سلامت نیوز: معلولیت به ناتوانی، ناهنجاری یا نارسایی در انسان گفته می‌شود كه قابل برطرف‌كردن و درمان نیست و به 3 دسته حسی، جسمی- حركتی، ذهنی و روانی تقسیم‌بندی می‌شود. طبق اطلاعات مركز آمار ایران براساس سرشماری سال 90 بیش از 1 میلیون و 17 هزار نفر از جمعیت ایران معلول بودند؛ البته این آمار در طول چند سال گذشته با رشد همراه بوده است؛ به طوری‌كه اخیرأ از جانب حسین نحوی نژاد، معاون توانبخشی بهزیستی كشور اعلام شده، سالانه ۳۰۰ هزار نفر به معلولان كشور اضافه می‌شود كه یك سوم آنها معلولیت بالای متوسط داشته و تحت پوشش بهزیستی قرار می‌گیرند.
تصویب قانون جامع حمایت از معلولان بدون نظارت اجرایی
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه روزان در ادامه می نویسد: دراردیبهشت‌ماه سال 83 قانون جامع حمایت از معلولان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید كه دارای 16ماده و 24 تبصره بود. از مهم‌ترین مواد این قانون ساماندهی معابر، ساختمان‌ها، ادارات و... تأمین خدمات توانبخشی، حمایتی و... با همكاری بخش خصوصی و خانواده‌ها، درنظرگرفتن امكانات تفریحی، اماكن ورزشی و... از سوی دستگاه‌های اجرایی، اختصاص 3 درصد از فرصت شغلی ادارات و نهادها، تأمین حق بیمه سهم كارفرمایانی كه معلول را به كار می‌گیرند؛ اختصاص 60 درصد از پست‌های اپراتور تلفن در ادارات به معلولان نابینا و جسمی، 60 درصد از پست منشی‌گری به معلولان جسمی و حركتی، آموزش رایگان در دانشگاه‌ها، اختصاص 10 درصد از واحدهای مسكونی احداثی و استیجاری به معلولان، اختصاص دو ساعت برنامه صدا و سیما در هفته و... را می‌توان عنوان كرد.
این قانون از سوی مجلس به صورت مستقیم به دولت تكلیف و وظیفه نظارت برآن به سازمان بهزیستی سپرده شد. در حال حاضر 12 سال از زمان تصویب آن می‌گذرد، ولی وضعیت رسیدگی به معلولان چندان فرقی نكرده‌است؛ هنوز هم سازمان بهزیستی به عنوان تنها متولی حمایت و نگهداری از معلولان به حساب می‌آید؛ خدماتی كه به معلولان در شهرستان‌های مختلف داده می‌شود مناسب نیست و از سویی معلولان نیز در جامعه به عنوان شهروند درجه دوم محسوب می‌شوند.
هزینه توانبخشی، باری سنگین بر دوش معلولان
به منظور بررسی درباره خدمات‌دهی بهزیستی و سازمان‌های مختلف با معلولان شهرهای مختلف كشور به گفتگو پرداختیم. یكی از معلولانی كه 38 سال سن دارد و در شهرستان جهرم استان فارس زندگی می‌كند، می‌گوید: در حال حاضر بهزیستی به دلیل كمبود منابع مالی، با وجود چندبار درخواست به من مستمری نمی‌دهد.
جواد اسدی كه از سن 20 سالگی به دلیل بیماری دچار ضعف عضلانی خفیف شده و اكنون دانشجو است، می‌افزاید: برای دریافت خدمات توانبخشی به بخش خصوصی مراجعه كردم و رسید پرداختی هزینه توانبخشی را به بهزیستی جهرم تحویل دادم ولی هیچ پولی پرداخت نكردند. در حال حاضر انجمن یا نهاد مردمی نیز برای حمایت از معلولان در شهرستان ما وجود ندارد و با توجه به اینكه ساماندهی در دانشگاه و خیابان‌ها صورت نگرفته، برای رفت‌و آمد به بیرون از منزل دچار مشكل هستم.
وی با بیان اینكه برای دریافت مسكن مهر معلولان به سختی 5 میلیون تومان تهیه و در اختیار بهزیستی قراردادم، ادامه می‌دهد: قرار بود پس از پرداخت این مبلغ، برای تكمیل ساختمان وام بدهند ولی هم‌اكنون به ما می‌گویند كه پیمانكار پول را گرفته و كار را به اتمام نرسانده است.
هر 5 سال فقط یك ویلچر می‌دهند
یكی از معلولانی كه در شهرستان ابهراستان زنجان زندگی می‌كند هم می‌گوید:از سال 85 تحت پوشش بهزیستی هستم و هم اكنون مبلغ 60 هزارتومان مستمری دریافت می‌كنم. قبلا وسایل درمانی مانند سوند ادراری، باند و... را دریافت می‌كردم ولی دو ماه است كه بهزیستی مبلغ 90 هزار تومان به صورت ماهیانه برای تهیه آنها می‌دهد؛ البته این مقدار كفاف هزینه همه وسایل را نمی‌دهد.
اصغرطارمی با بیان اینكه در شهرستان ابهر هرماه مبلغ 270 هزارتومان برای خدمات توانبخشی هزینه می‌كنم، در حالی كه شهرستان جهرم با فاصله كمی از ابهر، این خدمات را رایگان می‌دهد، می‌افزاید: معمولا ماهی 53 هزارتومان حق پرستاری به خانواده‌ام و هر 5 سال نیز یك بار به معلولان ویلچر می‌دهند و عدم ساماندهی معابر بویژه پارك‌ها بسیار ناراحت‌كننده است.
وی ادامه می‌دهد: انجمن‌های حامی معلولان و برخی از خیران در استان فعال هستند كه خدمات حمایتی برای معلولان انجام داده‌اند ولی برخی از آنها نتواستند مجوز لازم را از بهزیستی دریافت كنند و حمایت خود را به صورت متناوب ادامه دهند.
طارمی با بیان اینكه برای گرفتن شغلی كه بتوانم حداقل هزینه‌های خود را تأمین كنم به نهادها و دستگاه‌های مختلف مراجعه كردم، می‌افزاید: متأسفانه با دیدن شرایط معلولیتم، می‌گویند آدم سالم با مدرك لیسانس بیكار است، شما با این وضعیت می‌خواهید كار كنید؟!
مكانی برای فیزیوتراپی رایگان معلولان در تهران
یكی دیگر از معلولان كه از پرسنل آسایشگاه كهریزك تهران است، به خبرنگار ما می‌گوید: معمولا همسران یا خانواده‌هایی كه معلول ضایعه نخاعی دارند، 120 هزارتومان دریافت می‌كنند. مدتی است كه مكانی برای فیزیوتراپی معلولان تحت پوشش بهزیستی هم ساخته شده كه رایگان است.
اسماعیل بالوخانی كه از اعضای انجمن حمایت از معلولین ضایعه نخاعی است، ادامه می‌دهد: انجمن هرازگاهی امكانات تفریحی یا تخفیف بلیط مسافرتی قطارو هواپیما در اختیار ما می‌گذارد، در حال حاضر فرزندی ندارم و براساس قانون كار از آسایشگاه كهریزك حقوق دریافت می‌كنم.
30 درصد از قانون حمایت از معلولان اجرا می‌شود
با نگاهی به امكاناتی كه در اختیار معلولان استان‌های مختلف قرار دارد، متوجه بی‌توجهی به اجرای قانون وتفاوت آشكار میان حمایت بهزیستی، انجمن‌های مردم نهاد و دستگاه‌های مختلف اجرایی می‌شویم. اگرچه سازمان بهزیستی به عنوان ناظر برفعالیت دستگاه‌های اجرایی در عمل به قانون است ولی به تنهایی قادر به اعمال فشار به دستگاه‌ها و اجرای كامل قوانین نیست و همین عامل سبب شده تا به گفته نمایندگان كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی تنها 30 درصد از قانون حمایت از معلولان اجرایی شود، البته این مقدار نیز به صورت نسبی اعلام شده و در مناطق مختلف متغیر است.
بررسی اصلاحیه قانون حمایت از معلولان در پیچ و خم مجلس
همین عوامل سبب شد تا اصلاحیه قانون جامع حمایت از معلولان در مجلس نهم و با همكاری نهادها و تشكل‌های حمایتی حوزه معلولان مورد بررسی قرار گیرد. قسمتی از این قانون برای اجرا به دستگاه‌های دولتی ابلاغ شده است وقسمتی نیز برای بررسی بیشتر در دستور كار مجلس دهم قرار دارد.
به گفته كامران عاروان، عضو هیات مدیره جامعه معلولان ایران، دلیل اینكه قانون به صورت كامل به اجرا درنیامده، اشكالی است كه شورای نگهبان در نحوه بررسی آن از سوی دولت گرفته‌است. وی عقیده دارد كه این قانون به صورت كلی باید ابتدا در مجلس مطرح و از سوی كمیسیون‌ها مورد بررسی قرار می‌گرفت و در ادامه پس از تصویب به اجرا درمی‌آمد.
عاروان بیان می‌كند: قانون سابق حمایت از معلولان دارای اشكالاتی چون عدم تأمین بودجه و نظارت مستقیم از سوی دولت در اجرای مواد آن توسط دستگاه‌های اجرایی، كاهش شغل‌های اپراتوری در دستگاه‌های اجرایی و... بود و نتوانست پاسخگوی نیازهای معلولان باشد.
بهزیستی توان نظارت بر نهادهای بالاتر را ندارد
وی عقیده دارد، در حال حاضر با توجه به اینكه قانون جدید هنوز در مرحله بررسی است باید ردیف بودجه مستقلی از سوی مجلس برای قانون سابق در نظر گرفته شود تا دولت در پرداخت هزینه‌های حمایتی معلولان به مشكل برنخورد؛ از مزایای قانون جدید، تشكیل شورایی نظارتی از طرف رئیس‌جمهور برنحوه خدمات‌دهی دستگاه‌های اجرایی به معلولان است كه پیش از این وظیفه نظارت برعهده سازمان بهزیستی بود و مسلما با توجه به اینكه نهادی خدماتی است توان نظارت بر نهادهای اجرایی بالاتر از خود را نداشت.
تلاش برای اجرای طرح بیمه خدمات توانبخشی
عاروان، بیمه‌ای كردن خدمات توانبخشی كه با هماهنگی سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و هلال احمر مكاتبات آن صورت گرفته است را راهی برای حمایت از معلولان می‌داند؛ براساس این بیمه افراد در بازه زمانی، به عنوان مثال: 10 سال، از خدمات توانبخشی استفاده می‌كنند، اگرچه باید در این زمینه تلاش بیشتری صورت گیرد تا در سال جاری به اجرا درآید.
وی از فراكسیون حمایت از معلولان در مجلس شورای اسلامی به عنوان مكانی برای اتحاد بیشتر میان وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی، انجمن‌ها و... نام می‌برد؛ اگرچه از زمان راه‌اندازی آن در مجلس نهم تاكنون درحمایت از كاندیدای نابینای مجلس دهم كه اجازه شركت به وی داده نشد، اشكالاتی داشته است.
عاروان می‌گوید: هیچ اشكال قانونی در زمینه كاندیداتوری نابینایان وجود نداشت و فراكسیون مجلس می‌توانست با قدرت از كاندیدا دفاع كند، ولی وجود چنین فراكسیونی برای در كنارهم قرار گرفتن سازمان‌ها و نهادهای حمایتی مفید است. در حال حاضر جامعه معلولان كمیته‌ای تشكیل داده و قرار است بزودی تشكل‌ها در تهران جمع شوند تا فضایی برای آموزش و استقلال معلولان فراهم كنند.
با درنظر گرفتن مشكلات معلولان و فعالیت نهادهای مردمی و دستگاه‌های اجرایی مسئله دیگری نیز خود را نشان می‌دهد كه همان فرهنگ حمایت از حقوق شهروندی معلولان است. مقوله‌ای كه در جامعه ما هنوز جانیفتاده و لازم است علاوه بر بررسی قانون جامع حمایت از معلولان در صحن علنی مجلس، نحوه فرهنگ‌سازی در زمینه بهره‌مندی از توانمندی‌ها و حفظ حقوق شهروندی معلولان در كمیسیون فرهنگی طرح و مورد بررسی قرار گیرد.
نظر شما