سلامت نیوز :عارضه «ریفلاکس» یا «ترش کردن» یکی از شایع ترین اختلالات گوارشی است که بسیاری از افراد آن را تجربه می کنند. این عارضه گوارشی در بیشتر موارد به درمان خاصی نیاز ندارد اما ممکن است در درازمدت باعث بروز بیماری شود. نکته این جاست که هر فردی که دچار «ریفلاکس» می شود، نباید تصور کند به بیماری مزمنی مبتلا خواهد شد و یا بیماری او دشوار است.

 بنابراین بهتر است اطلاعات مردم را از این دسته از بیماری ها افزایش دهیم تا با آگاهی بیشتر به درمان بیماری خود اقدام کنند.علایم «ریفلاکس» در بیشتر مواقع اختصاصی نیست و مبتلایان به عوارض صفراوی، قلبی و معده با علایم شبیه «ریفلاکس» به پزشک مراجعه می کنند. بنابراین علایم بیماری «ریفلاکس» با بسیاری از بیماری ها شباهت دارد و تشخیص واقعی بیماری را دشوار می کند.

ریفلاکس یعنی چه؟
مری که نقش انتقال مواد غذایی از دهان به معده را دارد، فقط یک لوله عضلانی انتقال دهنده مواد غذایی به معده نیست بلکه عملکرد موثری در پیشگیری از «ریفلاکس» دارد. حرکات مری و اسفنکترهای انتهای مری و ترشحات آن، نقش مهمی در عملکرد صحیح مری دارد.«ریفلاکس» در واقع بازگشت اسید معده به مجرای مری است که ممکن است ۵۰ درصد افراد در طول روز علایم خفیفی از آن را احساس کنند.

دکتر نادر میثاق متخصص داخلی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این مطلب به خراسان می گوید: در بیشتر موارد عملکرد مری مانع از بروز علایم «ریفلاکس» می شود و عارضه خود به خود رفع می شود اما اگر عملکرد مری مختل شده باشد علایم با شدت بیشتری بروز پیدا می کند. بیشتر مبتلایان به «ریفلاکس» از علایمی مانند سوزش سردل و پشت جناغ سینه و احساس ترش کردن شدید شکایت دارند و گاهی اوقات افزایش ترشح بزاق نشان دهنده «ریفلاکس» است. این علایم به التهاب دیواره مری منجر می شود و هر قدر علایم شدیدتر باشد، التهاب هم بیشتر می شود.

در درازمدت تماس اسید معده با مری به ایجاد زخم منجر می شود و مری که نمی تواند مانع از ورود اسید معده شود، به ترمیم زخم می پردازد. اما ادامه بیماری باعث وخیم تر شدن زخم می شود و احتمال بروز سرطان مری افزایش پیدا می کند. گاهی اوقات سوزش سردل در درازمدت به درد شدید پشت قفسه سینه تبدیل می شود و همین جاست که «ریفلاکس» با بیماری قلبی اشتباه گرفته می شود. معمولا درد ناشی از «ریفلاکس» و زخم ناشی از آن با درد عوارض قلبی تفاوت هایی دارد. درد ناشی از عوارض قلبی با فعالیت بدنی بیشتر می شود، به دست چپ و فک منتشر می شود و چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. در صورتی که درد ناشی از «ریفلاکس» ممکن است در زمان استراحت عود کند و حتی بیمار را از خواب بیدار کند، این درد با خوردن آب یا آنتی اسید رفع می شود.

از سوی دیگر ممکن است «ریفلاکس» علایم مبهمی به همراه داشته باشد. گاهی بیمار با سرفه های مزمن و تحریکی مراجعه و تصور می کند آسم دارد. در صورتی که ورود ترشحات مری به حنجره و راه های تنفسی باعث سرفه و مشکلات تنفسی بیمار شده و وی به «ریفلاکس» مزمن مبتلاست. بنابراین دسته بزرگی از علایم اختصاصی و غیراختصاصی در تشخیص عارضه «ریفلاکس» به پزشک در تشخیص بیماری کمک می کند.

عوامل تشدیدکننده ریفلاکس
در بسیاری از موارد برخی عوامل باعث تشدید عارضه «ریفلاکس» می شود. خوردن غذاهای سنگین، حجیم، پرچرب و آبکی و پرادویه، مصرف مایعات محرک، مصرف سیگار و مشروبات الکلی از مهم ترین دلایل تشدید «ریفلاکس» است.

هم چنین چاقی و گذراندن دوره بارداری در بروز عارضه موثر است. در دوران بارداری افزایش ترشح هورمون ها و فشار مکانیکی که رحم بر دستگاه گوارش وارد می کند، ممکن است به تشدید علایم عارضه منجر شود. خانم های چاق باردار بیش از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. از سوی دیگر اختلالات حرکتی مری، انسداد راه های خروجی معده به علت ایجاد زخم و یا تومور هم ممکن است باعث بروز«ریفلاکس» شود.

آزمایش PH
به گفته وی بهترین راه تشخیص این عارضه «تست PH» است که طی آن دستگاهی داخل معده بیمار قرار داده می شود و بیمار طی فعالیت روزانه آن را همراه دارد. این دستگاه حجم PH انتهای مری بیمار را پایش می کند و میزان PHرا زمانی که بیمار دچار حمله ریفلاکس می شود، ثبت می کند. این روش دقیق است اما به دلیل تهاجمی بودن توصیه نمی شود. روش دیگر «تست درمانی» است که طی آن معاینات بالینی و گرفتن شرح حال بیمار به پزشک در تشخیص بیماری «ریفلاکس» کمک می کند. اگر علایم بیمار با مصرف آنتی اسید و مایعات برطرف شد، تشخیص «ریفلاکس» قطعی است.

درمان
این جراح عمومی درباره شیوه های درمان «ریفلاکس» توضیح می دهد: درمان «ریفلاکس» با یک سری دستورالعمل های ساده میسر است.اجتناب از مصرف غذاهای سنگین، حجیم و پرچرب، اجتناب از نوشیدن چای پررنگ، قهوه، الکل و ترک سیگار اولین راهکار است. سپس به بیمار توصیه می شود حجم غذای خود را کم کند و در دفعات بیشتری غذا بخورد، ۳ ساعت قبل از خواب مایعات ننوشد و بعد از شام دراز نکشد.کاهش علایم بیماری نیز با مصرف داروهای آنتی اسید مثل شربت «هیدروکسی آلومینیوم» و «منیزیم» امکان پذیر است. اگر بیمار نیم ساعت قبل از خواب از این شربت مصرف کند، از حملات «ریفلاکس» در خواب پیشگیری کرده است.در موارد شدیدتر، داروهای کاهش دهنده اسید معده مثل «رانیتیدین»، «امپرازول» توسط پزشک تجویز می شود.

گاهی داروهایی که انقباضات مری را تشدید می کند و مانع بازگشت اسید به مری می شود مانند «متوکلوپرامید» و «زامپریدون» باید تجویز شود. تاکید می کنیم که این داروها زمانی توسط پزشک تجویز می شود که عارضه «ریفلاکس» در بیمار به تشخیص قطعی رسیده باشد و همراه با توصیه هایی برای تغییر سبک زندگی به بیمار ارائه شود. توصیه هایی مثل اصلاح رژیم غذایی و رعایت نکاتی که باعث تشدید ریفلاکس می شود، کاهش وزن در افراد چاق و بلند بودن بالش زیر سر در رفع عارضه موثر است.

موارد مزمن بیمار
گاهی اوقات «ریفلاکس» در اثر اختلالات عملکردی مری رخ می دهد. مبتلایان به فتق دیافراگمی و اختلالات حرکتی مری ممکن است برای درمان عارضه به عمل جراحی نیاز پیدا کنند. وی با اشاره به این که مهم ترین و جدی ترین عارضه «ریفلاکس» زخم مری است، می گوید: در واقع تماس مداوم اسید معده با مخاط مری در درازمدت باعث ایجاد زخم مری، تنگی مری و اختلال در بلع می شود و در درازمدت عوارض ریوی و تنفسی ایجاد می کند.

نکته این جاست که اگر «ریفلاکس» مزمن باشد و طی سالیان متمادی درمان نشود و بیمار چند عامل خطر دیگر مانند مصرف سیگار و الکل طی سال های طولانی را داشته باشد، ممکن است به زخم مری مبتلا شود، از آن جا که هرجا زخم مزمن وجود داشته باشد، امکان بروز سرطان هم وجود دارد درباره این بیماران هم گفته می شود که در معرض سرطان مری قرار دارند زیرا زخم مزمن مری به علت تحریکات بیش از حد دچار تغییر ژنتیکی می شود و به صورت بی رویه تکثیر پیدا می کند و با تغییر ماهیت سلولی در درازمدت به تومور تبدیل می شود.

 معمولا در «ریفلاکس» های عادی و در بیشتر موارد زخم مری ایجاد نمی شود و افراد نباید تصور کنند به علت داشتن علایم خفیف «ریفلاکس» به سرطان مری مبتلا می شوند زیرا فقط «ریفلاکس» مزمن و طولانی مدت است که طی آن سوزش سردل به درد شدید تبدیل و سپس به احساس اختلال در بلع منجر می شود. بنابراین توصیه ما این است که «ریفلاکس» مزمن را جدی بگیرید و درصدد درمان آن توسط پزشک متخصص برآیید زیرا یکی از انواع سرطان های مری که قابل پیشگیری است، سرطان هایی است که ناشی از ریفلاکس مزمن است.