به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان امروز، حوادثی که از مصادیق بارز آن می توان سیل ، زلزله خشکسالی ، پیشروی آب دریا ، آتشفشان ، لغزش زمین ، طوفان و آفتهای طبیعی را نام برد. به گفته کارشناسان مجموعه حوادث طبیعی را می توان در هشت گروه کلی شامل سیل، زمین لزره و مخاطرات ناشی از آن، زمین لغزش، کویرزایی، آلودگی محیط، آفات و بیماری های نباتی، خشکسالی، طوفان و سوانح اتمسفری خلاصه کرد.حوادثی که باعث شده تا ایران جزء ۱۰ کشور بلاخیز جهان باشد و سالانه بطور متوسط بیش از ۲۹۰۰ نفر از هموطنانمان در اثر بروز این حوادث فوت کنند.

علی اردلان مدیرکل مبارزه و کنترل عوارض بلایای طبیعی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه حوادث غیر مترقبه هر سال زندگی یک میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی را تحت تاثیر قرار می دهد می گوید: مهم ترین حوادث غیر مترقبه در ایران زلزله، سیل و خشکسالی است که بر اساس میزان شدت و گستردگی آن، تعداد تلفات و آسیب دیدگان این حوادث در سال های مختلف، متفاوت است.

بنابر اعلام کارشناسان، سالانه به طورمیانگین ۱۱۰۰ میلیارد ریال صرف جبران خسارات ناشی از رویدادهای طبیعی می‌شود ضمن آنکه از میان ۴۳ مخاطره طبیعی ۳۲ مورد آن در کشور ما روی داده است. همچنین آماری دیگر حکایت از آن دارد که حدود ۱۵ درصد ایرانیان در معرض خطر وقوع زلزله هستندروند تصاعدی خسارات وارده ناشی از وقوع سوانح در کشور در طی سالهای اخیر از یکسو و اعلام دهه ۲۰۰۰-۱۹۰۰ میلادی به عنوان دهه بین المللی کاهش اثرهای سوانح طبیعی (IDNDR) از طرف سازمان ملل متحد (۱۹۹۰-۱۹۹۹) و همچنین راهبرد بین المللی برای کاهش سوانح (UNISDR) در سال ۱۹۹۹ لزوم پاسخ جدی و سریع را در این رابطه ضروری می نماید . بر پایه اطلاعات ارائه شده، خسارات اقتصادی سالانه مرتبط با بلایای طبیعی در جهان حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار بر آورد شده و در بعضی سال ها نیز میزان خسارات ناشی از بلایای طبیعی در جهان بیش از ۴۵۰ میلیارد دلار بوده است.

جزء ۱۰ کشور بلاخیز

با تمام این تفاصیل به نظر می رسد کشور ما با آنکه یکی از کشورهای حادثه خیز جهان است اما، حوادث چند سال اخیر نشان داده که کشورمان چندان آمادگی مواجهه با این بحران ها را ندارد. حوادثی مانند سیل های بهارانه یا همین سیل اخیر آستارا و یا زلزله های نه چندان بزرگی که هر از چندگاهی نه تنها دل شهروندان را می لرزانند که باعث بروزخسارت های فراوان مالی و بعضا جانی می شود.

میعادفر رئیس اورژانس کشور و رئیس کمیته پدافند غیرعامل وزارت بهداشت به موقعیت ایران و تهدیدات نظام سلامت اشاره و خاطرنشان کرد: بنابر گزارش جهانی کاهش خطر بلایا منتشره توسط ISDR ،جمهوری اسلامی ایران در کلاس (سطح) خطر ۸ از ۱۰ قرار دارد، در دنیا ۴۰ نوع بلای طبیعی شناخته شده است و در ایران ۳۲ نوع آن به وقوع می‌پیوندد و ایران جزو ده کشور بلاخیز جهان بوده و رتبه چهارم در قاره آسیا را دارد. میزان آسیب پذیری مردم ایران در برابر بلایا ۸۰ درصد است.

به گفته اشاره ای هم به آمار مخاطرات طبیعی در کشور داشته و گفته است؛ در هر سال به طور متوسط۲۵۰ مخاطره طبیعی روی می‌دهد که در پی این مخاطرات ۳۰۰۰ نفر کشته و ۹۰۰۰ نفر دچار مصدومیت فیزیکی می‌شوند و ۱.۵ میلیون نفر نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

رئیس اورژانس کشور با بیان اینکه توسعه سریع شهرنشینی باعث شده تا بسیاری از ساکنین روستاها در حاشیه شهرهای بزرگ ساکن شوند که از مقاومت و آمادگی لازم برای بلایا برخوردار نیستند، تصریح کرد: در توسعه شهرهای کشور مبانی کاهش خطر بلایا بدرستی رعایت نمی‌شوند و آمادگی خانوارهای ایرانی در برابر بلایا، کم است و آسیب ناشی از مخاطرات طبیعی بر مراکز بهداشتی درمانی، بخصوص مخاطرات آب و هوایی، رو به افزایش است.

مدیریت بحران یا…

مخاطرات اقلیمی چنان در ۴ دهه اخیر به سلامت، صلح و امنیت بین‌المللی آسیب زده است که در دو دهه آغازین سده بیستم، میزان آسیب‌ها و تلفات جانی حدود ۱.۵ میلیون نفر و مالی مستقیم حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار برآورده شده و این میزان آسیب با خسارات و تلفات جانی و مالی ۵۰ دهه پایانی سده بیستم برابری می‌کند.

به گفته مهدی زارع، زلزله شناس ایران حدودا سالی ۲۵۰ میلیون دلار از مخاطرات طبیعی به‌طور متوسط طی ۶ سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ آسیب دیده است که این آسیب مستقیم اقتصادی برای بازه ۲۵ ساله ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۴ حدود ۱۵ میلیارد دلار بوده است.

این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، درگفت و گو با «آرمان امروز» مخاطرات طبیعی را در دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کند و می‌گوید: مخاطرات زمین‌شناختی شامل زمین‌لرزه‌ها، فوران‌های آتش‌فشانی، رانش‌های زمین و سیلاب‌ها و مخاطرات اکولوژیک شامل خشکسالی‌ها، بیابان‌زایی، فرسایش و جنگل‌زدایی است.

زارع با بیان اینکه هرکدام از این مخاطرات چقدر مهم هستند و میزان اثر آنها چقدر است، هنوز مطالعه و آمار دقیقی در دسترس نیست می افزاید: اما شکی نیست که زمین‌لرزه، خشکسالی، سیل، فرونشست زمین، زمین لغزش و تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین مخاطرات ایران هستند که منجر به تلفات و خسارت‌های مختلف مستقیم و غیر مستقیم می‌شوند.

اما در چنین شرایطی کشور ما چقدر برای مواجهه با بلایای طبیعی آمادگی دارد؟ سوالی که زارع در پاسخ به آن می‌گوید: مدیریت بحران معمولا در ایران به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که بعد از رخداد یک سانحه مانند زلزله برای هدایت، هماهنگی و اجرای عملیات برای جست‌وجو، امداد و نجات و کاهش عوارض و بهینه‌سازی خدمت‌رسانی به آسیب دیدگان بالقوه و بالفعل انجام می‌شود.

مساله‌ مهم آن است که مجموعه فعالیت‌هایی که مرتبط با مخاطرات در دنیای امروز انجام می‌شود، به عنوان «مدیریت کاهش سوانح» یا «مدیریت کاهش ریسک سوانح» نامیده می‌شود و این عنوان به مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که بیشتر پیشگیرانه (حدود ۸۰ درصد) است و بخشی هم به پاسخ مربوط است که در صورت وقوع شرایط بحرانی باید در آن به «مدیریت بحران» پرداخت.

هنوز آماده نیستیم

احد وظیفه، رئیس مرکز اقلیم شناسی سازمان هواشناسی اما معتقد است که گرچه خسارت های ناشی از بلایای طبیعی هیچ وقت به صفر نمی رسد ولی با این وجود کشور ما نیز تاکنون نتوانسته در مدیریت این بحران ها و خسارت های ناشی از آن موفق عمل کند. وی در گفت و گو با«آرمان امروز» می گوید: همانطور که می دانید برخی از حوادث مانند زلزله قابل پیش بینی نیستند و برخی دیگر مانند سیل و خشکسالی تاحدودی قابل پیش بینی است ضمن آنکه برخی از آنها مانند خشکسالی خزنده هستند و برخی دیگر مانند زلزله به یکباره رخ می دهند.

وی اضافه می کند: در عین حال بسیاری از این رخدادها به سبک زندگی، نوع کشاورزی و نوع زیر ساخت ها در کشور مرتبط است. مثلا ممکن است زلزله ای در ژاپن اتفاق بیافتاد و فقط ۲ نفر در آن بمیرند ولی همان زلزله در کشوری دیگر مانند افغانستان یا ایران اگر رخ دهد هزاران نفر فوت کنند.

وظیفه تاکید می کند: با تمام این تفاصیل واقعیت این است که کشور ما نتوانسته تاکنون اقداماتی در جهت کاهش خسارت های ناشی از بلایای طبیعی انجام دهد. به بیانی هنوز هم با وجود شعارهایی که داده می شود ما همچنان آمادگی مواجهه با مخاطرات طبیعی را نداریم.