سلامت نیوز : دیروز پلاك‌های زوج حق آفتابی شدن در تهران را نداشتند و امروز، پلاك‌های فرد. توسعه طرح محدودیت تردد خودروها بر اساس زوج و فرد بودن پلاك‌ها، چاره‌یی بود كه كمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا، به آن رسید. اكنون دكتر معصومه ابتكار، رییس كمیته محیط زیست شورای شهر تهران می‌گوید وقتی كارد به استخوان برسد و هوا برای تنفس نباشد، چاره‌یی جز زوج و فرد كردن كل تهران باقی نمی‌ماند، این كار بهتر از تعطیلی كل شهر است.
ابتكار در گفت‌وگوی خود با «اعتماد»، به نقد گزارش پژوهشگاه محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی درباره مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای تهران پرداخت و گفت به نظر او، دادن سهم بالای مرگ‌و‌میر به آلاینده‌های مربوط به غبار ناشی از فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی در تهران، اشتباه است. زیرا گرد و غبار در تهران و سایر شهرهای كشور، ریشه در خارج از ایران دارد و نمی‌توان گفت آب پاشی خیابان‌ها یا فعالیت‌های ساختمان‌سازی مردم و شهرداری تهران، باعث ایجاد گرد و غبار مرگ‌آور می‌شود. به گفته او، مردم باید یاد بگیرند مصرف انرژی خود را كم كنند و تا زمانی كه دارای بالاترین میزان سرانه مصرف انرژی در جهان هستیم، همین آش است و همین كاسه.
گفت‌وگوی «اعتماد» با این چهره صاحب نام در عرصه محیط زیست، در حاشیه جلسه دیروز شورای شهر تهران انجام شد؛ جلسه‌یی كه بارها با تذكرات پیاپی ابتكار به مهدی چمران، رییس شورا روبه‌رو شد و در بخشی از این جلسه نیز دستورالعمل گودبرداری ساختمان‌های تهران، به تصویب اعضای شورای پایتخت رسید.
باز هم آلودگی شد و این‌بار تعطیلی مدارس ابتدایی و پیش دبستانی‌ها و زوج و فرد كردن تمام تهران انجام شد، با این تصمیمات موافقید و آنها را موثر می‌دانید؟
بله، با این كار در روزهایی كه پدیده وارونگی هوا اتفاق می‌افتد، موافق هستم، البته با توجه به اینكه آلودگی هوا به اضطرار رسیده بود و چاره‌یی جز این نبود. می‌بینیم اگر این محدودیت‌ها اعمال نمی‌شد، قطعا آلودگی هوای سه‌شنبه و چهارشنبه به حد اضطرار می‌رسید و مجبور می‌شدیم كل تهران را تعطیل كنیم. البته این را باید در نظر داشت آلودگی هوای تهران، محصول یك مدیریت غلط است كه همه در آن موثریم.
كمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا مصوب كرده سه‌شنبه و چهارشنبه خودروهای سنگین ،كامیون و میكسر در تهران تردد نكند، ولی می‌بینیم پیمانكاران پروژه‌های عمرانی شهرداری به راحتی با ماشین‌های خود در حال تردد در تهران هستند. چرا این‌طور است؟
تردد خودروهای سنگین را باید از راهنمایی و رانندگی بپرسید.
شورا برای مصوبات دولت كه شامل فعالیت‌های شهرداری نیز می‌شود چه نظارتی داشته؟ پروژه‌یی را تعطیل كرده یا شهرداری را واداشته پروژه‌ها را تعطیل كند؟
مشكل اساسی در فعالیت‌های عمرانی شهرداری نیست. نزدیك به 5 میلیون خودروی سبك و سنگین در این شهر تردد می‌كنند. معلوم است خودروی سنگینی كه سوخت غیر استاندارد می‌سوزاند، در آلودگی هوای شهر موثر است، فرق هم نمی‌كند چه كسی و به چه دلیلی این خودرو را روشن می‌كند. سوخت فعلی گازوییل، بیش از 7 هزار واحد در لیتر تركیبات گوگردی دارد، در حالی كه استاندارد جهانی، كمتر از 50 واحد در لیتر است. معلوم است سوخت غیراستاندارد كه مصرف شود، هوای تهران، آلوده می‌شود. باید سوخت را اصلاح كرد.
از اصلاح چرخه تولید سوخت گذشته، استانداری تهران گزارشی را منتشر كرده كه در آن، سهم قابل توجهی از مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا را متوجه فعالیت‌های عمرانی و ساخت و ساز در تهران كرده، آیا شورا برای جنبه‌های آلاینده فعالیت‌های عمرانی شهرداری تهران، نظارتی قائل است؟
قصد ندارم در مقابل گفته‌های كسی موضع‌گیری كنم، ولی واقعیت این است كه ما در حال حاضر، وارث یك وضعیت اشتباه چند ساله هستیم و نمی‌توانیم با یك مطالعه كوتاه‌مدت، به این صورت سهم عوامل آلاینده را در مرگ‌و‌میرها تعیین كنیم.
یعنی می‌گویید این درصد تعیین شده، كارشناسی نیست؟
حدس و گمان من این است كه درصد تعیین شده‌یی كه برای مرگ ناشی از آلودگی‌های غبار، فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی در تهران تعیین كرده‌اند، زیاد است. همه می‌دانند منشاء آلودگی ذرات معلق بالاتر از دو و نیم میكرون، كشورهای خارجی و عربی است و دلیل ادامه هجوم این ریزگردها نیز بی‌توجهی داخلی و بین‌المللی به كنوانسیون‌هایی است كه باید اجرا می‌شد تا ریزگردها كنترل شود. ما در سازمان حفاظت از محیط زیست در طول دولت‌های هفتم و هشتم، مطالعه‌یی را با مشاركت ایران و 3 كشور خارجی انجام دادیم و به دقت منابع آلاینده هوای تهران را محاسبه و نتایج را منتشر كردیم، اگر قرار است مطالعه جدیدی روی آلودگی هوا و مرگ و میر ناشی از آن انجام شود، قطعا باید بر پایه مطالعه آن سال‌ها انجام گیرد.
در حال حاضر، تنها مرجعی كه توانسته با شأن علمی اثبات شده، درصد مرگ و میر بر اثر گرد و غبار در تهران را اعلام كند، پژوهشگاه محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی است، آیا شما مطالعه دیگری سراغ دارید؟
همان مطالعه‌یی كه در دهه 70 انجام شد، وجود دارد، ولی می‌بینیم هیچ یك از این مسائلی كه در آن مطرح بود، رعایت نشده و مدیریت آلودگی هوا در تهران و در سراسر كشور، فراموش شده است. به طور مثال، سهم آلاینده‌های محیطی شهری در تهران، یعنی شهرك‌های صنعتی و كارگاه‌های تولید مصالح به ویژه شن و ماسه خصوصا در غرب تهران، بسیار بیشتر از فعالیت‌های عمرانی و همچنین فعالیت‌های عمرانی شهرداری است، ولی كسی برای كنترل آلودگی این مراكز، كاری انجام نمی‌دهد.
استانداری تهران، به استناد گزارش مكتوب مركز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه علوم پزشكی، به شهرداری دستور داده خیابان‌ها را آب‌پاشی كند، آیا در این باره، شورا نظارت می‌كند؟
تا جایی كه اطلاع دارم، بخشی از این كارها در دست اقدام است و با اقدامات خوبی كه شهرداری تهران در سایر زمینه‌ها از جمله تقویت حمل و نقل عمومی كرده، می‌توان انتظار داشت آلودگی هوای تهران، به وضعیت اضطراری نزدیك نشود، هر چند باید این را نیز افزود زمانی كه هوای تهران دچار پدیده اینورژن (وارونگی و پایداری) می‌شود، گریز از وضعیت آلوده هوای تهران، به سادگی امكانپذیر نیست. با این وجود، می‌توانیم ادعا كنیم شهروندان در هر جایی از این شهر باشند، در فاصله كمتر یا اندكی بیش از 500 متر، دسترسی به حمل و نقل عمومی مانند تاكسی، مترو و اتوبوس واحد خواهند داشت. از طرفی، طرح‌هایی مانند زوج و فرد كردن تمام تهران در مواقع اضطرار كه از طریق پیش‌بینی هوای تهران انجام می‌شود، كمك می‌كند شهروندان از خودروی تك سرنشین استفاده كمتری كنند و یاد بگیرند همسایه‌ها، همكاران و كسانی كه مسیرشان یكسان است، از خودروی یكدیگر استفاده كنند.
در كشورهای دیگر نیز این وضعیت حاكم است؟ یعنی وقتی هوا آلوده می‌شود، همه شهر را زوج و فرد می‌كنند؟
ببینید، باید به فرهنگ عمومی جامعه نگاه كنید. ایران، بیشترین میزان سرانه مصرف انرژی را در دنیا دارد. این دیگر دست مسوولان نیست، همه مردم در آن دخیل‌اند، با این وضعیت مصرف فراوان انرژی در كشور، باید انتظار داشت آلودگی هوا در مواقع وارونگی پیش بیاید. حتی عزم ملی كه دو سال پیش نیز از سوی رهبری اعلام شد كه باید همه الگوی مصرف خود را اصلاح كنند، به وجود نیامد و طرح‌هایی مانند اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها نیز باعث نشد مصرف سوخت و انرژی آن‌طور كه انتظار داریم، كم شود. ولی از سویی می‌بینیم در كشورهای دیگر، قوانین درباره مصرف سوخت و بهینه‌سازی مصرف انرژی فوق‌العاده سختگیرانه‌تر از ایران است.
به عنوان مثال، در ژاپن، آقایان اجازه ندارند در مواقع گرم سال و تابستان‌ها، با كت سر كارخود حاضر شوند. چون در این صورت، درجه كولر را بالا می‌برند و خنك كردن محل ساختمان، باعث افزایش مصرف انرژی می‌شود. حتی زمستان‌ها نیز آقایان حق ندارند در محیط اداری، كت خود را از تن درآورند، چون باز هم درجه حرارت ساختمان را می‌خواهند بالا ببرند. در زمستان‌ها، در كشور ژاپن كسی حق ندارد محیط كار خود و بخش خدمات عمومی را بالاتر از 18 درجه سانتیگراد، گرم كند، با این حساب، می‌بینیم برنامه‌ریزی و مدیریت آنها در زمینه مصرف انرژی و در نتیجه آلاینده‌های محیطی بسیار بهتر و سختگیرانه‌تر از ما است.
وقتی كارد به استخوان برسد و هوا برای تنفس نباشد، چاره‌یی جز زوج و فرد كردن كل تهران باقی نمی‌ماند، این كار بهتر از تعطیلی كل شهر است.
نظر شما