جبران شود اما هنوز اجرای این قانون در کشور پس از این مدت طولانی به دلایلی همچون نبود اعتبار، نبود آیین‌نامه اجرایی و... متوقف مانده است. این مسئله درحالی است که پرستاران انتظار داشتند در طرح تحول نظام سلامت که از سال 93 آغاز شد، راه‌حلی برای این مسئله دیده شده باشد اما برخلاف انتظار، جایگاهی برای اجرای این تعرفه در طرح تحول نظام سلامت دیده نشد. فعالان پرستاری معتقد هستند، تسلط نوعی نگرش «پزشک‌سالارانه»، عامل اصلی عدم اجرای این طرح است.

طرح مبتنی‌بر عملکرد و استفاده ابزاری از پرستاران
مخالفت با اجرای طرح مبتنی‌بر عملکرد نیز ازجمله مواردی بود که باعث برگزاری تجمعات اعتراضی مختلف شد. پرداخت مبتنی‌بر عملکرد از سوی پرستاران، به‌عنوان طرحی شکست‌خورده نامیده شد که طبق آن، نیروی پرستاری تبدیل به ابزاری برای بالابردن امتیاز بیمارستان‌ها استفاده می‌شود. پرستاران بر این باور هستند که اجرای طرح مبتنی‌بر عملکرد، نه به نفع بیمار است و نه تأثیری در میزان خدمت‌رسانی پرستاران دارد. آنها می‌گویند، اجرای طرح مبتنی‌بر عملکرد نه‌تنها به نفع بیماران نبوده بلکه کیفیت و نحوه عملکرد پرستاران را نیز تحت‌الشعاع «سودخواهی گزاف» مجموعه‌های بیمارستانی قرار می‌دهد. اجرای این طرح، همچنین باعث شد تا اختلاف در پرداخت‌ها بین پزشکان و پرستاران چندبرابر شود و پرستاران به نوعی مورد سوءاستفاده حرفه‌ای قرار گیرند و تبدیل به نیروهایی شده که صرفا به جمع‌آوری امتیاز برای بیمارستان‌ها مشغول هستند و از وظیفه اصلی‌شان که خدمت‌رسانی به بیمار است، دور شوند. به گفته دبیرکل خانه پرستار، «این طرح به‌شدت ظالمانه‌ است که اختلاف در پرداخت‌ها را بین پزشک و پرستار بیشتر می‌کند. درواقع با اجرای این طرح، اگر اختلاف در پرداخت‌ها قبلا چند میلیون بود، درحال‌حاضر به چند‌ده میلیون تومان می‌رسد» اما در ادامه راه و در سال‌های اخیر، طرح‌های دیگری هم بود که جامعه پرستاری را آشفته کرد.

تربیت بهیار یکساله، چالش دیگر جامعه پرستاری
در کنار طرح‌هایی همچون طرح مبتنی‌بر عملکرد، طرح‌های دیگری هم اضافه شد که برچالش‌های تحمیل‌شده بر جامعه پرستاری اضافه کرد. اوایل سال 1394 بود که اعلام جذب ۱۰ هزار بهیار که در یک دوره آموزشی یکساله تربیت می‌شوند، موج تازه‌ای از نگرانی را در بین پرستاران ایجاد کرد. به گونه‌ای که در شبکه‌های مجازی، پرستاران از این طرح به‌عنوان کارشکنی جدید وزارت بهداشت نام بردند. بر‌اساس این طرح که زمینه‌های اجرای آن با کمک سه نهاد نظام پرستاری، معاونت پرستاری و بورد پرستاری، توسط شرکت تعاونی کارکنان نظام سلامت اجرا می‌شد، متقاضیان می‌توانستند با داشتن حداقل مدرک دیپلم متوسطه و معدل کل ۱۴ از هر رشته‌ای، برای گذراندن دوره آموزشی یکساله بهیاری ثبت‌نام کنند. پرستاران معتقد بودند، اجرای این طرح که به گفته آنها درواقع طرح تربیت بهیار 6 ماهه است، منجر به به‌کارگیری نیروی غیرمتخصص و به خطر انداختن جان بیماران و اختلال در نظام سلامت کشور خواهد شد.

طرح تحول سلامت و پرستاران
فعالان صنفی می‌گویند، در کنار همه مواردی که در زمره مطالبات جامعه پرستاری قرار گرفته است، اجرای طرح تحول نظام سلامت، فشار مضاعفی را بر جامعه پرستاری کشور وارد کرد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که باوجود اینکه برای این طرح، بودجه‌ای در حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان به وزارت بهداشت تزریق شد، در سه مرحله اول، از مشارکت پرستاران استفاده نشد و اساسا جامعه پرستاری در تصمیم‌گیری‌ها جایگاهی نداشتند که بتوانند در ارتباط با مطالبات قانونی و حقوق صنفی خود با مسئولان سخن بگویند. فعالان صنفی جامعه پرستاری در اظهارنظرهای مختلفی مطرح کرده‌اند که در فاز سوم، به‌دلیل سه‌برابرشدن تعرفه‌های پزشکی، وزارت بهداشت طرح پرداخت مبتنی‌بر عملکرد را اجرا کرد. آنها معتقدند تمام بار طرح تحول نظام سلامت بر دوش پرستاران است. به گفته بسیاری از پزشکانی که به‌دنبال درآمد بیشتر هستند با دیدگاه القایی که پیدا کرده‌اند، مرتبا به‌هر دلیل کوچکی بیماران را بستری می‌کنند و به‌همین‌ترتیب، حجم کار پرستاران بالا می‌رود. طبیعتا با کمبود نیرویی هم که وجود دارد، به‌دلیل تعدد مراجعان، ضعف کار پرستاری، بیشتر نمایان می‌شود و درصد خطا‌ها هم بالا‌تر می‌رود؛ به‌این‌ترتیب آن کسی که در این بین ضرر می‌کند، قطعا بیماران و مردم هستند؛ بنابراین طرح تحول نظام سلامت نه‌تنها کیفیت خدمات را بالا نبرد بلکه سطح ارائه خدمات را نسبت به قبل پایین‌تر آورد.

جامعه پرستاری همچنان ملتهب است
محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام نظام پرستاری و دبیرکل خانه پرستار، همزمان با روز پرستار در ارتباط با آخرین خبرها درباره وضعیت رسیدگی به مطالبات جامعه پرستاری به «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «ما هیچ خبر جدیدی درباره تغییر وضعیت جامعه پرستاری نداریم. واقعیت این است که بعد از سال‌ها تلاش و ممارست جامعه پرستاری در پیگیری مطالبات صنفی‌شان، تمام مسئولان متوجه شده‌اند که باید به وضعیت پرستاران توجه شود به‌جز وزارت بهداشت که متولی اصلی نظام پرستاری کشور است. مشکلات پرستاران مربوط به سال‌های اخیر نیست اما در سال‌های اخیر ما با یک چالش عمده مواجه شده‌ایم. متأسفانه وزارت بهداشت در دولت یازدهم نه‌تنها با جامعه پرستاری همراهی نکرد بلکه به‌نوعی در تقابل با آنها هم بود.» او مثالی هم درباره تقابل وزارت بهداشت با نمایندگان جامعه پرستاری می‌زند و می‌گوید: در بحث تعرفه گذاری حق پرستاری در منزل سال گذشته با فشاری که جامعه پرستاری وارد کرد، وزارت بهداشت طرح بررسی تعرفه گذاری خدمات پرستاری در منزل را در دو صفحه  به وزارت رفاه و شورای عالی بیمه ارجاع داد. با وجود تعامل خوبی که با شورای عالی بیمه برقرار کرده بودیم اما در جلسه ای که اخیرا در شورای عالی بیمه برگزار شد و از شیوه برخوردی که معاونین وزیر بهداشت در جلسه داشتند، متوجه شدیم وزارت بهداشت مایل به همکاری با نمایندگان نظام پرستاری و فعالان صنفی جامعه پرستاری نیست.

وزارت بهداشت اصلا همکاری نمی‌کند
به گفته این فعال صنفی، موضوع قانون بر زمین‌مانده تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری از سوی معاونت رئیس‌جمهوری درحال پیگیری است. شریفی‌مقدم در این‌باره می‌گوید: در نامه‌ای که به معاون‌اول رئیس‌جمهوری نوشتیم، قول مساعد گرفتیم که به‌سرعت پیگیری شود. در مجلس هم با همراهی نمایندگان مواجه شدیم و در مجموع، تعامل خوبی از سوی بدنه دولت و مجلس شاهد بودیم اما در این نزدیک به چهار سال، وزارت بهداشت که متولی اصلی رسیدگی به وضعیت پرستاران است، هیچ قدمی در راستای بهبود وضعیت پرستاران بر نداشت. شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، درباره مجموع تجمعات برگزارشده در سال‌های اخیر می‌گوید: در پی اجرای طرح تحول سلامت در سال 93، یک سلسله‌اعتراضات کشوری در بیمارستان‌ها انجام شد که بی‌سابقه بود. این تجمعات در اعتراض به افزایش کارانه پزشکان در پی اجرای این طرح انجام شد. در تجمعاتی که در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران برگزار شد چهار نفر از فعالان صنفی با حکم اخراج مواجه شدند. با وجود اینکه بارها در تجمعات گسترده، مطالبات جامعه پرستاری را به گوش وزارت بهداشت رسانده‌ایم اما متأسفانه همچنان این مطالبات با بی‌توجهی وزارتخانه به وضعیت هزاران پرستار شاغل در بیمارستان‌های کشور مواجه شده است. این فعال صنفی همچنین به لغو تجمع دوم بهمن‌ پرستاران در مقابل مجلس به‌دلیل مقارن شدن با فاجعه پلاسکو اشاره کرد و گفت: قرار بود دوم بهمن، تجمعی را در اعتراض به اجرانشدن تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و مطالبات محقق‌نشده جامعه پرستاری برگزار شود که به‌دلیل اتفاقی که در پلاسکو افتاد، این تجمع لغو شد اما جامعه پرستاری کماکان پیگیر مطالبات صنفی خود از طرق مجامع قانونی خواهد بود.