به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، ایران با اقلیم متنوع خود، رویشگاه بسیاری از گیاهان کوهی معطر و دارویی است که از گذشته‌های دور در سفره غذایی و طب سنتی مردم جای داشته‌اند. گیاهانی همچون پونه، آویشن (کاکوتی)، والک، گلپر، شنگه و قزیاغی عطر و طعمی بی‌نظیر به غذاها می‌بخشند و خواص درمانی ارزشمندی دارند.
نوروز، با افزایش طبیعت‌گردی‌ها، فرصتی برای سفر به زیستگاه‌های این گیاهان است. بسیاری از خانواده‌ها هنگام سفرهای بهاری، به دشت‌ها و کوهپایه‌ها می‌روند و بخشی از زمان خود را به چیدن این گیاهان اختصاص می‌دهند. این سنت علاوه‌بر ایجاد حس نزدیکی به طبیعت، یادآور سبک زندگی گذشتگان است که به‌خوبی می‌دانستند چگونه از منابع طبیعی بهره ببرند، بی‌آنکه آسیبی به آنها وارد کنند. در این میان، برداشت مسئولانه، نقش مهمی در حفظ منابع طبیعی دارد.
این گیاهان در فرهنگ غذایی ایران جایگاه ویژه‌ای دارند. پونه خشک همراه با ماست یا در دمنوش‌های گیاهی استفاده می‌شود، آویشن در تهیه چای و غذاهای مختلف به کار می‌رود و والک در پخت کوکوهای محلی محبوبیت دارد. دمپختک پنیرک از غذاهای رایج برخی مناطق کوهستانی است که از این گیاه خودرو تهیه می‌شود. جدا از کاربردهای خوراکی، بسیاری از این گیاهان در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در درمان برخی بیماری‌ها ایفا می‌کنند. از سوی دیگر، برداشت و فروش این گیاهان در برخی روستاها و مناطق عشایری، بخشی از معیشت خانوارها را تشکیل میدهد. این امر به‌ویژه در مناطقی که فرصت‌های شغلی محدودتر است، اهمیت بیشتری دارد.
افزایش برداشت گیاهان کوهی در سال‌های اخیر، تهدیدی جدی برای زیستگاه‌های طبیعی شده است. بسیاری از این گیاهان رشد کندی دارند و برداشت بی‌رویه موجب کاهش جمعیت آنها شده است. در برخی مناطق، گیاهانی که پیش‌تر به‌وفور یافت می‌شدند، اکنون کمیاب شده‌اند. چیدن گیاهان از ریشه، چرای بی‌رویه دام و گسترش فعالیت‌های عمرانی به کاهش پوشش گیاهی و فرسایش خاک منجر شده است. متأسفانه در برخی بازارهای محلی، مقدار زیادی از این گیاهان بدون رعایت اصول برداشت پایدار عرضه می‌شوند که این مسئله نگرانی‌های زیست‌محیطی را تشدید میکند. فعالان محیط‌زیست بارها هشدار داده‌اند که ادامه این روند، بسیاری از گونه‌های گیاهی را در معرض خطر انقراض قرار میدهد و اکوسیستم‌های طبیعی را دچار اختلال میکند.
حفاظت از این سرمایه‌های طبیعی نیازمند تغییر در شیوه برداشت است. کندن گیاهان از ریشه باید متوقف شود و تنها برگ یا ساقه گیاهان برداشت شود تا امکان رشد مجدد داشته باشند. برداشت باید به مقدار محدود و از نقاط پراکنده انجام شود. در برخی کشورها، برای حفاظت از گیاهان کوهی، قوانینی برای زمان و میزان برداشت وضع شده است و می‌توان از این تجربه‌ها برای مدیریت بهتر منابع گیاهی استفاده کرد. آگاهی‌بخشی به گردشگران و جوامع محلی درباره اهمیت این گیاهان و نقش آنها در حفظ تعادل اکولوژیک ضروری است. اجرای قوانین حفاظتی نیز به جلوگیری از انقراض گونه‌های ارزشمند کمک میکند. علاوه‌براین، می‌توان با توسعه کشت این گیاهان در مزارع، فشار برداشت از روی منابع طبیعی را کاهش داد. برخی گونه‌ها مانند آویشن و گلپر، قابلیت کشت دارند و توسعه این روش، ضمن حفظ ذخایر طبیعی، به اقتصاد مناطق روستایی نیز کمک میکند.
نوروز فرصتی برای بهره‌مندی از طبیعت است و این لذت با رعایت اصول پایدار، دوچندان می‌شود. احترام به زیستگاه‌های گیاهان کوهی، بهره‌برداری مسئولانه و توجه به پایداری محیط‌زیست، تضمینی برای تداوم این میراث طبیعی و فرهنگی خواهد بود. طبیعت‌گردی‌های نوروزی، اگر با درک درستی از ارزش گیاهان کوهی و شیوه‌های صحیح بهره‌برداری همراه باشد، به حفظ این منابع ارزشمند کمک میکند تا به نسل‌های آینده نیز برسد و این پیام را منتقل میکند که طبیعت هدیه‌ای گرانبهاست که باید با دقت و مسئولیت از آن نگهداری کرد.
نظر شما