غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید به شکل یک پروانه و در جلوی گردن قرار دارد. وظیفه آن، ترشح هورمون هایی است که سرعت سوخت و ساز بدن را کنترل می کنند. اختلالات غده تیروئید با ایجاد خلل در تولید هورمون های تیروئید، منجر به کاهش و یا افزایش سرعت سوخت و ساز بدن می شوند. بنابراین هورمون هایی را که این غده ترشح می کند باید سطح ثابتی در خون داشته باشند. اگر هورمون های ترشح شده توسط غده تیروئید سطح ثابتی در خون داشته باشند، سوخت و ساز بدن فرد درحد طبیعی خواهد بود و مشکلی ایجاد نمی شود اما پرکار بودن یا کم کار بودن تیروئید، هر دو مشکلاتی را در پی دارند بنابراین نحوه عملکرد غده تیروئید باید درحد نرمال باشد تا مشکلی به وجود نیاید.

" بیماری های مرتبط با کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید، زیاد هستند و تشخیص آن ها بستگی به شرایط فیزیولوژیک بیمار دارد به همین دلیل بهتر است در صورت بروز نشانه مشکوک به پزشک متخصص تیروئید و یا جراح تیروئید مراجعه کنید. "

تشخیص اختلالات تیروئید

با انجام آزمایش خون می توان به اختلالات غده تیروئید پی ‌برد. این آزمایش، سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) را که عملکرد غده تیروئید را تنظیم می کند، تعیین می کند، اگر TSH بالا باشد، به این معنا است که کارایی تیروئید بسیار پایین می باشد (کم کاری تیروئید). در صورتیکه TSH پایین باشد، عموما به این مفهوم است که تیروئید بیش از اندازه فعال است (پرکاری تیروئید).

درمان بیماری های غده تیروئید

بیماری های خوش خیم مرتبط با غدد تیروئید با مصرف دارو و به مرور زمان به طور کامل درمان می شوند. در بیماری های بدخیم و بیماری هایی که منجر به بروز سرطان می‌ شوند ممکن است نیاز به جراحی باشد و قبل از خود غده تیروئید اجزای مجاور باید درمان شوند زیرا درمان سرطان تیروئید پس از پیشروی به احشای مجاور کمی سخت است ولی درمان قطعی بیماری های بدخیم غده تیروئید در مراحل اولیه با انجام جراحی تیروئید امکان پذیر است.

جراحی تیروئید

جراحی تیروئید تحت بیهوشی انجام می ‌شود و ابتدا در خط عرضی قاعده گردن، بین دو عضله استرنوکلید و مستوئید (SCM) برش داده‌ شده و پوست، عضلات و فاشیا از یکدیگر جدا می شوند تا تیروئید نمایان شود. سپس تیروئید همراه ندول یا همراه تومور از محل خارج می شود.

بعضی از جراحان نیز عمل تریروئیدکتومی را به روش اندوسکوپی انجام می‌دهند که در این روش از چندین برش کوچک استفاده می کنند و از طریق آنها یک دوربین کوچک و ابزار جراحی وارد شده و کل یا بخشی از غده تیروئید برداشته می شود.

" همچنین به طور معمول پس از عمل جراحی تیروئید برای چند ساعت ( طبق دستور بهترین جراح تیروئید ) ممنوعیت دریافت مواد خوراکی اعمال خواهد شد و به محض برطرف شدن تهوع این ممنوعیت به اتمام می رسد. "

علت جراحی تیروئید

• سرطان تیروئید

رایج‌ ترین علت جراحی تیروئید، سرطان است. همانطور که گفته شد اگر فردی سرطان تیروئید داشته باشد برداشتن همه یا بخش زیادی از این غده می تواند به درمان آن کمک کند.

• ندول های تیروئیدی مشکوک

به طور کلی اگر غده تیروئید فرد به طرز غیرطبیعی و آزار دهنده‌ای بزرگ شده باشد و باعث مشکلاتی از جمله تنگی نفس، تورم یا در برخی موارد پرکاری تیروئید بیمار شود، پزشک توصیه می کند همه یا بخشی از غده تیروئید را با عمل جراحی تیروئید خارج کنند.

• گواتر

• پرکاری تیروئید

عوارض جانبی جراحی های تیروئید برای بیمار

در انجام جراحی های لوبکتومی و یا توتال تیروئیدکتومی، باید توجه بسیار زیادی به حفظ غدد پاراتیروئید و جریان خون آن ها کرد. گاهی اتوگرفت کردن غده پاراتیروئید به درون عضلات اینفراهایوئید (Strap muscles) به دلیل آسیب به عروق خونی ضروری است.

یکی دیگر از موارد ضروری، حفظ عصب ریکارنت لارنژیال و شاخه های خارجی عصب سوپریور لارنژیال است. آسیب یکطرفه به عصب ریکارنت لارنژیال باعث فلج یکطرفه تارهای صوتی می شود که باعث ایجاد صدای ضعیف و نفسگیر در فرد می شود. آسیب دوطرفه این عصب باعث از دست رفتن کلی صدا و کنترل راه هوایی می شود که در مورد تراکئوستومی ضروری است.

• عفونت

• خونریزی

انسداد مسیر تنفسی به دلیل خونریزی می تواند منجر به تنگی نفس و ایجاد صداهای غیر طبیعی در حین دم و بازدم شود.

• خشونت و گرفتگی صدا

گاهی در طی عمل جراحی به عصب حنجره ای راجعه که در مجاورت غده تیروئید قرار دارد آسیب وارد می ‌شود و درنتیجه گرفتگی و خشونت صدا می تواند از عوارض این جراحی باشد.

• آسیب به غدد پاراتیروئید

به دلیل اینکه این غدد در پشت غده تیروئید قرار گرفته اند ممکن است در عمل جراحی تیروئید، غدد پاراتیروئید نیز آسیب ببیند و یا برداشته شوند. این مسئله منجر به اختلال در متابولیسم کلسیم می شود. به محض کاهش سطح کلسیم سرم، تحریک پذیری اعصاب همراه با انقباض دست ‌ها و پاها و لرزش ماهیچه ای (مخصوصا در اطراف دهان) اتفاق می افتد. از دیگر علائم کاهش کلسیم سرم؛ کرختی، گزگز، خارش، کرامپ عضلانی و سفتی دست‌ها و پاها می باشد. البته اختلالات کلسیم بعد از عمل جراحی تیروئیدکتومی معمولاً موقتی می باشد.

• استئوپورز (پوکی استخوان)

به دلیل برداشتن غده تیروئید درمان جایگزینی هورمون تیروئید یعنی تجویز لووتیروکسین برای بیمار صورت می گیرد. مصرف طولانی مدت لووتیروکسین با تاثیر بر استخوان بیمار منجر به ایجاد استئوپورز (پوکی استخوان) خواهد شد.

نکات مهم قبل، حین و بعد از جراحی تیروئید و توصیه های پزشکی

• مصرف رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات و پروتئین قبل از عمل جراحی بسیار حائز اهمیت است.
• باید از مصرف چای، قهوه و سایر محرک ها اجتناب نمود.
• بعد از عمل جراحی معمولاً مقدار کمی اشکال در بلع وجود دارد. توصیه می شود نوشیدنی های خنک استفاده شود چرا که به تسکین این ناراحتی کمک خواهد کرد. پس از آن رژیم غذایی نرم مناسب تر است.
• توصیه می شود جهت کاهش تورم تارهای صوتی آرام تر صحبت کرده و از داد زدن خودداری شود.
• توصیه می شود در منزل از آرامش جسمی و ذهنی و تغذیه کافی برخوردار باشید. سعی کنید از غذاهای پرکالری استفاده نمایید.
• بعد از عمل جراحی تیروئید، با قرار دادن دست ها در پشت گردن به هنگام گرداندن سر، از وارد آمدن فشار بر ناحیه برش جراحی جلوگیری کنید.
• راحت ترین وضعیت به صورت نیمه نشسته به همراه بالا نگه داشتن سر و حمایت از آن با گذاشتن چند بالش است.
• وقتی می خواهید در وضعیت نشسته قرار بگیرید باید با گذاشتن بالش در زیر سر و گذاشتن دو دست با هم در پشت سر از ناحیه عمل محافظت کنید.

نتیجه گیری

بطور خلاصه با انجام آزمایش خون می توان به اختلالات غده تیروئید پی ‌برد. بیماری های خوش خیم مرتبط با غدد تیروئید با مصرف دارو و به مرور زمان به طور کامل درمان می شوند. در بیماری های بدخیم و بیماری هایی که منجر به بروز سرطان می‌ شوند ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد، درمان قطعی بیماری های بدخیم غده تیروئید در مراحل اولیه با انجام جراحی تیروئید امکان پذیر است. عوارض جراحی تیروئید شامل خونریزی، عفونت، آسیب به اعصاب صدا و... است. پیشگیری از عوارض با مراعات دقیق قوانین جراحی طبق گفته های جراح تیروئید، مدیریت درد مؤثر و تنظیم دقیق داروها انجام می‌ شود. پس از جراحی، پیگیری دقیق و مراقبت‌ های مناسب توسط فرد بیمار با نظارت پزشک جراح تیروئید ایشان از اهمیت بالایی برخوردار است.

______________________________________

منبع: dralibakhshi.net