دکتر مهدی زارع در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره زلزله 3.6 ریشتری صبح امروز شرق تهران که منشا آن به احتمال زیاد گسل ایوانکی بود، در پاسخ به اینکه آیا این زلزله، پس لرزه خواهد داشت و آیا می تواند مقدمه وقوع زلزله بزرگتر باشد، گفت:« اینکه زلزله پس لرزه دارد یا خیر باید گفت هر زلزله ای می تواند پس لرزه های کوچکتر از خود داشته باشد اما باید توجه داشت بزرگای زلزله امروز 3.6 ریشتر بوده است که زمین لرزه کوچکی است و اینکه پس لرزه ای داشته باشد به این معنی است که شاید بزرگای پس لرزه آن شاید در حد ۲ یا کمتر از آن باشد.»
وی در ادامه گفت:« معمولا وقتی زلزله خیلی کوچک باشد، به دلایل مختلف وقوع آن اعلام نمی شود. یکی از دلایل این است که ایستگاه های لرزه نگاری حتی در اطراف تهران آنقدر زیاد نیستند تا زلزله های کوچک را به دقت، تعیین محل کنند و به سرعت وقوع آن را اعلام کنند ولی ما می توانیم فرض کنیم که زلزله کوچک تری به صورت پس لرزه بعد از این زلزله اتفاق بیفتد اما به دلیل نواقصی که در شبکه لرزه نگاری وجود دارد از یک طرف و ضعف در اطلاع رسانی زلزله از طرف دیگر ممکن است وقوع پس لرزه ها اعلام نشود.»
وی افزود:« متاسفانه زلزله امروز تهران در وب سایت موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام و به روز رسانی نشدند به همین دلیل اعلام برخط وقوع زلزله های کوچک هم با مشکل روبرو است.»
دکتر زارع در پاسخ به اینکه آیا می توان انتظار زلزله بزرگتری بعد از وقوع زلزله صبح امروز را داشت، گفت:« هر زلزله ای می تواند مقدمه رخداد زلزله دیگر از جمله زلزله بزرگتر باشد اما اینکه از روی زلزله 3.6 ریشتری حدس بزنیم که زلزله مثلا 7 ریشتری می خواهد اتفاق بیفتد، یا حتی احتمال چنین رخداد کم شده ، عملا غیرممکن است مگر اینکه این زمین لرزه با تعداد زیادی زلزله های دیگر در اندازه خودش و یا بزرگتر از آن همراه شود و به صورت یک خوشه لرزه زا در همین منطقه مشاهده شوند به نحوی که در این منطقه ده ها زلزله مشابه زلزله صبح ۲۰ تیر ۱۴۰۲ اتفاق بیفتد در اینصورت می توان بر اساس این نوع داده ها گفت احتمال رخداد زلزله بزرگتر بعدی چقدر است.»
وی افزود:« بنابراین با رخداد «یک» زمین لرزه 3.6 ریشتری هیچکسی در هیچ جای دنیا نمی تواند اعلام کند این زلزله نشان دهنده قریب الوقوع بودن رخداد زلزله بعدی با بزرگای 7 ریشتر است یا نیست یعنی حتی اینکه مقدمه زلزله بزرگ هم نیست را هم کسی نمی تواند با این یک زلزله کوچک درباره آن اظهار نظر کند تنها چیزی که می تواند گفت این است که این زلزله نشان می دهد که گسل ایوانکی گسل فعالی است.»
این محقق حوزه زلزله شناسی در پاسخ به اینکه آیا گرمای این روزها می تواند موجب بروز این زمین لرزه شده باشد، گفت:« براساس داده های موجود چنین چیزی صحت ندارد و گرمای این روزها الزاما ربط فیزیکی با رخداد زمین لرزه امروز ندارد اما توجه کنید منطقه ای که امروز زلزله آمده است در مجاورت و شمال دشت مخروط افکنه رودخانه جاجرود در پاکدشت و منطقه ورامین و پیشوا است که این مناطق یکی از مهمترین مناطق فرونشست زمین است و حداقل در طی 17 سال گذشته به شدت تحت تاثیر برداشت آب های زیرزمینی بوده است که دلایل متعددی از جمله مهاجرت وسیع جمعیت به این مناطق داشته است.»
وی درادامه گفت:« به عنوان مثال شهر کوچک پاکدشت طی بیست سال گذشته از حدود 150 هزار نفر جمعیت تبدیل به شهرستان پاکدشت با مثلا یک میلیون و 200 هزار نفر جمعیت شده است و در عرض دو دهه چنین تغییری رخ داده است که عمدتا مهاجرین در این مناطق ساکن شده اند . طبیعی است که این جمعیت نیاز به آب دارند.»
وی افزود:« نکته ای که قابل بررسی است این است که جابه جایی جمعیت به دلیل تغییر اقلیم و خشکسالی و نیاز به آب و پمپاژ آب های زیرزمینی باعث تغییرات استرس در این منطقه شده که قابل بررسی با رخداد زمین لرزه های بیشتری بر روی گسل های اطراف است؛ یعنی به نوعی تحریک گسل های اطراف از جمله گسل ایوانکی به دلیل تغییرات استرسی که در منطقه رخ می دهد قابل بررسی است. ما در غالب یک برنامه تحقیقاتی این موضوع را بررسی می کنیم و اگر بخواهیم بگوییم که آیا پمپاژ آب و فرونشست های زمین حتما با وقوع این زلزله ربط داشته است را باید حتما با مدل سازی و عدد و رقم نشان دهم. چنین مدلسازی هنوز انجام نشده ولی بنده فعلا بر اساس پیش فرض ها و شواهد موجود چنین تصویری را ارائه می دهم. بنابراین در حال بررسی این مسئله هستیم که آیا تحریک گسل ها به دلیل برداشت آب های زیرزمینی در جنوب شرق تهران اتفاق افتاده است یا خیر.»
وی گفت:«در تاریخ زلزله های مهمی در گسل ایوانکی رخ داده است که از نظر ما زلزله 734 و 855 میلادی دو زلزله ای بودند که برای آنها بزرگای 7 برآورد شده و به نظر می اید که این زلزله ها تحت تاثیر حرکت گسل ایوانکی به وقوع پیوسته اند. رخداد زلزله های قبلی نشان می دهد این اتفاقات بزرگ می تواند در این منطقه تکرار شود بنابراین باید توجه داشته باشیم با مسئله خشکسالی و پمپاژ آب یا بدون آن این منطقه پتانسیل بزرگی برای زلزله های مهم دارد و اگر به زمان های گذشته یعنی 2 هزار و 300 سال پیش نگاهی داشته باشیم چنین جمعیت بزرگی در این منطقه زندگی نمی کردند در حالی که الان این منطقه هم در کنار تهران یک منطقه جمعیتی خیلی مهمی است و هم حدود نزدیک به 2 میلیون نفر فقط حول و حوش همین گسل در شهرستان ایوانکی و پاکدشت و ورامین و پیشوا و قرچک زندگی می کنند لذا توجه به این نکته بسیار مهم است که بارگذاری بیشتر جمعیت بر روی گسل ایوانکی صورت نگیرد.»
وی هشدار داد:« متاسفانه در حال حاضر زمین هایی که برای ساخت مسکن مهر در نظر گرفته شده است همه در حوالی گسل ایوانکی و در محدوده شهرستان ایوانکی هستند که این کار بسیار خطرناک است و بارگذاری جمعیت بیشتر در پیرامون گسل ایوانکی و استقرار مردم در این مناطق مردم بیشتری را در معرض زلزله های بزرگتری بعدی قرار می دهد.»
نظر شما