به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ابتکار،سال گذشته، 15 تا 17 ساله‌ها بیشترین تعداد بازماندگی از تحصیل را داشتند. آمار بازماندگان از تحصیل در کشور روند افزایشی ر طی می‌کند. رضا امیدی، جامعه‌شناس نیز اخیرا گفت: «سه عامل فقر، دسترسی نداشتن به مدرسه و معلولیت موجب بازماندگی از تحصیل کودکان می‌شود. معلولیت هم در دوران ابتدایی، هم مقاطع بالاتر یک مسئله جدی است».

بازماندگی از تحصیل، دامن هزاران کودک را در ایران گرفته است؛ از جمله کودکان دارای معلولیت.کودکان بسیاری در کشور از حق قانونی خود یعنی تحصیل و آموزش باکیفیت محروم هستند؛ از روستاهای دورافتاده گرفته تا حتی در مراکز شهرها. کسانی که قرار است آینده‌ساز کشور باشند، اما به جای آنکه در کلاس درس باشند، یا خانه‌نشین شده‌اند یا راهی بازار کار. پیش از این رضا امیدی، جامعه‌شناس در نشستی که در موسسه رحمان برگزار شد، علل ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل را بررسی کرد. او گفت پژوهش‌های مختلف در این زمینه، سه عامل مهم، بازماندگی از تحصیل در ایران را توضیح می‌دهد.

امیدی توضیح داد: «اولین عامل، فقر است. این مسئله در ایران بسیار هم جدی است. فقر همان عامل بازماندگی موقت از تحصیل است، هم بازماندگی دائمی. بازماندگی موقت به این معنا که شواهد زیادی وجود دارد که در خانواده‌های فقیر و با توجه به شرایط متفاوت استان‌ها، تعداد زیادی از کودکان به‌ویژه پسران در مزارع و گلخانه‌ها کار می‌کنند. برای مثال در برخی استان‌ها که برداشت محصول در فصل پاییز صورت می‌گیرد، می‌بینیم که علی‌رغم ثبت‌نام کودکان در مدارس، حدود دو یا سه ماه به مدرسه نمی‌روند.»

این جامعه‌شناس ادامه داد: «عامل دوم، دسترسی به مدارس است. گزارش‌هایی مختلفی از در دسترس نبودن مدرسه داریم؛ به‌ویژه در مناطقی که پراکندگی جمعیت دارند.»امیدی گفت: «سومین عامل، معلولیت است. معلولیت چه در دوران ابتدایی چه مقاطع بالاتر یک مسئله جدی است که با آن مواجه هستیم. حذف رفت‌وآمد رایگان باعث شده که خانواده بسیاری از افرادی که دارای معلولیت هستند، نتوانند این هزینه را تامین کنند. در نتیجه ریزش در میان آنها بسیار زیاد است.»

معلولیت عامل دوم یا سوم بازماندگی از تحصیل

معلولیت یکی از عوامل بازماندگی از تحصیل شده است. به عبارت ساده‌تر اگر عوامل اقتصادی را هم کنار بگذاریم، داشتن معلولیت به‌تنها می‌تواند عاملی برای بازماندگی از تحصیل شود. اردیبهشت سال جاری، حمید طریفی حسینی، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت که بر اساس پژوهش‌های انجام شده، معلولیت شاید عامل دوم یا عامل سوم بازماندگی از تحصیل، پس از از مشکلات اقتصادی است.

آنطور که طریفی حسینی گفت اگر مشخص شود که علت بازماندگی، معلولیت فرد باشد، به سازمان آموزش و پرورش استثنایی معرفی می‌شود. شدت معلولیت بررسی می‌شود و در صورتی‌که امکان حضور در مدرسه یا آموزش‌پذیری را داشته باشد، شرایط تحصیل برای او در مدرسه یا به صورت انفرادی مهیا می‌شود.

افزایش 21 درصدی تعداد بازماندگان از تحصیل

در همین حال در مدارس کشور جای بسیاری از کودکان و معلمان خالی مانده است. تعداد این صندلی‌های خالی طی سال‌های اخیر رو به افزایش بود. آمارهای رسمی نیز این ادعا را تائید می‌کند. از جمله این آمارها می‌توان به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره کرد. پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش از بازماندگی تحصیل بیش از 900 هزار کودک در ایران طی سال تحصیلی 1400-1401 نوشت. آنطور که جزئیات این گزارش نشان می‌دهد که 1396-1395 تعداد بازماندگان از تحصیل حدود 748 هزار نفر بودند. سال تحصیلی 1401-1400 اما تعداد آنها 911 هزار و 277 نفر رسید. به عبارتی طی 6 سال بیش از 21 درصد افزایش داشت.

روند افزایشی آمار بازماندگان از تحصیل در ایران ادامه دارد. تازه‌ترین آمارهایی که اعلام شده نشان می‌دهد که سال تحصیلی گذشته بیش از 929 هزار نفر از تحصیل بازماندند.آموزش و پرورش در ایران با چالش‌های زیادی از جمله بازماندگی از تحصیل، ترک تحصیل، افت کیفیت تحصیلی دانش‌آموزان و... مواجه است.

نتایج آزمون‌های بین‌المللی و آزمون‌های داخلی هم نشان از افت کیفیت تحصیلی دانش‌آموزان ایرانی می‌دهد. کارشناسان دلایل مختلفی برای وضعیت نابسامان آموزش عمومی در کشور عنوان می‌کنند؛ از عوامل فرهنگی گرفته تا اقتصادی. نکته مهمی که هم کارشناسان به آن اشاره کرده‌اند، هم مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته، فقر است. تحلیل‌هایی که در این حوزه شده، نشان می‌دهد که فقر عامل اصلی بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل کودکان در ایران است.

بازماندگی از تحصیل بیش از 929 هزار

مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود از شاخص‌های اجتماعی به وضعیت تحصیلی افراد از جمله نرخ باسوادی، ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل پرداخته است. بررسی داده‌های این مرکز نشان می‌دهد که سال تحصیلی گذشته (1401-1402) در مقاطع تحصیلی مختلف 929 هزار و 798 نفر از تحصیل بازماندند. پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس، آمار بازماندگی از تحصیلی در سال تحصیلی 1400-1401 را 911 هزار و 272 نفر اعلام کرد. بر این اساس، آمار بازماندگی از تحصیل در سال تحصیلی گذشته نسبت به سال قبل از آن، حدود 2 درصد افزایش داشته است.

15 تا 17 ساله‌ها بیشترین بازماندگی از تحصیل را دارند

بررسی جزئیات آمارهای بازماندگی از تحصلی نشان می‌دهد که بیشترین آمار بازماندگان از تحصیل مربوط به مقطع متوسطه دوم است. سال تحصیلی گذشته جمعیت 15 تا 17 ساله‌ها، سه میلیون و 552 هزار و 889 نفر بود. از این میان، 556 هزار و 994 نفر از آنها از تحصیل بازماندند. 295 هزار و 101 نفر از بازماندگان از تحصیل در این مقطع را پسران و مابقی را دختران تشکیل می‌دهند.

آمار بازماندگی از تحصیل در مقطع متوسطه اول

جمعیت در سن مقطع متوسطه اول یعنی 12 تا 14 ساله‌ها در سال تحصیلی گذشته، سه میلیون و 980 هزار و 837 نفر بود. از این میان، 197 هزار و 690 نفر از آنها از تحصیل بازماندند. حدود 98 هزار نفر از بازماندگان از تحصیل در این مقطع را پسران و حدود 99 هزار نفر را هم دختران تشکیل می‌دهند. همچنین جمعیت کودکان 6 تا 11 سال در سال تحصیلی گذشته، 9 میلیون و 86 هزار و 805 نفر بود. از این میان، 96 هزار و 202 نفر از پسران و 78 هزار و 912 نفر از دختران از تحصیل بازماندند. یعنی در مجموع 175 هزار و 114 نفر از کودکان 6 تا 11 نامشان در آمار بازماندگان از تحصیل ثبت شد.

افزایش نرخ ترک تحصیل

در بخش دیگری از داده‌های مرکز آمار ایران به نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان پرداخته شده است. آنطور که این آمارها نشان می‌دهد نرخ ترک تحصیلی سال تحصیلی گذشته در مقطع ابتدایی 1.2 درصد است. سال تحصیل 1400-1401 نرخ ترک تحصیل در این مقطع 95/. درصد بود.
نرخ ترک تحصیل سال گذشته در مقطع متوسطه اول، 5.47 درصد بود. سال تحصیلی 1400-1401 اما نرخ ترک تحصیل در این مقطع 4.36 درصد بود. یعنی نرخ ترک تحصیل در این مقطع طی یک سال، حدود یک درصد افزایش داشت. دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم، ترک تحصیل بیشتری نسبت به مقاطع دیگر داشتند. نرخ ترک تحصیل این مقطع در سال تحصیلی گذشته، 4.04 عنوان شده که نسبت به سال پیش از آن، حدود 1.7 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

جذب پایین بازماندگان از تحصیل، ترک تحصیل بالا

پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی وضعیت آموزش عمومی در ایران نوشت، نرخ جذب بسیار ناچیز کودکان بازمانده از تحصیل در کنار تعداد بالای ترک تحصیل سالانه (از 270 هزار تا 347 هزار نفر) موجب شده است تا روند بازماندگی از تحصیل در نظام آموزش و پرورش رو به رشد باشد.

بازوی پژوهشی مجلس در ادامه گزارش خود به نقش عوامل اقتصادی در بازماندگی از تحصیل پرداخت. در این گزارش آمده است که سال 1399 حدود 70 درصد کودکان بازمانده از تحصیل در دهک یک تا پنج قرار داشتند. بنا بر گزارش این مرکز، دهک دوم با 22 درصد بیشترین سهم بازماندگی از تحصیل را به خود اختصاص داده است. بررسی این داده‌ها نشان می‌دهد که استان سیستان و بلوچستان با بیش از 73 درصد دارای بیشترین نرخ فقر کودکان بازمانده از تحصیل را در سال 1399 داشت.

ه نظر می‌رسد آنچه به فراموشی سپرده شده، مشکلات آموزش و پرورش است. مشکلاتی مانند بازماندگی از تحصیل، ترک تحصیل کودکان، کمبود معلم، کمبود کلاس، فرسودگی مدارس، نمرات ضعیف دانش‌آموزان و کمبود نیروی متخصص!در حالی‌که کودکان بسیاری به دلایل مختلف از جمله فقر و معلولیت از تحصیل محروم هستند، وزیر آموزش و پرورش به دنبال پیوند مدارس و مساجد است. رضامراد صحرایی از همان ابتدا که تصدی این وزارتخانه را به عهده گرفت بر حضور روحانیون در مدارس تاکید داشت. او در مصاحبه‌های بسیاری بر این دغدغه خود تاکید کرده است. برخی از کارشناسان حوزه آموزش، اما می‌گویند این روند می‌تواند به آموزش عمومی در کشور آسیب وارد کند.

با افزایش مشکلات حوزه آموزش از جمله کمبود معلم و افزایش بازماندگان از تحصیل، مهرماه سال جاری، صحبت از استیضاح رضامراد صحرایی شد. البته طولی نکشید که برخی از نمایندگان گفتند استیضاح او در اولویت نیست و منتفی شد. حالا باید دید آیا موج مشکلات این وزارتخانه، صحرایی را هم مانند یوسف نوری (وزیر قبلی آموزش و پرورش) کنار می‌زند یا آنکه دولت و مجلس با او همراهی می‌کنند تا این مشکلات به وزیر بعدی برسد.