به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، رژیم غذایی گیاهخواری، یکی از الگوهای تغذیه‌ای محبوب در جهان است که بر پایه مصرف مواد غذایی گیاهی شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات، حبوبات، آجیل و دانه‌ها بنیان نهاده شده و معمولا گوشت، ماهی و سایر محصولات حیوانی در آن، جایی ندارند. این نوع رژیم به دلایل گوناگون ازجمله دغدغه‌های اخلاقی نسبت به حقوق حیوانات، نگرانی‌های زیست‌محیطی و تمایل به بهبود سلامت فردی، طرفداران زیادی دارد. پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند رژیم گیاهخواری می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع۲، فشار خون بالا و حتی برخی از انواع سرطان کمک کند. با این حال، متخصصان تغذیه تأکید می‌کنند این رژیم باید به درستی برنامه‌ریزی و تنظیم شود تا نیازهای اساسی بدن مانند پروتئین‌ها، آهن، ویتامین B12 و اسیدهای چرب امگا3 تأمین شوند.
رژیم‌هایی با هدف‌های متفاوت
ریحانه ملاحسینی، کارشناس تغذیه می‌گوید: در تعیین رژیم گیاهخواری، هدف افراد متفاوت است؛ مثلا بعضی‌ها به‌دلیل دغدغه‌های محیط‌زیستی خود گیاهخوار می‌شوند. این افراد هیچ نوع گوشتی مصرف نمی‌کنند، لب به لبنیات و تخم مرغ نمی‌زنند و حتی از محصولات چرم استفاده نمی‌کنند، اما یک عده برای ارتقا و بهبود سلامت خود گیاهخوار می‌شوند که به این افراد باید گفت این تصور که رژیم گیاهخواری، سلامت را تضمین می‌کند، توجیه علمی ندارد و اصلا توصیه نمی‌شود؛ به‌خصوص رژیم سفت و سختی مثل وگانیسم (Veganism).
چند نکته حیاتی
توصیه متخصصان تغذیه این است که اگر کسی به لحاظ اخلاقی- مثل طرفداران سرسخت محیط‌زیست- اصرار دارد که گیاهخوار شود، بهتر است اولا رژیم وگانیسم را انتخاب نکند. این را ملاحسینی می‌گوید و اضافه می‌کند: چون در این نوع رژیم، کمبود شدید ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌ها زیاد است و به سلامت فرد آسیب می‌رساند.
دوم اینکه حتما با یک متخصص تغذیه مشورت کند تا آسیبی به سلامتش وارد نشود. توصیه بعدی ما این است که از بین رژیم‌ها نوع پسکاترین (Pescetarianism) انتخاب شود. چون در این رژیم علاوه بر گیاهان، مصرف ماهی هم آزاد است. پسکاترین، بهترین نوع رژیم گیاهخواری است، اما با این حال ما هیچ وقت توصیه به گیاهخواری نداریم؛ حتی در صدر بهترین رژیم‌های غذایی روز دنیا هم گیاهخواری صرف اصلا تأیید نشده است.
فکر می‌کنند گیاهخواری یعنی سالم‌خوری
این کارشناس تغذیه می‌گوید: صرف اینکه یک رژیم غذایی گیاهخواری است، لزوما به‌معنای سالم بودن آن نیست. متأسفانه این تصور بین عامه مردم وجود دارد که اگر یک چیزی اسم گیاهی با خودش دارد، حتما استاندارد و مفید است؛ مثلا می‌گویند فلان مکمل، گیاهی است. درباره رژیم گیاهخواری هم چنین تصوری وجود دارد و برای همین خیلی‌ها به لحاظ ذهنی به سمتش می‌روند. بدن ما نیازهایی دارد که مواد غذایی گیاهی به تنهایی نمی‌تواند آن نیازها را تامین کند. قبلا هرم غذایی داشتیم. الان بشقاب غذایی سالم رایج است. در بشقاب غذایی سالم تقریبا یک‌چهارم بشقاب باید شامل پروتئین به خصوص پروتئین‌های حیوانی باشد.
غذاها باید این 4 ماده را داشته باشند
ملاحسینی می‌گوید: اگر فردی از ما بخواهد که یک رژیم غذایی گیاهخواری استاندارد برایش تنظیم کنیم، حتما نیاز به مکمل‌یاری (قرص و ...) هم دارد، چون اگر تحت مکمل‌یاری قرار نگیرد یا رژیم گیاهخواری‌اش به درستی تنظیم نشود، حتما دچار کمبودهای ریزمغذی مثل آهن، زینک، امگا3 و ب21می‌شود. منبع اصلی تامین این چهار مورد، گوشت‌ها هستند و از طریق مصرف سبزیجات به‌طور کامل تامین نمی‌شوند. درضمن پروتئین‌های گیاهی نه آن قدر در دسترس ما هستند و نه آن قدر جذب دارند که نیاز بدن ما را تامین کنند. او می‌گوید: در کشورهای دیگر مکمل‌های مخصوص افراد گیاهخوار موجود است که همه ویتامین‌های مورد نیاز بدن را دارد، اما در کشور ما باید تک‌تک مکمل‌یاری شوند.
رژیم‌هایی برای گروه‌های خاص‌تر
این کارشناس درباره افراد دارای بیماری زمینه‌ای هم توضیح می‌دهد: افرادی که شرایط خاصی مثل نارسایی کلیه دارند یا دارای بیماری زمینه‌ای مثل دیابت و فشار خون بالا هستند، نمی‌توانند از یک رژیم صرفا گیاهخواری پیروی کنند. به این افراد یک الگوی غذایی سالم توصیه می‌شود که شامل پروتئین حیوانی هم می‌شود.
عواقب رژیم‌های گیاهخواری
این کارشناس تغذیه درباره عواقب و عوارض رژیم‌های گیاهخواری صرف می‌گوید: گیاهخواری چون فرد را با کمبود ریزمغذی‌ها مواجه می‌کند، می‌تواند منجر به کم‌خونی، بی‌حالی و خستگی، پوکی استخوان و خیلی از مشکلات دیگر شود. توصیه من به عنوان متخصص تغذیه این است که به جای گیاهخوار شدن، گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنیم و در کنار آن، سبزیجات و مواد غذایی گیاهی بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانیم.
انواع گیاهخواران
وگان‌ها (Vegans): از خوردن محصولات حیوانی خودداری می‌کنند؛ به هر شکلی که باشد.
وجترین‌ها (Vegetarians): وجترین‌ها از خوردن گوشت پرهیز می‌کنند، اما خیلی از آنها دور محصولات حیوانی مثل شیر و ماست و تخم مرغ و... را خط نمی‌کشند و اینها را مصرف می‌کنند.
پولدارها بیشتر گیاهخوار می‌شوند
این کارشناس تغذیه درباره متقاضیان رژیم‌های غذایی گیاهخواری به موضوع جالبی اشاره می‌کند: افرادی که پیرو رژیم‌های غذایی گیاهخواری هستند، از نظر اقتصادی معمولا جزو قشر مرفه جامعه هستند، چون عمدتا به‌دلیل باورهای محیط‌زیستی این رژیم را انتخاب می‌کنند و مشکل اقتصادی ندارند. افرادی که تحت فشارهای اقتصادی هستند هم ناخواسته به سمت گیاهخواری کشیده می‌شوند اما گیاهخواری اشتباه؛ چون تهیه خیلی از سبزیجات مورد نیاز در رژیم گیاهخواری گران است و افراد با درآمد پایین، توانایی مالی این کار را ندارند.
نظر شما