سلامت نیوز:بسختی می‌شود علف‌کشی بخوبی گلیفُسات (Glyphosate) یافت. ارزان بودن به کنار، تاثیر بالایی دارد و بیشتر از آن به عنوان یکی از ایمن‌ترین علف‌کش‌های کشف شده یاد می‌شود که کمترین اثر نامطلوب را بر محیط‌زیست به‌جا می‌گذارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم البته این باور بالغی بود که سال گذشته در جریان تحقیقی به چالش کشیده شد. طبق نتایج آن تحقیق گلیفسات سرطان‌زاست و همین باعث شده اتحادیه اروپا برای بازنگری در صحّت استفاده از این ماده به تکاپو بیفتد. در این بین مسائل مرتبط گلیفسات نیز پررنگی خاص خود را دارند.

چه کسی از گلیفسات استفاده می‌کند؟

رسما هر کسی از علف هرز بیزار است! از این علف‌کش به شکل گسترده‌ای در مسیرهای راه‌آهن، حیاط خانه‌ها، خیابان‌های شهر، پارک‌ها و هر جایی که فکرش را بکنید استفاده می‌شود، اما بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌های گلیفسات، کشاورزان هستند. پس از این که کمپانی مونسانتو و شرکت‌های دیگر دانه‌های سویا را از نظر ژنتیکی دستکاری کردند تا در مقابل مضرات گلیفسات مقاوم شوند، فروش آنها سر به فلک گذاشت.

اما تنها ثمره این علف‌کش، افزایش سود کشاورزان نبود. از آنجا که استفاده از آن نیاز به کشت را از صحنه حذف می‌کند، از فرسایش خاک نیز جلوگیری می‌شود. با وجود گلیفسات، کشاورزان قادرند بدون شخم زدن علف‌ها و فقط با اسپری کردن زمین، آن را برای کاشت آماده کنند.

چرا این تصمیم جنجالی است؟

مدافعان محیط‌زیست همیشه نگران اثرات منفی علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها بوده‌اند و گلیفسات نیز از این قاعده مستثنا نیست. انجمن خاک انگلستان، خواستار توقف اسپری پیش از برداشت مراتع گندم است. هدف از این شگرد، از بین بردن راس‌های سبز گندم است تا برداشت زودرس فراهم شود. متاسفانه این شگرد مقداری پس‌ماند گلیفسات را در گندم به جا می‌گذارد.

بقایای این سم در نان و ماءالشعیر مصرفی مشتریان یافت شده و نگرانی‌های آنها را در پی داشته است. خبر دستبرد به خلوص خوراک مصرفی عموم، چیزی نیست که به نفع شرکت‌های سازنده سموم و آفت‌کش‌ها تمام شود.

چه چیزی گلیفسات را در اروپا بغرنج کرده است؟

اگر مسئولیت‌پذیری مسئولان خودمان شما را شگفت‌زده کرده، بهتر است این چشمه را هم از همتایان محترم اروپایی داشته باشید! سازمان سلامت غذایی و دارویی اروپا (EFSA) حدودا هر دهه یک بار به بررسی علمی علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها دست می‌زند. در صورتی که شواهد هنوز دال بر صحت و سلامت آنها باشد، به کشورهای عضو اتحادیه اجازه می‌دهد تا در صورت صلاحدید از آنها استفاده کنند.

سال 2015، EFSA در حال بررسی گلیفسات بوده که آژانس تحقیق در حیطه سرطان (IARC) که به شکل غیروابسته برای سازمان بهداشت جهانی اطلاعات جمع می‌کند، اعلام کرد گلیفسات یک ماده سرطان‌زای انسانی است. پس از آن، نهادهای غیردولتی یک کارزار همه‌جانبه راه انداختند تا مانع تایید مجدد گلیفسات شوند. در عین حال، شرکت‌های شیمیایی و گروه‌های تجاری زراعی به دفاع از سابقه گلیفسات پرداخته و تاکید می‌کردند همه آژانس‌های نظارتی به گلیفسات چراغ سبز نشان داده‌اند.

چرا بررسی‌های گلیفسات به نتیجه‌ای واحد ختم نشد؟

دلیل عمده‌اش این است که هر سازمان از زاویه‌ای خاص به مسائل نگاه می‌کند. آژانس تحقیق در حیطه سرطان خطرات یک ماده شیمیایی را بررسی می‌کند. در این مورد، تمرکز بر سرطان‌زا بودن یا نبودن ماده بوده است؛ نه این که احتمال این رخداد چقدر خواهد بود یا چند نفر را مبتلا خواهد کرد. در مقابل، آژانس‌های نظارتی مانند EFSA، به بررسی خطر ایجاد آسیب، با توجه به میزان سمی بودن و نحوه قرار گرفتن افراد در معرض ماده می‌پردازند.

با توجه به مقدار گلیفساتی که عموما وارد بدن افراد می‌شود، EFSA و دیگر ناظران به این نتیجه رسیده‌اند که ابتلا به سرطان یا هر آسیب دیگر به موجب این ماده تقریبا بعید است. آژانس تحقیق در حیطه سرطان به «مشهودات محدود» در ادعای سرطان‌زایی برای کشاورزان اشاره کرده است. طبعا دیگر واحدهای نظارتی هنوز نسبت به سرطان‌زا بودن این ماده قانع نشده‌اند.

این تنها اختلاف میان IARC با دیگر بررسی‌های انجام شده است؟

در این بین مساله شفافیت و اعتماد هم دخیل است. آژانس تحقیق در حیطه سرطان فقط به مقاله‌های علمی بررسی شده از طرف همقطاران و بررسی‌های دولتی استناد می‌کند. آژانس‌های نظارتی در عین حال به بررسی‌های منتشرنشده و محرمانه‌ای دسترسی دارند که یا توسط خود تولیدکننده‌های آفت‌کش‌ها، یا برایشان انجام شده است.

منتقدان این صنعت بشدت نسبت به این اطلاعات بدبین هستند. بسیاری از اروپاییان نگران تاثیرات زیست‌محیطی این ماده نیز هستند. گلیفسات رسما به نماد کشاورزی صنعتی و کنترل اتحادیه‌محور بر غذا و کشاورزی تبدیل شده است. اروپاییانی که خواهان کشاورزی خصوصی و زراعت ارگانیک هستند (که در آن از گلیفسات و دیگر مواد شیمیایی مصنوعی استفاده نمی‌شود)، فارغ از این که گلیفسات موجب ابتلا به سرطان می‌شود یا خیر، از ممنوعیت آن حمایت خواهند کرد. در این راه نیز تنها اهرم قانونی، مانور دادن روی مضرات سلامت است که به گلیفسات نسبت داده می‌شود.

بعدش چه می‌شود؟

تا اینجا در اروپا بن‌بستی اساسی حادث شده است. تصمیم نهایی در اختیار کمیته منتسب گیاهان، حیوانات، غذا و خوراک (PAFF) بوده است. این کمیته از نمایندگان 28 کشور عضو اتحادیه اروپا تشکیل شده است. تا اینجا و پس از چند جلسه، PAFF نتوانسته رای اکثریت را به دست آورد. حتی کاهش مدت تایید مجدد نیز در تسریع این تصمیم بی‌فایده بوده است.

بعید نیست فعلا برای مدت کوتاهی ـ مثلا یک سال ـ گلیفسات را به تایید برسانند تا بحث و جدل‌ها نیز در کنارش پی گرفته شده و در نهایت نتیجه‌ای حاصل شود. اما اگر این کمیته بیش از این در صدور حکم قصور کند، با اتمام دوره جواز گلیفسات در تابستان فعلی، تمام بار این ترکیب شیمیایی از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها جمع‌آوری خواهد شد.

بعدِ بعدش چه می‌شود؟!

مدافعان پر و پا قرص گلیفسات هشدارهای تکان‌دهنده‌ای دارند. به عقیده آنان، ممنوعیت گلیفسات به افزایش قیمت مواد غذایی و شکست صادرات منجر شده و برداشت محصول را از پنج درصد (برای کلزا) تا 40 درصد (برای چغندر‌قند) کاهش خواهد داد. مدافعان محیط‌زیست نیز استراتژی‌های جایگزینی را برای کنترل علف‌ها توصیه می‌کنند؛ از جمله چیدن و شخم زدن و تغییر دوره‌ای محصول. علف‌کش‌های دیگری در بازار هست که به اندازه گلیفسات موثر نیست. بدون گلیفسات، از بین بردن علف‌ها پیچیده‌تر و هزینه‌بردارتر خواهد شد و این اقتصاد کشاورزی اروپا را تهدید می‌کند.

منبع: sciencemag.org